Οχτώ προτάσεις -αλλά και αντίστοιχες αντιπροτάσεις – υποβάλλει η γερμανική κεντρική τράπεζα (Deutsche Bundesbank) απέναντι στο σχέδιο το οποίο κατέθεσε στις 26 Απριλίου η Κομισιόν για τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.
Οι προτάσεις της αποτυπώνονται στο τελευταίο μηνιαίο δελτίο της Bundesbank (Μάιος 2023) και βασίζονται στην άποψη πως οι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες βάσει των προτάσεων της Κομισιόν μάλλον αποδυναμώνονται παρά ενισχύονται. Η ταχεία μείωση των υψηλών λόγων χρέους των κρατών-μελών της ευρωζώνης φαίνεται αμφισβητήσιμη, αν και από την Bundesbank αποτιμάται θετικά ότι παραμένει η δέσμευση για την τήρηση των κριτηρίων του Μάαστριχτ (3% έλλειμμα και 60% ποσοστό χρέους).
Πιο αναλυτικά, οι οκτώ προτάσεις της Bundesbank (οι οποίες προκύπτουν από ενστάσεις σε αντίστοιχα σημεία του σχεδίου της Κομισιόν για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες) έχουν ως εξής:
– Η περίοδος προσαρμογής (σε περίπτωση διαδικασίας ελλείμματος) δεν πρέπει να ξεπερνά τα 4 χρόνια.
– Να διαγραφούν οι ρήτρες περί «ελαχίστων κριτηρίων αναφοράς».
– Τα σχέδια προσαρμογής πρέπει να καταρτίζονται σε «πρώιμο στάδιο».
– Να κινείται αυτόματα η διαδικασία ελλείμματος όταν ο λόγος χρέους ξεπερνά το 90%.
– Να υπάρξει διασφάλιση της «αξιόπιστης» και «απτής» μείωσης του λόγου του χρέους.
– Η διαδικασία για το έλλειμμα να ξεκινά αμέσως με έλλειμμα 3,5%.
– Να εφαρμόζεται πρόγραμμα προσαρμογής σε περίπτωση διαδικασίας για το έλλειμμα.
– Οι επιβαρύνσεις του ευρωπαϊκού προγράμματος Next Generation να λαμβάνονται υπόψιν στους δημοσιονομικούς κανόνες.
Πιο αναλυτικά:
1. Η περίοδος προσαρμογής δεν πρέπει να ξεπερνά τα 4 χρόνια.
Το σχέδιο της Κομισιόν προβλέπει πως τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να συμφωνήσουν για μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής, εφόσον το επιθυμούν, υπό τον όρο ότι θα δεσμευτούν να αναλάβουν τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.
- Η Bundesbank θεωρεί πως αυτό αναμένεται να μειώσει τις ετήσιες ανάγκες προσαρμογής που πρέπει να επιτευχθούν προς μια υγιή δημοσιονομική θέση, ο αναπτυξιακός αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων είναι συνήθως εξαιρετικά αβέβαιος και συχνά αμφιλεγόμενος, ενώ οι όποιες αναμενόμενες θετικές επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων λαμβάνονται ήδη υπόψη στις προβολές και στους υπολογισμούς βιωσιμότητας.
Για αυτό προτείνει: Η περίοδος προσαρμογής θα πρέπει ομοιόμορφα να μην υπερβαίνει τα τέσσερα έτη.
2. Να διαγραφούν οι ρήτρες περί «ελαχίστων κριτηρίων αναφοράς»
Ο συμφωνημένος στόχος για τον λόγο του διαρθρωτικού πρωτογενούς ισοζυγίου στο τέλος της περιόδου προσαρμογής μπορεί να μην είναι αρκετά φιλόδοξος ώστε να διασφαλίζεται επαρκής βαθμός βιωσιμότητας έναντι υπερβολικού ελλείμματος.
Ωστόσο, οι στόχοι θα πρέπει να διασφαλίζουν ένα επαρκές περιθώριο ασφαλείας. Το περιθώριο ασφαλείας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη πιθανές κυκλικές διακυμάνσεις. Το περιθώριο ασφαλείας, όμως, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη πιθανές κυκλικές διακυμάνσεις.
- Για τον σκοπό αυτό, η Bundesbank προτείνει πως οι υφιστάμενες ρήτρες περί «ελάχιστων κριτηρίων αναφοράς» οι οποίες προβλέπονται στο σχέδιο της Κομισιόν )οι οποίες περιλαμβάνουν επίσης υπερβολικά ελλείμματα) θα πρέπει να αποτραπούν.
3. Τα σχέδια προσαρμογής πρέπει να καταρτίζονται σε «πρώιμο στάδιο»
Οι προβλεπόμενοι κανόνες δεν διασφαλίζουν επαρκώς ότι η δημοσιονομική θέση προσεγγίζει πράγματι την υγιή θέση, αναφέρει η Bundesbank.
Η συμφωνηθείσα πορεία προσαρμογής μπορεί να τηρηθεί και το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο παρ’ όλα αυτά να επιδεινωθεί σημαντικά. Αυτή είναι η περίπτωση, για παράδειγμα εάν τα έσοδα αναπτύσσονται διαρθρωτικά ασθενέστερα από ό,τι υποτίθεται στο σχέδιο προσαρμογής.
