Οι αμφιλεγόμενες αλλαγές στα δημόσια μέσα ενημέρωσης από την κυβέρνηση του νέου πρωθυπουργού της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ ήταν αναγκαίες, σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF). Η οργάνωση προσθέτει μάλιστα ότι η κυβέρνηση πρέπει να είναι πιο διαφανής και προβλέψιμη όσον αφορά τις αλλαγές της στο πεδίο των μέσων ενημέρωσης.
Τον περασμένο μήνα, λίγες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο υπουργός Πολιτισμού Μπαρτουομιέι Σιενκιέβιτς (Πλατφόρμα Πολιτών, ΕΛΚ) αντικατέστησε τη διοίκηση των δημόσιων μέσων ενημέρωσης της Πολωνίας και έθεσε τις εταιρείες μέσων ενημέρωσης σε καθεστώς εκκαθάρισης, γεγονός που προκάλεσε ανησυχίες για τη νομιμότητα αυτών των ενεργειών.
Οι αλλαγές στα μέσα ενημέρωσης δέχτηκαν έντονες αντιδράσεις από το αντιπολιτευόμενο πλέον κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS, ECR), το οποίο επικαλούμενο την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, κατηγόρησε το νέο υπουργικό συμβούλιο ότι καταλύει το κράτος δικαίου στην Πολωνία.
Παρόλα αυτά, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) υποστήριξαν την κίνηση της νέας κυβέρνησης Τουσκ.
«Καταλαβαίνουμε ότι η πολωνική κυβέρνηση έπρεπε να δράσει γρήγορα και δεν υπάρχουν διεθνείς βέλτιστες πρακτικές για το θέμα», δήλωσε στο Euractiv ο Πάβολ Σαλάι, επικεφαλής του γραφείου Ευρωπαϊκής Ένωσης-Βαλκανίων στο RSF.
Πρόσθεσε ότι σύμφωνα με το RSF, το TVP δεν ήταν μέσο ενημέρωσης αλλά όργανο προπαγάνδας της πρώην ακροδεξιάς κυβέρνησης PiS.
Ο Σαλάι τόνισε επίσης την ανάγκη η πολωνική κυβέρνηση να είναι πιο διαφανής και προβλέψιμη όσον αφορά τις αλλαγές της στο πολωνικό τοπίο των μέσων ενημέρωσης.
«Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ακόμη πιο σημαντικό να είμαστε όσο το δυνατόν πιο διαφανείς και προβλέψιμοι, προκειμένου να αναδημιουργήσουμε την εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης», δήλωσε προσθέτοντας ότι θα ήταν σημαντικό να υποβληθεί ένας οδικός χάρτης στον οποίο θα συμμετέχουν εμπειρογνώμονες, η κοινωνία των πολιτών και τα πολιτικά κόμματα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η κυβέρνηση Τουσκ έχει μια «ιστορική ευκαιρία να σημειώσει πρόοδο στην ελευθερία του Τύπου στην Πολωνία».
Αποκατάσταση της ανεξαρτησίας των δημόσιων μέσων ενημέρωσης
Σύμφωνα με το πολωνικό σύνταγμα, η λειτουργία της πολωνικής ρυθμιστικής αρχής για τα μέσα ενημέρωσης ασκείται από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (KRRiT).
Για το RSF, η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης πρέπει να αποκατασταθεί με την επιστροφή στο KRRiT των προηγούμενων εξουσιών του.
Το KRRiT ήταν υπεύθυνο για την επιλογή της ηγεσίας των δημόσιων μέσων ενημέρωσης. Αλλά το 2016, το PiS έδωσε αυτή την εξουσία στο Εθνικό Συμβούλιο Μέσων Ενημέρωσης, το οποίο στελεχώνεται από άτομα που πρόσκεινται στην κυβέρνηση του PiS, κάτι που το τότε ανεξάρτητο Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικό.
Η RSF τάσσεται υπέρ της διάλυσης του Εθνικού Συμβουλίου Μέσων Ενημέρωσης για την επαναφορά του KRRiT πίσω, αν και με κάποιες μεταρρυθμίσεις η κατάσταση πριν από το PiS δεν ήταν επίσης τέλεια.
