Τη θετική στάση της για την πορεία της ελληνικής οικονομίας διατηρεί η Bank of America, εκτιμώντας ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο για να υπεραποδώσει του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ την επόμενη διετία.
Όπως εξηγεί η BofA, αυτή η εκτίμηση στηρίζεται σε τρεις παράγοντες:
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας «αντίβαρο» στις αβεβαιότητες
1) τη θετική δυναμική για τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις, μετά από χρόνια υποεπενδύσεων και εν μέσω πλήρους απορρόφησης των κονδυλίων της ΕΕ
2) τη πιο μετριοπαθή μετακύλιση της νομισματικής πολιτικής, δεδομένης της ειδικής ανά χώρα δομής του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP) και του εγχώριου χρέους
3) τη δημοσιονομική σύνεση και δέσμευση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Η BofA αναμένει ανάπτυξη 1,1% το 2024 και 1,7% το 2025, έναντι πρόβλεψης για την ανάπτυξη της ευρωζώνης στο 0,4%/1,1% αντίστοιχα. Παρόλα αυτά, οι εκτιμήσεις της παραμένουν κάτω από τη συναίνεση της αγοράς για το 2024/25, στο 1,5% και 2,3% αντίστοιχα.
Μετά από σταθερή αναπτυξιακή τροχιά το α’ εξάμηνο του 2023, βασιζόμενη κυρίως στην κατανάλωση και τις εξαγωγές (εν μέσω ισχυρής ανάκαμψης στον τουρισμό), η οικονομία παρέμεινε στάσιμη το γ’ τρίμηνο του 2023. Για τα επόμενα τρία τρίμηνα, η BofA αναμένει ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα χάσει την δυναμική της, χάρη στην καθυστερημένη επίδραση της σύσφιξης της ΕΚΤ, στο φτωχό εξωτερικό περιβάλλον και στη μέτρια σύσφιξη της δημοσιονομικής πολιτικής.
Όταν η ΕΚΤ αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια, ο χαμηλότερος πληθωρισμός θα επιτρέψει την ανάκαμψη του πραγματικού εισοδήματος και το εξωτερικό περιβάλλον θα βελτιωθεί. Έτσι, η ελληνική ανάπτυξη θα πρέπει να επιταχυνθεί εκ νέου το δεύτερο εξάμηνο του 2024 (σε 0,4% τριμηνιαία κατά μέσο όρο) πριν συγκλίνει σε μέσο ρυθμό 0,5% τριμηνιαία το 2025.
Προκλήσεις
Βέβαια, η BofA δεν παραβλέπει να επισημάνει και ορισμένες μακροχρόνιες διαρθρωτικές προκλήσεις, οι οποίες δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί. Επίσης, ενώ οι κίνδυνοι ανά χώρα είναι περιορισμένοι, η Ελλάδα παραμένει ευάλωτη σε εξωτερικούς κραδασμούς.
Ειδικότερα, η πιο δυναμική βραχυπρόθεσμη μακροοικονομική εικόνα δεν θα πρέπει να επισκιάζει τις μακροχρόνιες δομικές ευπάθειες, αναφέρει η BofA. Η βελτίωση της παραγωγικότητας μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της αποτελεσματικότερης κατανομής των πόρων, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η στροφή προς ένα πιο ανθεκτικό μοντέλο ανάπτυξης παραμένουν εκκρεμείς προκλήσεις.
Μεσοπρόθεσμα, αυτά θα οδηγήσουν σε μια προσαρμογή του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι πιθανό να παραμείνει από τα υψηλότερα στην Ευρωζώνη και να αφήσει την οικονομία εκτεθειμένη σε εξωτερικούς κινδύνους.
Σε αυτό το πλαίσιο, ενώ οι κίνδυνοι για τις προοπτικές ανά χώρα είναι περιορισμένοι (και συγκεντρώνονται κυρίως γύρω από την έγκαιρη εφαρμογή του εθνικού RRP), ο κατάλογος των εξωγενών κινδύνων είναι μακρύς, από το γεωπολιτικό μέτωπο (συμπεριλαμβανομένων των καταστάσεων Ουκρανίας/Ισραήλ και πιο πρόσφατων διαταραχών στην Ερυθρά Θάλασσα) έως και τον αντίκτυπό τους σχετικά με τις τιμές.
