O πολυσυζητημένος νόμος περί αμνηστίας που ψηφίστηκε από το ισπανικό κοινοβούλιο την Πέμπτη ενδέχεται να πρέπει ξεπεράσει νομικές προκλήσεις ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ, καθώς και του Ανώτατου Δικαστηρίου και του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ισπανίας, στα οποία θα προσφύγει το Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), για να προσπαθήσει να τον σταματήσει.
Ο αμφιλεγόμενος νόμος πέρασε το τελικό νομοθετικό στάδιο στο Κογκρέσο των Αντιπροσώπων με οριακή πλειοψηφία 177 ψήφων υπέρ (προοδευτικές δυνάμεις) και 172 κατά (δεξιό στρατόπεδο), ύστερα από την αρχική απόρριψη από τη Γερουσία, όπου το PP έχει την πλειοψηφία.
«Στην πολιτική, όπως και στη ζωή, η συγχώρεση είναι πιο ισχυρή από την μνησικακία. Σήμερα η Ισπανία είναι πιο ευημερούσα και ενωμένη από ό,τι το 2017. Η συνύπαρξη παίρνει το δρόμο της», σχολίασε ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ (PSOE/S&D) στο X.
Ωστόσο, ο ηγέτης του ΡΡ Αλμπέρτ Νούνιεθ Φεϊχόο εξέφρασε τη λύπη του για την κίνηση αυτή.
«Δεν είναι μια καλή μέρα για την ισπανική δημοκρατία», δήλωσε. «Σήμερα (οι δυνάμεις υπέρ της ανεξαρτησίας) κέρδισαν με την αμνηστία. Σήμερα το 1,6% των Ισπανών κέρδισε σε βάρος των υπολοίπων. Εξαιτίας της φιλοδοξίας ενός μόνο ανθρώπου (του Σάντσεθ)», πρόσθεσε.
Ο νόμος, ο οποίος απονέμει χάρη σε 372 αυτονομιστές που είναι υπεύθυνοι για παράνομες πράξεις που διαπράχθηκαν μεταξύ της 1ης Νοεμβρίου 2011 και της 13ης Νοεμβρίου 2023, συμπεριλαμβανομένης της σοβαρής απόπειρας απόσχισης της Καταλονίας το 2017, θα επιτρέψει σε αρκετούς ηγέτες υπέρ της ανεξαρτησίας, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου της Καταλονίας Κάρλες Πουτζντεμόν, ηγέτη του δεξιού αυτονομιστικού σχηματισμού «Μαζί για την Καταλονία» (JxCat), να επιστρέψουν στην Ισπανία.
Εκτός από τους 372 αυτονομιστές που θα επωφεληθούν από τον νέο νόμο (αρχικά εικάζεται ότι είναι περίπου 1.500 άτομα), η αμνηστία θα ισχύσει επίσης για αρκετούς αυτονομιστές ηγέτες στους οποίους δόθηκε χάρη από την κυβέρνηση τον Ιούνιο του 2021.
Οι ηγέτες αυτοί βρίσκονταν στη φυλακή για τη συμμετοχή τους στη λεγόμενη «διαδικασία» υπέρ της ανεξαρτησίας, μεταξύ των οποίων και ο ηγέτης του αριστερού αυτονομιστικού σχηματισμού Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας (ERC), Οριόλ Τζουνκέρας.
Ορισμένες νομικές υποθέσεις μάλλον θα ανασταλούν
Σύμφωνα με νομικούς εμπειρογνώμονες, μόλις εγκριθεί ο νόμος περί αμνηστίας, τα δικαστήρια πρέπει να τον εγκρίνουν επίσης.
Οι Ισπανοί δικαστές θα έχουν στη διάθεσή τους δύο μήνες για να καταλήξουν σε απόφαση. Αν έχουν αμφιβολίες και καταθέσουν ερώτημα αντισυνταγματικότητας στο Συνταγματικό Δικαστήριο ή προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ με την αιτιολογία ότι ο νόμος μπορεί να παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ, η συγκεκριμένη υπόθεση μπορεί να τεθεί στην αναμονή.
Προς το παρόν, οι Βρυξέλλες δείχνουν επιφυλακτικές στα σχόλιά τους.
«Η Επιτροπή βρίσκεται σε στενή επαφή με τις ισπανικές αρχές για το θέμα αυτό και παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Τώρα που ο νόμος έχει εγκριθεί, η Επιτροπή θα είναι σε θέση να αναλύσει τη σημασία του από την άποψη του δικαίου της ΕΕ και θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τις εξελίξεις στο πλαίσιο της προετοιμασίας της φετινής μας έκθεσης για το κράτος δικαίου», σχολίασε η εκπρόσωπος του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ Ανίτα Χίπερ.
Ο Πουτζντεμόν ζει σήμερα στη νότια Γαλλία, απ’ όπου ελπίζει να περάσει τα σύνορα αυτό το καλοκαίρι και να επιστρέψει στην Ισπανία, παρά το γεγονός ότι εναντίον του έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης.
Μεταξύ των όρων που είχε θέσει ο Πουτζντεμόν το Νοέμβριο του 2023 για τη διατήρηση της κυβέρνησης του Σάντσεθ στην εξουσία, ήταν η έγκριση ενός ευρύτατου νόμου αμνηστίας, που θα κάλυπτε τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων πιθανής «τρομοκρατίας», καθώς και άλλα πολύ γενναιόδωρα πολιτικά και οικονομικά μέτρα, μεταξύ των οποίων η διαγραφή 15 δισεκατομμυρίων ευρώ από το χρέος της Καταλονίας προς το κεντρικό κράτος.
Ο «σωστός δρόμος» προς τη συμφιλίωση
Ο Σάντσεθ παρουσίασε το νόμο περί αμνηστίας στο κοινό ως μέσο συμφιλίωσης με την Καταλονία μετά από αρκετά χρόνια ισχυρών προστριβών με τη Μαδρίτη, ιδίως επί δεξιών κυβερνήσεων.
Το PP και το ακροδεξιό κόμμα VOX θεωρούν μάλιστα ότι πρόκειται για ένα αντισυνταγματικό μέσο για τη διατήρηση του Ισπανού πρωθυπουργού στην εξουσία.
Τις εκλογές της 12ης Μαΐου στην Καταλονία κέρδισε ο σοσιαλιστής Σαλβαδόρ Ίγια, αν και χωρίς αυτονομία, κάτι που ο Σάντσεθ και η ισπανική αριστερά είδαν ως σημάδι ότι η κυβερνητική τους προσέγγιση και ο διάλογος με τους αυτονομιστές αμβλύνουν τις εντάσεις με τη Μαδρίτη.
Σύμφωνα με το τελευταίο βαρόμετρο του Κέντρου Μελετών (CEO) της Ζενεραλιτάτ, το 52% των Καταλανών θα ψήφιζε «όχι» σε ένα υποθετικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία σήμερα, έναντι 42% που θα ψήφιζε «ναι».
Παρά ταύτα, τόσο ο Πουτζντεμόν όσο και το ERC υποστηρίζουν ότι ο νόμος περί αμνηστίας είναι μόνο ένα «πρώτο βήμα» και ότι η επόμενη κίνηση είναι ένα δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση της Καταλονίας «ώστε όλοι οι πολίτες να εκφράσουν τη βούλησή τους», όπως προειδοποίησε την Πέμπτη ο Ζουνκέρας.