- Προκειμένου να αποτραπεί τουλάχιστον η απομάκρυνση ενός κράτους μέλους από την υγιή δημοσιονομική θέση, η Βundesbank προτείνει πως ένα νέο σχέδιο προσαρμογής θα πρέπει να καταρτιστεί σε πρώιμο στάδιο.
4. Να κινείται αυτόματα η διαδικασίας ελλείμματος όταν ο λόγος χρέους ξεπερνά το 90%
Εάν μια υπερχρεωμένη χώρα αποκλίνει από το από την πορεία προσαρμογής, δεν ορίζεται στο σχέδιο της Κομισιόν σαφώς ότι πρέπει να κινηθεί μια διαδικασία ελλείμματος με βάση το χρέος. Αυτό είναι πιθανό να είναι στη διακριτική ευχέρεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- Σύμφωνα με την Bundesbank, θα ήταν καλύτερο να κινείται αυτόματα μια διαδικασία ελλείμματος με βάση το χρέος πάνω από έναν ορισμένο λόγο χρέους όταν μια χώρα χώρα αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στην πορεία προσαρμογής για τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες (π.χ. πάνω από το 90%).
5. Διασφάλιση της “αξιόπιστης” και “απτής” μείωσης του λόγου του χρέους
Στο σχέδιο της Κομισιόν για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, σύμφωνα με την Bundesbank, δεν ρυθμίζεται με σαφήνεια ποιες απαιτήσεις πρέπει να πληροί μια χώρα στη διαδικασία του ελλείμματος με βάση το χρέος.
- Από την πλευρά της Bundesbank, επισημαίνεται πως η πορεία προσαρμογής στη διαδικασία ελλείμματος με βάση το χρέος θα πρέπει να διασφαλίζει ότι ο λόγος του χρέους μπορεί να μειώνεται αξιόπιστα και απτά. Σε κάθε περίπτωση, η χώρα θα πρέπει να επιστρέψει στην προηγουμένως συμφωνηθείσα πορεία για τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες.
6. Άμεση διαδικασία παραπομπής με έλλειμμα 3,5%
Εάν μια χώρα υπερβεί το όριο του 3% του ελλείμματος μόνο προσωρινά και οριακά, δεν θα πρέπει να κινηθεί η διαδικασία του ελλείμματος, προβλέπει η Κoμισιόν. Η εξαίρεση αυτή είναι ασαφής και αφήνει περιθώρια ερμηνείας, σημειώνει η Bundesbank.
- Σύμφωνα με την Bundesbank, θα ήταν προτιμότερο να κινηθεί διαδικασία παραπομπής με βάση το έλλειμμα σε κάθε περίπτωση όταν ο λόγος του ελλείμματος φτάσει το 3,5% του ΑΕΠ ή αν ο λόγος του ελλείμματος αναμένεται να παραμείνει πάνω από το το όριο του 3% για περισσότερο από ένα έτος. Αυτό έχει επίσης εφαρμοστεί μέχρι σήμερα.
7. Νέο πρόγραμμα προσαρμογής σε περίπτωση διαδικασίας ελλείμματος
Στο σχέδιο της Κομισιόν, δεν είναι σαφές αν πρέπει να καταρτιστεί νέο σχέδιο προσαρμογής σε περίπτωση κίνησης διαδικασίας για το έλλειμμα, σημειώνει η Bundesbank.
- Προκειμένου να παρακολουθείται πάντα η βιωσιμότητα, πρέπει να καταρτιστεί ένα νέο σχέδιο προσαρμογής (συνήθως τετραετούς διάρκειας). Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει μία δεσμευτική πορεία προς μια υγιή δημοσιονομική θέση το τέλος του σχεδίου.
8. Οι επιβαρύνσεις του του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Next Generation (NGEU) να λαμβάνονται υπόψιν στους δημοσιονομικούς κανόνες
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Next Generation (NGEU) που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της πανδημίας, η ΕΕ αναλαμβάνει χρέος σε επίπεδο ΕΕ και για μεταβιβαστικές πληρωμές. Το χρέος αυτό καταλήγει να επιβαρύνει τα κράτη μέλη, τα οποία πρέπει να το αποπληρώσουν όπως και εθνικά χρέη. Ωστόσο, αυτά τα κοινά χρέη της ΕΕ δεν λαμβάνονται υπόψη στις προτάσεις.
- Η Βundesbnak υποστηρίζει πως οι αντίστοιχες μελλοντικές επιβαρύνσεις των κρατών – μελών θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στους δημοσιονομικούς κανόνες. Αυτό ισχύει για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Next Generation, αλλά και για κάθε μελλοντικό περαιτέρω κοινό χρέος (αν και η συνθήκη ορίζει ότι ένα τέτοιο κοινό χρέος είναι δυνατό το πολύ σε εξαιρετικές περιπτώσεις). Θα ήταν σημαντικό, επίσης, η Eurostat να αναφέρει το χρέος της ΕΕ στην οριοθέτηση του Μάαστριχτ. Θα μπορούσαν τα χρέη αυτά να κατανεμηθούν στα κράτη – μέλη σύμφωνα με τα εθνικά τους μερίδια στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (όχι στο πλαίσιο εθνικών λογαριασμών, αλλά με βάση τους δείκτες χρέους που διέπουν τους κανόνες).