Οι μάχες μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, που εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση το Σάββατο, είναι οι τελευταίες σε επτά δεκαετίες πολέμου και σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που έχουν προσελκύσει εξωτερικές δυνάμεις και αποσταθεροποιήσει την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Ο απολογισμός των θυμάτων των επιθέσεων του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος Χαμάς στο έδαφος του Ισραήλ δεν σταματά να γίνεται ολοένα πιο βαρύς: πλέον έφθασε τους τουλάχιστον 1.200 νεκρούς, επιβεβαίωσε την Τετάρτη ο αντισυνταγματάρχης Τζόναθαν Κόνρικους, εκπρόσωπος του Τσαχάλ (του ισραηλινού στρατού), με βίντεο που μεταφόρτωσε στο X (το πρώην Twitter).
Νωρίτερα, ο στρατός ανέφερε πως οι νεκροί “ξεπέρασαν τους 1.000”, ενώ άλλοι 2.800 άνθρωποι έχουν τραυματιστεί.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ;
Ο ιδρυτής του Ισραήλ, Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν, ανακήρυξε το σύγχρονο Κράτος του Ισραήλ στις 14 Μαΐου 1948, δημιουργώντας ένα ασφαλές καταφύγιο για τους Εβραίους που διέφυγαν από τη δίωξη και αναζητούσαν μια εθνική πατρίδα στη γη με την οποία εχουν βαθείς δεσμούς για γενιές.
Οι Παλαιστίνιοι που παρέμειναν σήμερα αποτελούν την αραβική ισραηλινή κοινότητα, που αποτελεί περίπου το 20% του πληθυσμού του Ισραήλ.
ΠΟΙΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΕΓΙΝΑΝ ΑΠΟ ΤΟΤΕ;
Το 1967, έγινε ο Πόλεμος των Έξι Ημερών. Έκτοτε το Ισραήλ έχει καταλάβει τη Δυτική Όχθη, την Αραβική Ανατολική Ιερουσαλήμ, την οποία κατέλαβε από την Ιορδανία και τα Υψίπεδα του Γκολάν της Συρίας.
Το 1973, η Αίγυπτος και η Συρία επιτέθηκαν σε ισραηλινές θέσεις κατά μήκος της Διώρυγας του Σουέζ και των Υψωμάτων του Γκολάν, ξεκινώντας τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Το Ισραήλ απώθησε και τους δύο στρατούς μέσα σε τρεις εβδομάδες.
Το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο το 1982 και χιλιάδες Παλαιστίνιοι μαχητές υπό τον Γιάσερ Αραφάτ απομακρύνθηκαν δια θαλάσσης μετά από πολιορκία 10 εβδομάδων. Το 2006, ο πόλεμος ξέσπασε ξανά στον Λίβανο όταν μαχητές της Χεζμπολάχ συνέλαβαν δύο Ισραηλινούς στρατιώτες και το Ισραήλ αντεπιτέθηκε.
Το 2005 το Ισραήλ εγκατέλειψε τη Γάζα, την οποία είχε καταλάβει από την Αίγυπτο το 1967. Όμως, η Γάζα είδε μεγάλες εξάρσεις το 2006, το 2008, το 2012, το 2014 και το 2021 που περιλάμβαναν ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές και παλαιστινιακές ρουκέτες, και μερικές φορές επίσης διασυνοριακές εισβολές πλευρά.
Εκτός από πολέμους, υπήρξαν δύο παλαιστινιακές ιντιφάντα μεταξύ 1987-1993 και ξανά το 2000-05. Την δεύτερη φορα είδαμε κύματα βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας της Χαμάς εναντίον Ισραηλινών.
ΤΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΓΙΝΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ;
Το 1979, η Αίγυπτος και το Ισραήλ υπέγραψαν μια συνθήκη ειρήνης, δίνοντας τέλος σε 30 χρόνια εχθρότητας. Το 1993, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν και ο Αραφάτ έδωσαν τα χέρια για τις Συμφωνίες του Όσλο για την περιορισμένη παλαιστινιακή αυτονομία. Το 1994, το Ισραήλ υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με την Ιορδανία.
Στη σύνοδο κορυφής του Καμπ Ντέιβιντ του 2000 ο Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Μπαράκ και ο Αραφάτ απέτυχαν να καταλήξουν σε μια τελική ειρηνευτική συμφωνία.