Σύμφωνα με την RSF, το KRRiT πρέπει να είναι πιο ανεξάρτητο και η διακυβέρνηση των δημόσιων μέσων ενημέρωσης χρειάζεται πλήρη αναθεώρηση, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης διαφάνειας και της μεγαλύτερης συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών και των εμπειρογνωμόνων τόσο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του KRRiT όσο και στην επιλογή της ηγεσίας των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.
Η Επιτροπή εγκρίνει τις μεταρρυθμίσεις του Τουσκ
Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ δεσμεύτηκε να επαναφέρει τα δημοκρατικά πρότυπα στην Πολωνία, αφού το προηγούμενο υπουργικό συμβούλιο του PiS είχε έρθει σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες για αμφιλεγόμενες δικαστικές μεταρρυθμίσεις και διορισμούς, μεταξύ άλλων.
«Είμαι πολύ ικανοποιημένος που οι πολωνικές αρχές είναι αποφασισμένες να αποκαταστήσουν το κράτος δικαίου στην Πολωνία, να διασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση της νομοθεσίας τους όχι μόνο με το πολωνικό σύνταγμα αλλά και με τις απαιτήσεις του δικαίου της ΕΕ», δήλωσε ο επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ Ντιντιέ Ρέιντερς στους δημοσιογράφους στη Βαρσοβία την Παρασκευή (19 Ιανουαρίου).
«Η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλει η πολωνική κυβέρνηση βάσει των συστάσεών της για την ενίσχυση του κράτους δικαίου στη χώρα», δήλωσε επίσης πηγή της ΕΕ στο Euractiv.
Ωστόσο, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας έκρινε την περασμένη εβδομάδα ότι οι κυβερνητικές αλλαγές στα δημόσια μέσα ενημέρωσης ήταν παράνομες, καθώς πραγματοποιήθηκαν με παράλειψη της κανονικής νομοθετικής διαδρομής.
Η νομική βάση για τις αλλαγές του Σιενκιέβιτς ήταν ο πολωνικός εμπορικός κώδικας, ο οποίος, σύμφωνα με το Δικαστήριο, δεν μπορεί να διαλύσει ή να θέσει τα δημόσια μέσα ενημέρωσης σε εκκαθάριση, ούτε να αντικαταστήσει τη διοίκησή τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με την πηγή της ΕΕ, η θέση της Επιτροπής σχετικά με το Συνταγματικό Δικαστήριο είναι γνωστή, καθώς εκκρεμεί υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ σχετικά με την πολιτική ανεξαρτησία του από την κυβέρνηση PiS.
Πολιτικός γκανγκστερισμός
Ο ευρωβουλευτής του PiS Ρίτσαρντ Άντονι Λεγκούτκο δήλωσε στο Euractiv ότι «δεν εκπλήσσεται» από την αντίδραση της Επιτροπής στην πρόσφατη εξαγορά των πολωνικών μέσων ενημέρωσης από την κυβέρνηση Τουσκ.
«Η Επιτροπή είναι ένα εξαιρετικά κομματικό όργανο και ως εκ τούτου είναι ευχαριστημένη με τις πολιτικές του Ντόναλντ Τουσκ, είτε αυτές είναι σκανδαλώδεις και απαράδεκτες από κάθε άποψη – όχι μόνο από την άποψη του νόμου αλλά και της κοινής αξιοπρέπειας», δήλωσε.
Αυτό που κάνει ο Τουσκ και η κυβέρνησή του «είναι πολιτικός γκανγκστερισμός, αλλά στην Επιτροπή αρέσει πολύ», σύμφωνα με τον Λεγκούτκο.
«Αυτό δείχνει το βαθμό αποθράσυνσης των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, τα οποία έχουν αποκτήσει παράνομα υπερβολική δύναμη και έχουν γίνει όχημα του αριστερού ρεύματος που προσπαθεί να περιθωριοποιήσει όλα τα κόμματα που δεν συμφωνούν μαζί του».