Η Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την ετήσια έκθεση για την πολιτική ανταγωνισμού με ευρεία πλειοψηφία, προτείνοντας την επέκταση της εμβέλειας της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις Big Tech στους τομείς του cloud και της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές είναι ένας νόμος της ΕΕ για τις μεγάλες εταιρείες «gatekeepers» και η έκθεση για την πολιτική ανταγωνισμού του 2023 επικεντρώνεται σε αυτόν, επισημαίνοντας τομείς προς διερεύνηση και τη σημασία της συμμετοχής των εθνικών αρχών ανταγωνισμού.
«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ρίχνει φως στις τρέχουσες προκλήσεις για την πολιτική ανταγωνισμού, δηλαδή την εφαρμογή νέων εργαλείων όπως η DMA [Digital Markets Act], αλλά και την αλληλεπίδραση της πολιτικής ανταγωνισμού με άλλους κανονισμούς όπως η προστασία των δεδομένων,και το μέλλον της πολιτικής κρατικών ενισχύσεων», δήλωσε στο Euractiv η Stéphanie Yon-Courtin, η κεντρώα ευρωβουλευτής επικεφαλής του φακέλου.
Ανταγωνισμός στις ψηφιακές αγορές
Οι Ευρωβουλευτές εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τον ορισμό έξι gatekeepers στο πλαίσιο της DMA, τονίζοντας ότι η Επιτροπή θα πρέπει να συμβουλευτεί τρίτους ώστε να αξιολογήσει την καταλληλότητα των λύσεων συμμόρφωσής τους.
Η έκθεση κάνει λόγο για τον ορισμό του iMessage της Apple ως βασικής υπηρεσίας πλατφόρμας στο πλαίσιο της DMA.
Όσον αφορά την αγορά cloud, η έκθεση «εκφράζει τη δυσαρέσκειά της» που κανένας πάροχος υπηρεσιών cloud δεν έχει οριστεί ως gatekeeper, παρά το γεγονός ότι η αγορά αυτή είναι ιδιαίτερα συμπυκνωμένη και υπόκειται σε πρακτικές κατά του ανταγωνισμού. Προτρέπει την Επιτροπή να ξεκινήσει έρευνα αγοράς στον τομέα αυτό.
Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης να διεξαχθεί έρευνα αγοράς σχετικά με το κατά πόσον οι αναδυόμενες τεχνολογίες που δεν εμπίπτουν τώρα στις υφιστάμενες κατηγορίες, όπως η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη, θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πλαίσιο της DMA. Είπαν ότι η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να ενισχύσει την κυριαρχία της αγοράς σε υφιστάμενες ψηφιακές υπηρεσίες, για παράδειγμα, με την ενσωμάτωσή της σε διαδικτυακές μηχανές αναζήτησης.
«Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης και τα ζητήματα ανταγωνισμού που προκύπτουν θα είναι η επόμενη μάχη. Δεδομένου του τεράστιου όγκου δεδομένων που απαιτούνται για την ΤΝ, οι σημερινοί gatekeepers θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την κυρίαρχη θέση τους για να γίνουν ηγέτες στην ΤΝ», πρόσθεσε η Yon-Courtin.
Η Επιτροπή καλείται να είναι «σε εγρήγορση» όσον αφορά τις συνεργασίες μεταξύ των εταιρειών μεγάλης τεχνολογίας και των κορυφαίων νεοφυών επιχειρήσεων τεχνητής νοημοσύνης «για να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω συμφωνίες συνεργασίας δεν αποτελούν δυνητικά κρυφές συγχωνεύσεις ούτε φονικές εξαγορές».
Το κείμενο περιλαμβάνει μια αναφορά στην αγορά ψηφιακής διαφήμισης, την οποία επιθυμούσε ο Ολλανδός νομοθέτης Paul Tang, επισημαίνοντας την ανάγκη ανάλυσης των επιλογών για μελλοντικές νομοθετικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των πρακτικών που εμποδίζουν τον ανταγωνισμό.
Οι ευρωβουλευτές αναφέρθηκαν στην εμβληματική υπόθεση Meta κατά Bundeskartellamt, η οποία δείχνει τη σημαντική σχέση μεταξύ των προσωπικών δεδομένων και της κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης στην αγορά. Αναφέρονται επίσης στην υπόθεση Bundeskartellamt κατά της Google.
Αν και δεν αναφέρεται ρητά στην εξαγορά της iRobot από την Amazon, η έκθεση αναφέρει τις ρομποτικές ηλεκτρικές σκούπες ως σημαντικές πηγές δεδομένων, τονίζοντας γενικότερα ότι τα δεδομένα πρέπει να θεωρούνται παραδοσιακό στοιχείο όταν αποφασίζονται ψηφιακές συγχωνεύσεις.
