Ενώ οι μάχες μαίνονται στη Γάζα, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ αναμένεται να συζητήσουν τη Δευτέρα (11 Δεκεμβρίου) τα επόμενα βήματα της ΕΕ για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Στα μέτρα που αναμένονται περιλαμβάνοται η καταστολή των οικονομικών της Χαμάς καθώς και η απαγόρευση ταξιδιών για τους Ισραηλινούς εποίκους που ευθύνονται για τη βία στη Δυτική Όχθη.
Η νέα ώθηση στα ευρωπαϊκά μέτρα έρχεται καθώς η κρίση στη Μέση Ανατολή έχει φέρει στην επιφάνεια βαθιές διαιρέσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης. Τα πιο φιλοπαλαιστινιακά μέλη είναι η Ιρλανδία και η Ισπανία, ενώ οι σταθεροί υποστηρικτές του Ισραήλ είναι η Γερμανία και η Αυστρία.
Ένα έγγραφο, το οποίο συντάχθηκε από τη διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ (ΕΥΕΔ) και στάλθηκε στα κράτη μέλη την περασμένη εβδομάδα, περιγράφει ένα ευρύ φάσμα πιθανών επόμενων βημάτων και αποτελεί μια προσπάθεια να «μπουν όλες οι επιλογές σε ένα χαρτί» για να συζητήσουν τα κράτη μέλη, δήλωσαν στο Euractiv άτομα με γνώση του θέματος.
«Ψάχνουμε για μια καθοδήγηση από τα κράτη μέλη», δήλωσαν.
«Σε γενικές γραμμές, ορισμένες από τις διατυπώσεις [στο έγγραφο] σχετικά με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) θα είναι υπερβολικές για ορισμένους», παραδέχθηκε αξιωματούχος της ΕΕ. Δήλωσε όμως ότι ελπίζει πως τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια βασική γραμμή για περαιτέρω εργασίες.
Το έγγραφο της ΕΥΕΔ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μια πρόταση που ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ έχει περιγράψει ως σχέδιο πλαισίου για τη Γάζα μετά τη σύγκρουση σε προηγούμενη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ τον Νοέμβριο.
Οικονομικά της Χαμάς, ταξιδιωτικές απαγορεύσεις
Τα στοιχεία προς συζήτηση περιλαμβάνουν τη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο, πιθανές πρόσθετες ευρωπαϊκές αποστολές βοήθειας για τη σταθεροποίηση της Γάζας, ισχυρότερη διπλωματική ώθηση προς μια λύση δύο κρατών και «αναζωογόνηση» της Παλαιστινιακής Αρχής.
Ενώ η Χαμάς έχει ήδη καταχωρηθεί από την ΕΕ ως τρομοκρατική οργάνωση, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε κεφάλαια ή περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει στην ΕΕ θα πρέπει να παγώσουν, το έγγραφο προτείνει ότι η Ένωση θα μπορούσε να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, στοχεύοντας στα οικονομικά και την παραπληροφόρηση της οργάνωσης.
Η ΕΕ ανακοίνωσε την Παρασκευή (8 Δεκεμβρίου) ότι προσέθεσε τον Μοχάμεντ Ντέιφ, γενικό διοικητή της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, και τον αναπληρωτή του, Μαρουάν Ίσα, στον κατάλογο των τρομοκρατών που υπόκεινται σε κυρώσεις.
Εν τω μεταξύ, ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ, όπως ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, έχουν επίσης εκφράσει την ανησυχία τους για την αύξηση της βίας των ισραηλινών εποίκων κατά των Παλαιστινίων στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Η ΕΕ τόνισε ότι η βία από τους εποίκους στη Δυτική Όχθη έχει κλιμακωθεί από ένα ήδη υψηλό επίπεδο και οι ενέργειες του ισραηλινού στρατού γίνονται όλο και πιο συχνές, με 219 Παλαιστίνιους να έχουν σκοτωθεί στην περιοχή αυτή από τις 7 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Υγείας που διοικείται από τη Χαμάς, ο αριθμός των νεκρών στην Παλαιστίνη από την πρόσφατη κλιμάκωση της σύγκρουσης έχει ξεπεράσει τους 18.000, ενώ πάνω από 49.000 έχουν τραυματιστεί, κυρίως γυναίκες και παιδιά.
Το έγγραφο προτείνει ότι η απάντηση της ΕΕ θα περιλαμβάνει απαγόρευση ταξιδιών στην Ένωση για τους υπεύθυνους και άλλες κυρώσεις για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τέτοια μέτρα υποστηρίχθηκαν προηγουμένως από τη Γαλλία, η οποία είχε δηλώσει τον περασμένο μήνα ότι η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει τέτοιες επιλογές. Το Βέλγιο από την άλλη δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα απαγορεύσει «εξτρεμιστές εποίκους της Δυτικής Όχθης» να εισέλθουν στη χώρα.
