Με την επικείμενη πρότασή της για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στη συστηματική αλλαγή των προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων, σύμφωνα με αξιωματούχο. Ωστόσο, τα πιο σαφή μέτρα που θα συμπεριληφθούν είναι ακόμη στον αέρα.
Η Κομισιόν αναμένεται να καταθέσει την πρότασή της για ένα πλαίσιο σχετικά με τα βιώσιμα επισιτιστικά συστήματα το τρίτο τρίμηνο του 2023, σε μια προσπάθεια να «ενσωματώσει τη βιωσιμότητα σε όλες τις πολιτικές που σχετίζονται με τα τρόφιμα».
Η πρόταση θα «έχει ως στόχο να παγιωθεί η ουσία της στρατηγικής “από το αγρόκτημα στο πιάτο”» και θα επιτρέπει να επέλθει αυτή η αλλαγή στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης των τροφίμων, δήλωσε η Αναστασία Αλβίζου, αναπληρώτρια επικεφαλής του τμήματος για τη Στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» εντός της υπηρεσίας ασφάλειας τροφίμων της Επιτροπής (DG SANTE), κατά τη διάρκεια πρόσφατης εκδήλωσης της EURACTIV.
Ως μία από τις τελευταίες νομοθετικές προτάσεις που σχετίζονται με την καλλιέργεια και τη γεωργία και θα υποβληθούν πριν από τις ευρωεκλογές του 2024, το πλαίσιο για τα συστήματα τροφίμων πρόκειται να αποτελέσει ένα από τα δομικά νομοθετικά στοιχεία που θα θέσουν σε εφαρμογή την συγκεκριμένη στρατηγική.
Υπό αυτή την έννοια, η νομοθεσία «αντιπροσωπεύει τον πυρήνα της υπόσχεσης «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τον λόγο για τον οποίο η στρατηγική αυτή ήταν και μπορεί να παραμείνει πρωτοποριακή», δήλωσε η Isabel Paliotta, υπεύθυνη πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB).
Αγώνας για απτά μέτρα
Αλλά πέρα από αυτή τη φιλοδοξία, μέχρι στιγμής παραμένει ασαφές σε τι ακριβώς -με συγκεκριμένους όρους- θα επικεντρωθεί η νομοθεσία.
Ενώ μια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που διέρρευσε στις αρχές Μαρτίου επικεντρώθηκε στην οικολογική βιωσιμότητα, εξετάζοντας μέτρα όπως οι υποχρεωτικές απαιτήσεις για βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις ή τα εθελοντικά εναρμονισμένα συστήματα επισήμανσης της βιωσιμότητας, οι πράσινοι ακτιβιστές προειδοποίησαν την περασμένη εβδομάδα ότι η εστίαση του νόμου μπορεί να μετατοπιστεί προς τον στόχο της μακροπρόθεσμης ασφάλειας των τροφίμων.
Για τον Marco Springmann, ανώτερο ερευνητή στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Αλλαγής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η νομοθεσία πρέπει να καταστήσει τους στόχους για τα βιώσιμα τρόφιμα πιο απτούς, ιδίως από την πλευρά των καταναλωτών.
«Η Στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» είναι ένα σπουδαίο πολιτικό έγγραφο […], αλλά δυστυχώς, η στροφή προς βιώσιμα και υγιεινά διατροφικά πρότυπα περιλαμβάνεται μόνο ως ποιοτικός στόχος, ενώ πολλοί στόχοι παραγωγής ορίζονται πραγματικά ποσοτικά και μπορούν να αξιολογηθούν σε επίπεδο κράτους μέλους», δήλωσε.
Ως εκ τούτου, ο Springmann ζήτησε την εφαρμογή ποσοτικών στόχων, όπως η αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών ή η μείωση της κατανάλωσης κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Χωρίς τέτοιες διατροφικές αλλαγές, πρόσθεσε ο ερευνητής, «δεν υπάρχουν πολλές προοπτικές περιορισμού των επικίνδυνων επιπέδων της κλιματικής αλλαγής ή μείωσης της χρήσης περιβαλλοντικών πόρων όσον αφορά τη χρήση γης και άλλα ζητήματα».
Διαμόρφωση «διατροφικών περιβαλλόντων»
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα από τον ερευνητικό οργανισμό-ομπρέλα SAPEA κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι «για να επιτύχει η Ευρώπη τους στόχους της για την υγεία και τη βιωσιμότητα, πρέπει να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο παράγουμε και καταναλώνουμε τρόφιμα», δεδομένου ότι η σημερινή διατροφή των Ευρωπαίων έχει «σημαντικές επιπτώσεις» στο περιβάλλον, ενώ αυξάνει επίσης τον κίνδυνο ασθενειών και παχυσαρκίας.
Ταυτόχρονα, η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών μπορεί να είναι δύσκολη και οι σχετικές προσπάθειες συχνά συναντούν αντιδράσεις.
«Το φαγητό είναι πολύ συναισθηματικό», τόνισε η Αλβίζου της Επιτροπής.
Σύμφωνα με την αξιωματούχο, γι’ αυτό το λόγο το πλαίσιο για τα επισιτιστικά συστήματα θα πρέπει να υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και να συνδέσει την πλευρά της παραγωγής και της κατανάλωσης «προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε ένα επισιτιστικό περιβάλλον που θα ευνοεί τις βιώσιμες επιλογές τροφίμων».
Οι κοινωνιολόγοι μιλούν για διατροφικά περιβάλλοντα όταν αναφέρονται στο πολιτιστικό, φυσικό ή οικονομικό πλαίσιο στο οποίο τρώμε, το οποίο επηρεάζει τις διατροφικές μας επιλογές και το οποίο, επομένως, αποτελεί παράγοντα που πρέπει να στοχεύσουμε προκειμένου να αλλάξουμε τη διατροφή μας.
«Το πώς τρώμε και τι τρώμε έχει τις ρίζες του σε πολιτιστικές, προσωπικές, κοινωνικές πτυχές και αυτό είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει», δήλωσε ο Paliotta του EEB.
Παρόλα αυτά, η αλλαγή αυτή είναι δυνατή, τόνισε – αν η πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο είναι αρκετά ισχυρή.
Το άρθρο αυτό ακολουθεί τη συζήτηση πολιτικής που διοργάνωσε η EURACTIV με τίτλο «Τροφή για σκέψη – Πώς μπορούμε να αναδιαμορφώσουμε τα διατροφικά μας συστήματα για ένα βιώσιμο μέλλον;», η οποία υποστηρίχθηκε από την European Alliance for Plant-based Foods (EAPF).