Οι αναφορές στην αρχή «ο αποστολέας πληρώνει» έχουν αφαιρεθεί, καθώς η πρωτοβουλία αυτή δεν αναμένεται πριν από την επόμενη εντολή. Αντ’ αυτού, οι Ευρωβουλευτές επεσήμαναν την ενοποίηση στην αγορά τηλεπικοινωνιών ως δυνητικά «τον μόνο τρόπο για να αποφύγουμε την πώληση υποδομών κομμάτι-κομμάτι σε ξένες εταιρείες εκτός ΕΕ και να ανταγωνιστούμε αποτελεσματικά σε ένα παγκόσμιο σενάριο».
Η έκθεση ζητά επίσης να αποκλειστούν από τις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων και να αποκλείονται από τη λήψη κρατικών ενισχύσεων οι εταιρείες που εμπλέκονται σε πρακτικές φοροδιαφυγής σε τρίτες χώρες.
Παράλληλα, αφαιρέθηκε μια ρητή αναφορά στην Booking.com που δεν έφτασε το κατώφλι του gatekeeper εξαιτίας του lockdown κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Έλεγχος συγχώνευσης
Οι ευρωβουλευτές καλούν την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο φαινόμενο των «φονικών εξαγορών» στον ψηφιακό τομέα, μια έννοια που η Yon-Courtin προώθησε επίσης καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το DMA.
Η έκθεση επισημαίνει τη σημασία των μέτρων διαρθρωτικού χαρακτήρα στις αποφάσεις περί συγχωνεύσεων. Εξετάζει την ενδεχόμενη ζημία που θα προκληθεί στον ανταγωνισμό όσον αφορά τις συγχωνεύσεις σε γειτονικές αγορές, οι οποίες ενδέχεται να ενισχύσουν την κυριαρχία στην κύρια αγορά της εταιρείας.
Ταυτόχρονα, οι Ευρωβουλευτές τονίζουν την ανάγκη για μια «πιο δυναμική προσέγγιση», ιδίως για τις ψηφιακές αγορές, καθώς θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες στερήθηκαν μερικές φορές την ευκαιρία να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά διεθνώς λόγω της πολύ στενής προοπτικής τους.
Αντιμονοπωλιακή νομοθεσία
Η έκθεση καλεί την Επιτροπή να κάνει καλύτερη χρήση των προσωρινών μέτρων για να σταματήσει κάθε πρακτική που βλάπτει τον ανταγωνισμό, ιδίως στις ταχέως εξελισσόμενες ψηφιακές αγορές, και να επιταχύνει τις αντιμονοπωλιακές έρευνες θέτοντας τις κατάλληλες διαδικαστικές προθεσμίες.
Εδώ, οι ευρωβουλευτές ανέφεραν το παράδειγμα της καταγγελίας της Spotify που κατατέθηκε το 2019, η οποία δεν οδήγησε σε καμία συγκεκριμένη ενέργεια για την αντιμετώπιση των περιορισμών της Apple για τους προγραμματιστές εφαρμογών να επικοινωνούν απευθείας με τους χρήστες, παρά τη διατυπωμένη αντίρρηση της Επιτροπής.
Σε μια έμμεση αναφορά στην υπόθεση της διαφήμισης της Google, όπου το τμήμα αντιμονοπωλιακής πολιτικής της ΕΕ έθεσε για πρώτη φορά την ιδέα της διάλυσης των επιχειρηματικών πρακτικών μιας εταιρείας, οι ευρωβουλευτές εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς αυτή την προσέγγιση, ιδίως για περιπτώσεις όπου οι αθέμιτες πρακτικές ανταγωνισμού επαναλαμβάνονται επί σειρά ετών.
Η αναφορά σε μια εν εξελίξει υπόθεση κατά της Microsoft, η οποία κατηγορείται από τη Slack ότι συνδύασε το Teams με το πακέτο λογισμικού της, αφαιρέθηκε και στη θέση του μπήκε μια ασαφής διατύπωση που ζητούσε από την Επιτροπή να αξιολογήσει προσεκτικά τις προτεινόμενες παραχωρήσεις.
Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές σημειώνουν ότι οι προηγούμενες υποθέσεις κατά των gatekeepers δεν οδήγησαν σε αποτελεσματικές αλλαγές συμπεριφοράς τους, ιδίως ως προς τον τρόπο που αναφέρονται στις ψηφιακές αγορές. Συνεπώς, η Επιτροπή θα πρέπει να κάνει «καλύτερη χρήση» των διαρθρωτικών διορθωτικών μέτρων ως έσχατη λύση.
Τέλος, η έκθεση παροτρύνει την Επιτροπή να άρει το αδικαιολόγητο γεωγραφικό μπλοκάρισμα και άλλους περιορισμούς στις διασυνοριακές διαδικτυακές πωλήσεις, ένα μακροχρόνιο αίτημα στον οπτικοακουστικό τομέα.