Από την άλλη πλευρά, ο ταχύτερος από το αναμενόμενο αποπληθωρισμός θα υποστήριζε μια ταχύτερη ανάκαμψη της αγοραστικής δύναμης. Συνολικά, παρά τη βραχυπρόθεσμη υπεραπόδοση, η BofA προειδοποιεί ότι η ελληνική οικονομία και τα περιουσιακά στοιχεία παραμένουν εξαιρετικά ευάλωτα σε εξωτερικούς κραδασμούς.
Τα κονδύλια στο πλαίσιο του Ελλάδα 2.0
Η BofA εκτιμά ότι η Ελλάδα έχει χώρο να αξιοποιήσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ και να μειώσει το επενδυτικό χάσμα με την υπόλοιπη ζώνη του ευρώ. Ως εκ τούτου, η πλήρης απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης αποτελεί βασική υπόθεση για την άποψή της για τη δυναμική των ελληνικών assets.
Υπενθυμίζεται εδώ ότι τα αρχικά σχέδια για το Greece 2.0 περιλάμβαναν κεφάλαια της ΕΕ αξίας 30,5 δισ. ευρώ (εκ των οποίων τα 17,8 δισ. ευρώ είναι σε επιχορηγήσεις και τα 12,7 δισ. ευρώ σε δάνεια) και αναμενόταν συνωστισμός από το δημόσιο στο ιδιωτικό κεφάλαιο, με το συνολικό ποσό των κινητοποιημένων πόρων να ανέρχεται σε 57,5 δισ. ευρώ.
Τον Αύγουστο, η Ελλάδα υπέβαλε ένα αναθεωρημένο πρόγραμμα που περιελάμβανε επιπλέον 5 δισ. ευρώ σε δάνεια και 0,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Καθώς η αναθεώρηση εγκρίθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου, σωρευτικά η χώρα θα πρέπει να επωφεληθεί περίπου 36 δισ. ευρώ από κονδύλια της ΕΕ στο πλαίσιο της NGEU το 2021-2026.
Ωστόσο, τα περισσότερα από τα επιτεύγματα μέχρι στιγμής ήταν στην ατζέντα των μεταρρυθμίσεων, ενώ οι δαπάνες των ταμείων RRF προχωρούν πιο αργά. Από το συνολικό κονδύλιο των επιχορηγήσεων, οι ταμειακές εισπράξεις από την ΕΕ ανέρχονται σε 7,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,95 δισ. ευρώ έχουν εκταμιευθεί σε επιχειρήσεις και 2,8 δισ. ευρώ έχουν μεταφερθεί από το κράτος σε άλλους φορείς της γενικής κυβέρνησης.
Όσον αφορά τα δάνεια, οι εισπράξεις σε μετρητά από την ΕΕ ανέρχονται σε 7,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,3 δισ. ευρώ έχουν εκταμιευθεί σε επιχειρήσεις. Αν και η μετάβαση από το μέτωπο των μεταρρυθμίσεων προς τις επενδύσεις θα πρέπει να υποστηρίζει τις κεφαλαιουχικές δαπάνες, η BofA προειδοποιεί ότι οι καθυστερήσεις υλοποίησης στις πραγματικές δαπάνες τείνουν να είναι υψηλότερες από ό,τι στη φάση της διαρθρωτικής μεταρρύθμισης/διαδικασίας έγκρισης επιλέξιμων έργων.
Η μετακύλιση της νομισματικής πολιτικής φαίνεται να μετριάζεται στην Ελλάδα
Το 2021, η BofA τόνισε ότι η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα που συνυπολογίστηκε στο Greece 2.0 σε σχέση με το κανάλι χρήσης του δανείου ήταν περίπλοκη (σε μεγάλο βαθμό για τη χώρα). Ο στόχος της χρήσης δανείων RRF για τη μόχλευση του τραπεζικού δανεισμού και της συγχρηματοδότησης δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν διπλός: αφενός, να επωφεληθούν από τις διαδικασίες ελέγχου των τραπεζών, αφετέρου, για να περιοριστεί το φαινόμενο παραγκωνισμού από το δημόσιο κεφάλαιο.