Ωστόσο, οι διπλωμάτες της ΕΕ είναι επιφυλακτικοί ως προς το αν θα είναι δυνατή η επίτευξη της ομοφωνίας που απαιτείται για απαγορεύσεις σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως επειδή χώρες όπως η Αυστρία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ουγγαρία είναι απίθανο να συμφωνήσουν.
Παρόλα αυτά, ορισμένοι πρότειναν ότι η απόφαση που έλαβαν την περασμένη εβδομάδα οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του Ισραήλ, να αρχίσουν να επιβάλλουν απαγορεύσεις έκδοσης βίζας σε άτομα που εμπλέκονται στη βία στη Δυτική Όχθη- μέτρο που εξετάζει τώρα και το Ηνωμένο Βασίλειο- θα μπορούσε να ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να λάβουν παρόμοια μέτρα.
Μια ακόμα πιθανή αποστολή της ΕΕ;
Η ΕΕ έχει αναπτύξει επί του παρόντος δύο αποστολές στην περιοχή με την EUBAM Rafah και την EUPOL COPPS, όμως και οι δύο είχαν περιορισμένα περιθώρια δράσης.
Σύμφωνα με το έγγραφο, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα εξετάσουν σε μεταγενέστερο στάδιο το ενδεχόμενο να αναθέσουν στη διπλωματική υπηρεσία της Ένωσης να «αξιολογήσει πώς [αυτές οι αποστολές] θα μπορούσαν να συμβάλουν περισσότερο στη σταθεροποίηση των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών και να αναθεωρήσουν ανάλογα τις εντολές τους».
Αυτό θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει την εξέταση του τρόπου με τον οποίο «μια πιθανή αποστολή ΚΠΑΑ μπορεί ενδεχομένως να αναπτυχθεί ως μέρος μιας διεθνούς συμβολής στην ασφάλεια της Γάζας μετά το τέλος των σημερινών εχθροπραξιών».
Απαιτείται περιφερειακή συμμετοχή
Προκειμένου η ΕΕ να διατηρήσει το διάλογο και με τα δύο μέρη, το έγγραφο προτείνει επίσης να «προσκαλέσει τον Ισραηλινό ΥΠΕΞ και τον Παλαιστίνιο πρωθυπουργό/υπουργό χωριστά σε μελλοντικές συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, ώστε να διατηρηθεί ο διάλογος και με τους δύο».
Η συζήτηση της Δευτέρας έρχεται δύο εβδομάδες μετά την επίτευξη ευρείας συναίνεσης μεταξύ των αραβικών κρατών και των Ευρωπαίων σε μια συνάντηση των Ευρωμεσογειακών χωρών τον Νοέμβριο, σύμφωνα με την οποία η λύση των δύο κρατών θα πρέπει να είναι η απάντηση στη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης. Το Ισραήλ είχε μποϊκοτάρει τη συνάντηση.
«Καταλαβαίνουμε ότι το Ισραήλ θέλει να πολεμήσει τη Χαμάς και επιθυμεί να φύγει», δήλωσε ο ειδικός απεσταλμένος της ΕΕ για την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, Σβεν Κόοπμανς, στο Euractiv μετά τις συνομιλίες.
«Αλλά λέμε επίσης ότι η επόμενη φάση πρέπει να είναι μια φάση ειρήνης και σταθερότητας – η μη επίλυση των συγκρούσεων συμβάλλει στην παράταση της ανασφάλειας», πρόσθεσε.
Ενώ η προτεραιότητα της ΕΕ είναι να βοηθήσει την Ουκρανία να αποκρούσει την εισβολή της Ρωσίας, ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς ανάγκασε την ΕΕ να στρέψει μέρος της προσοχής του στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, οι κατηγορίες για φιλοϊσραηλινή προκατάληψη και «διπλά πρότυπα» σχετικά με τον πόλεμο στη Γάζα έχουν εγείρει φόβους ότι η οξύτητα αυτή θα μπορούσε να υπονομεύσει τη θέση του μπλοκ στον Παγκόσμιο Νότο και την ικανότητα της ΕΕ να επιμένει σε ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διεθνείς συμφωνίες.
«Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να δείξουμε ότι δεν υπάρχουν διπλά μέτρα και σταθμά, δηλαδή ότι για την ΕΕ το διεθνές δίκαιο ισχύει παντού», δήλωσε ο Κόοπμανς.
Όταν πρόκειται, για παράδειγμα, για την περικοπή του νερού, της ενέργειας και των τροφίμων για τον πληθυσμό της Γάζας, πρόκειται για μια τραγική κατάσταση και «είναι απλά απαράδεκτο», πρόσθεσε.