Το 2002, ένα αραβικό σχέδιο πρόσφερε στο Ισραήλ κανονικούς δεσμούς με όλες τις αραβικές χώρες με αντάλλαγμα την πλήρη απόσυρση από τα εδάφη που πήρε στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής του 1967, τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους και μια «δίκαιη λύση» για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες.
Οι ειρηνευτικές προσπάθειες έχουν σταματήσει από το 2014, όταν απέτυχαν οι συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στην Ουάσιγκτον.
Αργότερα, οι Παλαιστίνιοι μποϊκόταραν τις συναλλαγές με την κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, καθώς αυτή αντέστρεψε την πολιτική δεκαετιών των ΗΠΑ, αρνούμενος να υποστηρίξει τη λύση των δύο κρατών – τη φόρμουλα ειρήνης που προβλέπει ένα παλαιστινιακό κράτος που ιδρύθηκε σε έδαφος που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΤΩΡΑ ΟΙ ΕΙΡΗΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ;
Η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει επικεντρωθεί στην προσπάθεια να εξασφαλίσει μια «μεγάλη συμφωνία» στη Μέση Ανατολή που περιλαμβάνει εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, θεματοφύλακα των δύο ιερότερων ιερών του Ισλάμ.
Ο τελευταίος πόλεμος είναι διπλωματικά άβολος για το Ριάντ καθώς και για άλλα αραβικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων αραβικών κρατών του Κόλπου δίπλα στη Σαουδική Αραβία, που έχουν υπογράψει ειρηνευτικές συμφωνίες με το Ισραήλ.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΙΣΡΑΗΛΟ-ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ;
Η λύση δύο κρατών, οι ισραηλινοί εποικισμοί, το καθεστώς της Ιερουσαλήμ και οι πρόσφυγες βρίσκονται στον πυρήνα της διαμάχης.
Λύση δύο κρατών : μια συμφωνία που θα δημιουργήσει ένα κράτος για τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας μαζί με το Ισραήλ. Η Χαμάς απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών και ορκίζεται στην καταστροφή του Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει πει ότι ένα παλαιστινιακό κράτος πρέπει να αποστρατικοποιηθεί για να μην απειληθεί το Ισραήλ.
Οικισμοί : Οι περισσότερες χώρες θεωρούν παράνομους εβραϊκούς οικισμούς που χτίστηκαν σε εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967. Το Ισραήλ το αμφισβητεί αυτό και αναφέρει ιστορικούς και βιβλικούς δεσμούς με τη γη. Η συνεχιζόμενη επέκτασή τους είναι ένα από τα πιο επίμαχα ζητήματα μεταξύ του Ισραήλ, των Παλαιστινίων και της διεθνούς κοινότητας.
Ιερουσαλήμ : Οι Παλαιστίνιοι θέλουν η Ανατολική Ιερουσαλήμ, η οποία περιλαμβάνει τόπους ιερούς για Μουσουλμάνους, Εβραίους και Χριστιανούς, να είναι η πρωτεύουσα του κράτους τους. Το Ισραήλ λέει ότι η Ιερουσαλήμ πρέπει να παραμείνει η «αδιαίρετη και αιώνια» πρωτεύουσά του. Η διεκδίκηση του Ισραήλ στο ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Ο Τραμπ αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ –χωρίς να διευκρινίσει την έκταση της δικαιοδοσίας του στην επίμαχη πόλη– και μετέφερε εκεί την πρεσβεία των ΗΠΑ το 2018.
Πρόσφυγες : Σήμερα περίπου 5,6 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες –κυρίως απόγονοι εκείνων που έφυγαν το 1948– ζουν στην Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία, την κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Περίπου οι μισοί από τους καταγεγραμμένους πρόσφυγες παραμένουν απάτριδες, σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Εξωτερικών, πολλοί από τους οποίους ζουν σε πολυπληθή καταυλισμούς.
Οι Παλαιστίνιοι απαιτούν εδώ και καιρό να επιτραπεί στους πρόσφυγες να επιστρέψουν, μαζί με τα εκατομμύρια των απογόνων τους. Το Ισραήλ λέει ότι οποιαδήποτε επανεγκατάσταση Παλαιστινίων προσφύγων πρέπει να γίνει εκτός των συνόρων του.