Δύο χρόνια (και ένα ενεργειακό σοκ και πρόβλημα πληθωρισμού) αργότερα, φαίνεται να υπάρχει ένα άλλο πλεονέκτημα της χρήσης των δανείων RRF της Ελλάδας: ο μετριασμός της αυστηροποίησης των πιστωτικών όρων που σχετίζονται με τη μετακύλιση της πολιτικής της ΕΚΤ.
Στο Ελλάδα 2.0, οι επενδύσεις σε τομείς προτεραιότητας της οικονομίας (όπως ο πράσινος και ο ψηφιακός μετασχηματισμός) χρηματοδοτούνται έως και 50% με κεφάλαια RRF, περίπου κατά 30% από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που συμμετέχουν στη συμφωνία και τουλάχιστον 20% από τον επενδυτή.
Αυτή η δομή χρηματοδότησης συμβάλλει στον μετριασμό της μετακύλισης της αυστηρής πολιτικής της ΕΚΤ, κατά την εκτίμηση της BofA. Αυτό προστίθεται σε δύο παράγοντες στο πλαίσιο των καναλιών μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής: 1) τη σχετικά χαμηλή μόχλευση των ελληνικών νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και 2) την καλύτερη κατάσταση του τραπεζικού τομέα, με έντονη εστίαση στη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων.
Συνολικά, προκύπτουν ενδείξεις για έναν πιο μετριασμένο αντίκτυπο στη στενότητα των πιστώσεων στην Ελλάδα έναντι της υπόλοιπης περιοχής όσον αφορά τη διαθεσιμότητα κεφαλαίων, την διάθεση για πιστώσεις και το κόστος δανεισμού.
Η δημοσιονομική σύνεση αναμένεται να παραμείνει
Η πιο εποικοδομητική άποψη ισχύει και για τις ελληνικές δημοσιονομικές προοπτικές, επισημαίνει επίσης η BofA. Ενώ ο συνδυασμός της άμβλυνσης της ανάπτυξης και της υψηλότερης επιβάρυνσης των επιτοκίων περιπλέκει τα δημοσιονομικά ζητήματα, ένα φαινόμενο «χιονοστιβάδας» θα εξακολουθεί να μειώνει τον δείκτη χρέους το 2024/25 (που προκύπτει από την ονομαστική ανάπτυξη που ξεπερνά τα επιτόκια).
Επίσης, η αργή μετακύλιση επιτοκίου αντανακλά τη μεγάλη μέση διάρκεια του χρέους (κοντά στα 20 έτη) και τη δομή του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Επιπλέον, τα τελευταία δημοσιονομικά σχέδια αποκαλύπτουν τη δέσμευση για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος από το 2023 και μετά. Αυτό θα πρέπει να εγγυηθεί μια σταθερή πτωτική τροχιά στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ εντός του ορίζοντα πρόβλεψης.
Η BofA αναμένει ότι η αναλογία θα μειωθεί σημαντικά από 172,6% του ΑΕΠ το 2022 σε 161,5% το 2023, 155,2% το 2024 και 152,9% το 2025 (μείωση 54 π.μ. από τα υψηλά του 2020).
Ομόλογα
Όσον αφορά τα επιτόκια, καθώς τα μακροοικονομικά και τεχνικά θεμελιώδη στοιχεία παραμένουν εποικοδομητικά, η BofA πιστεύει ότι το spread των 10ετών ελληνικών ομολόγων θα μπορούσε να βρίσκεται μεταξύ των ιταλικών και των πορτογαλικών, ενώ αναμένει περαιτέρω πτώση 30 μ.β. στο επόμενο διάστημα.
Τα μακροτεχνικά και θεμελιώδη στοιχεία παραμένουν εποικοδομητικά. Η πρόσφατη συμπερίληψη σε δείκτες επενδυτικής βαθμίδας προσθέτει σταθερές τοποθετήσεις επενδυτών της τάξης των 10-16 δισ. ευρώ.