Μόνιμη λύση στο πρόβλημα της αδικαιολόγητης ακρίβειας αναζητά η κυβέρνηση μετά τις σαφείς πλέον ενδείξεις ότι ο -αρχικά- εισαγόμενος πληθωρισμός από τις τιμές της ενέργειας και στη συνέχεια τα τρόφιμα, αποκτά πλέον “εθνικά” χαρακτηριστικά.
Το τελευταίο δείγμα είναι ότι ο πληθωρισμός, με βάση τις τελευταίες προβλέψεις της Eurostat, σε όρους εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή στην Ελλάδα αυξήθηκε τον Μάρτιο στο 3,4% από 3,1% το Φεβρουάριο, ενώ στην Ευρωζώνη μειώθηκε στο 2,4% από 2,6% αντίστοιχα. Τούτο, ενώ από τους τελευταίους μήνες του 2023, οι αυξήσεις στα τρόφιμα και ειδικά στα νωπά φρούτα και τα λαχανικά, με βάση το παρατηρητήριο τροφίμων της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας, ήταν στην Ελλάδα σταθερά μεγαλύτερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Στην αναζήτηση μιας μόνιμης λύσης το Μέγαρο Μαξίμου έχει αναθέσει σε ανεξάρτητη αρχή να φτιάξει ένα “χάρτη” της ακρίβειας με δύο μεγάλα κεφάλαια. Στο πρώτο θα εντοπίζει τους κλάδους όπου καταγράφεται υπερβολικό κέρδος ή αύξηση τιμών η οποία δεν δικαιολογείται από την επιμέρους αύξηση των συντελεστών παραγωγής. Το δεύτερο και ίσως πιο σημαντικό κεφάλαιο θα είναι αυτό στο οποίο θα προτείνει λύσεις για τη μόνιμη αντιμετώπιση της κατάστασης. Τούτο, χωρίς βέβαια να αναστείλει τους εντατικούς ελέγχους που γίνονται ήδη στην αγορά και έχουν ως αποτέλεσμα, πρόστιμα πολλών εκατομμυρίων ευρώ από το υπουργείο Ανάπτυξης.
Έλεγχος των τιμών “από το χωράφι στο ράφι”
Μια δεύτερη προσπάθεια θα γίνει για να ανακοπεί η αδικαιολόγητη αύξηση των τιμών των προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής, δηλαδή των βασικών προϊόντων διατροφής οι τιμές των οποίων έχουν πάρει “φωτιά” λόγω και των καταστροφών στην παραγωγή την οποία προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί, η κλιματική κρίση.
Πιο χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το ελαιόλαδο, η τιμή του οποίου από τα 7 ευρώ στις αρχές του 2022 έχει φτάσει σήμερα στα 16,5 ευρώ στο ράφι του σούπερ-μάρκετ. Με δύο λόγια το ΥΠΕΘΟ θα επιχειρήσει για άλλη μια φορά να βάλει τάξη στην διαμόρφωση της τιμής “από το χωράφι στο ράφι” όπου υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι υπάρχουν ενδιάμεσες υπερτιμολογήσεις για να δικαιολογούνται οι υψηλές τιμές λιανικής. Το θέμα με τα προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής θεωρείται μείζον, την στιγμή που με βάση τελευταίες μετρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα νοικοκυριά τα οποία αμείβονται με τον κατώτερο μισθό διαθέτουν σήμερα το 40% των μηνιαίων εσόδων τους σε τρόφιμα, λόγω των συνεχών ανατιμήσεων.
Οι παρατηρήσεις της ΤτΕ
Στην έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας για το 2023, που δόθηκε στη δημοσιότητα την Δευτέρα, περιλαμβάνεται και μια μελέτη για την αύξηση των περιθωρίων κέρδους κατά την περίοδο μετά την άρση των περιορισμών του κορονοϊού και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, οι ρυθμοί μεταβολής του δείκτη περιθωρίων κέρδους για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας τα έτη 2021 και 2022 , ξεπέρασαν τα ιστορικώς υψηλά τους επίπεδα καταγράφοντας αύξηση 4,0% και 9,0% αντίστοιχα. Στο βιομηχανικό τομέα (βιομηχανία και κατασκευές) ο ρυθμός μεταβολής των περιθωρίων κέρδους διαμορφώθηκε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, φθάνοντας στο 17,8% το 2022, αλλά και στον τομέα των υπηρεσιών, ο ρυθμός μεταβολής των περιθωρίων κέρδους (7,4%) ήταν επίσης αξιοσημείωτος. Ειδικότερα, οι κλάδοι της βιομηχανίας (εκτός κατασκευών), του εμπορίου και των κατασκευών και ο κλάδος των τεχνών και της διασκέδασης, παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση περιθωρίων κέρδους. Η μελέτη, αποδίδει τη μεγάλη αύξηση στα περιθώρια κέρδους, στο μικρό μέγεθος της οικονομίας και τα διαρθρωτικά προβλήματα, τα οποία δεν διορθώθηκαν κατά τη διάρκεια των τριών προγραμμάτων διάσωσης της οικονομίας.
Στην ίδια μελέτη επισημαίνεται ότι η έλλειψη ανταγωνισμού ευνοεί τη διεύρυνση των περιθωρίων κέρδους, όταν οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν, όπως δηλαδή έγινε τη διετία 2021 -2022.
Ο ίδιος ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας εξάλλου, σε πρόσφατες δηλώσεις του εντόπιζε ολιγοπώλια εκτός από τις τράπεζες, στα τρόφιμα, τα καύσιμα και την ιδιωτική νοσοκομειακή περίθαλψη.