Μετά από πολυήμερες συζητήσεις προς αναζήτηση δυνατών τρόπων να ζητηθεί παύση της σύγκρουσης ώστε να φτάσει στη Γάζα η επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν τελικά την Πέμπτη (26 Οκτωβρίου) να ζητήσουν «ανθρωπιστικούς διαδρόμους και παύσεις για τις ανθρωπιστικές ανάγκες» στον πόλεμο του Ισραήλ με τη Χαμάς.
Η σύνοδος κορυφής ήταν η πρώτη επίσημη συνάντηση των ηγετών μετά τη φονική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ από την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς.
Μετά τις πεντάωρες συνομιλίες που είχαν ως στόχο την επεξεργασία μιας ακριβούς διατύπωσης, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν στα τελικά συμπεράσματα της συνόδου κορυφής για τη Μέση Ανατολή να καταδικάσουν την επίθεση της Χαμάς και να υποστηρίξουν το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί «σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Ζήτησαν «συνεχή, ταχεία, ασφαλή και ανεμπόδιστη ανθρωπιστική πρόσβαση και βοήθεια για να φτάσει σε όσους έχουν ανάγκη με όλα τα απαραίτητα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπιστικών διαδρόμων και των παύσεων για τις ανθρωπιστικές ανάγκες».
Σύμφωνα με διπλωμάτες της ΕΕ, αρκετά κράτη μέλη φρόντισαν να τονίσουν την ανθρωπιστική πτυχή των διαδρόμων λόγω φόβων για κατάχρηση από τρίτους με σκοπό να παράσχουν στρατιωτικών προμηθειών στη Χαμάς.
Όπως αναμενόταν ωστόσο, το ανακοινωθέν της ΕΕ δεν δείχνει να υποστηρίζει το αίτημα των Ηνωμένων Εθνών για κατάπαυση του πυρός.
Ένας προηγούμενος συμβιβασμός αναφερόμενος στις «παύσεις» εννοούσε μικρά διαλείμματα στις μάχες για αποστολές, όπως απελευθέρωση ομήρων ή αυτοκινητοπομπές βοήθειας, και όχι επίσημη κατάπαυση του πυρός, δήλωσαν διπλωμάτες της ΕΕ πριν από τις συνομιλίες της Πέμπτης.
Η διαμάχη για την ακριβή διατύπωση έρχεται καθώς τα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν πάντα παραδοσιακά πιο διχασμένα μεταξύ των πιο φιλοπαλαιστινιακών μελών, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία, και των σταθερών υποστηρικτών του Ισραήλ, όπως η Γερμανία και η Αυστρία.
Διπλωμάτες της ΕΕ δήλωσαν ότι η Γερμανία και άλλοι σταθεροί υποστηρικτές του Ισραήλ προσπάθησαν να μετριάσουν οποιαδήποτε διατύπωση του τελικού ανακοινωθέντος της συνόδου κορυφής που θα μπορούσε να θεωρηθεί αντιφατική προς το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
«Όλες οι φαντασιώσεις περί εκεχειρίας, κατάπαυσης του πυρός κ.λπ. έχουν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της Χαμάς στην αποφασιστικότητά της να συνεχίσει τη δράση της και να διαιωνίσει αυτή την τρομερή τρομοκρατία», δήλωσε ο Αυστριακός καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ πριν από τις συνομιλίες.
Ο Γερμανός ομόλογός του Όλαφ Σολτς, από την άλλη, δήλωσε βέβαιος ότι ο ισραηλινός στρατός «θα ακολουθήσει τους κανόνες που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο».
Προσερχόμενος στις συνομιλίες, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βαράντκαρ επέμεινε ότι αυτό που ήθελε στην ουσία ήταν «να σταματήσουν οι σκοτωμοί και η βία, ώστε να μπορέσει να φτάσει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, όπου αθώοι Παλαιστίνιοι υποφέρουν, και επίσης να μας επιτραπεί να βγάλουμε τους πολίτες της ΕΕ».
Ο ακριβής αριθμός των Ευρωπαίων πολιτών στη Γάζα δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί.
Τις ημέρες που προηγήθηκαν της συνόδου κορυφής, διπλωμάτες της ΕΕ είχαν προειδοποιήσει ότι οι καθυστερήσεις στην εξεύρεση των κατάλληλων λέξεων, καθώς ο αριθμός των νεκρών στη Γάζα αυξάνεται, πλήττουν το παγκόσμιο κύρος του μπλοκ.
«Αισθανόμαστε ότι κάποιοι στον κόσμο χρησιμοποιούν τις περιστάσεις για να προσπαθήσουν να συσπειρώσουν ένα μέρος της διεθνούς κοινότητας ώστε να επιτεθούν στην ΕΕ», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στους δημοσιογράφους πριν από την έναρξη των συνομιλιών.
Ο Μισέλ δήλωσε ότι ήταν «πρόθυμος στο να εξηγήσει» στους ομολόγους του Παγκόσμιου Νότου ότι η ΕΕ «δεν θα έχει διπλά πρότυπα, έχουμε θεμελιώδεις αρχές, πιστεύουμε στο διεθνές δίκαιο, σε έναν κόσμο που βασίζεται σε κανόνες και θεμελιώδεις αρχές, και θα συνεχίσουμε, δεν θα τα παρατήσουμε».
Μια προηγούμενη ειρηνευτική σύνοδος κορυφής στο Κάιρο το περασμένο Σαββατοκύριακο έδειξε το χάσμα μεταξύ των Ευρωπαίων και του αραβικού κόσμου, ο οποίος κατηγόρησε τους Ευρωπαίους για διπλά μέτρα και σταθμά όσον αφορά την καταδίκη των παραβιάσεων του διεθνούς και ανθρωπιστικού δικαίου από τη Ρωσία, ενώ δεν έκανε το ίδιο με την αντίδραση του Ισραήλ μετά την επίθεση της Χαμάς.
Στα τελικά συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες της ΕΕ δήλωσαν ότι η ΕΕ «θα συνεργαστεί στενά με τους εταίρους στην περιοχή για την προστασία των αμάχων, την παροχή βοήθειας και τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε τρόφιμα, νερό, ιατρική περίθαλψη, καύσιμα και καταφύγιο, διασφαλίζοντας ότι η βοήθεια αυτή δεν γίνεται αντικείμενο κατάχρησης από τρομοκρατικές οργανώσεις».
Συμφώνησαν επίσης ότι το μπλοκ θα «υποστηρίξει τη διεξαγωγή μιας διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης σύντομα», μια γραμμή που δεν υπήρχε στο σχέδιο που διανεμήθηκε νωρίτερα την Πέμπτη.
Η προσθήκη βασίστηκε σε προηγούμενη έκκληση του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, η οποία αποτέλεσε «ώθηση της τελευταίας στιγμής, αλλά δεν συζητήθηκε λεπτομερώς», σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ.
Το κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια αναφορά στην πρωτοβουλία της ΕΕ, που ονομάστηκε «προσπάθεια για την Ημέρα της Ειρήνης», η οποία παρουσιάστηκε στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο για την αναζωογόνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης.
Ωστόσο, η επόμενη συνάντηση, που είχε αρχικά προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο στο Βέλγιο, είχε αναβληθεί λόγω της ασταθούς κατάστασης στην περιοχή.