Οι χρηματοπιστωτικές αγορές υποτίθεται ότι θα συλλάβουν τη σοφία του πλήθους, αλλά τη Δευτέρα το πλήθος έτρεξε προς όλες τις κατευθύνσεις κουνώντας τα χέρια του στον αέρα ουρλιάζοντας. Το χρηματιστήριο της Ιαπωνίας υποχώρησε τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων 37 ετών και ο δείκτης φόβου VIX των μετοχών των ΗΠΑ είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη άνοδο από το 1990. Πανικός.
Το ξεπούλημα πυροδοτήθηκε από τα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας της Παρασκευής που προκάλεσαν μια ξαφνική αλλαγή στην οικονομική αφήγηση από την ομαλή προσγείωση σε σκληρή προσγείωση. Προσθέστε στο μείγμα μια περίοδο ξεφουσκώματος για την τεχνητή νοημοσύνη και μια αύξηση των επιτοκίων της Τράπεζας της Ιαπωνίας που έχει σχεδιαστεί για να ενισχύσει το γιεν. Η είδηση ότι η Berkshire Hathaway του Warren Buffett είχε πουλήσει τις μισές μετοχές της Apple και ενισχύοντας το αποθεμα των μετρητών της προκάλεσε νεο πόνο.
Αλλά τα ερεθίσματα δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την κλίμακα των κινήσεων. Το selloff — το οποίο σε ένα σημείο οδήγησε τον κατασκευαστή chip Nvidia με πτώση 15% — ήταν μεγάλο επειδή οι επενδυτές είχαν στοιχηματίσει όλα τα λεφτα στο ότι τα πράγματα θα πάνε καλά. Το ερώτημα είναι πόσο μακριά θα φτάσει η χαλάρωση αυτών των στοιχημάτων —και η μόχλευση πίσω από αυτά—. Εάν συνεχιστεί, το ξεπούλημα θα ανατροφοδοτήσει τις υψηλότερες αποταμιεύσεις και μια ασθενέστερη οικονομία ή, χειρότερα, θα πλήξει το χρηματοπιστωτικό σύστημα;
Τα ακραία παραδείγματα προηγούμενων επιπτώσεων από μεγάλες πτώσεις της αγοράς είναι το κραχ του 1987, η έκρηξη μακροπρόθεσμης διαχείρισης κεφαλαίων του 1998 και η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ τέλεια, αλλά μέχρι στιγμής αυτό μοιάζει περισσότερο με μια (ηπιότερη) εκδοχή του 1987 παρά με τις άλλες δύο.
Το 1987, η χρηματιστηριακή αγορά είχε τη μεγαλύτερη μονοήμερη πτώση της στην ιστορία, με τον S&P 500 να υποχωρεί περισσότερο από 20% τη Μαύρη Δευτέρα του Οκτωβρίου. Οι επενδυτές είχαν δημιουργήσει υπερβολική μόχλευση μετά από μια εκπληκτική άνοδο σε υψηλό τον Αύγουστο, και το κραχ οδήγησε τόσο σε μεγάλες κλήσεις περιθωρίου όσο και σε κακοσχεδιασμένες αυτοματοποιημένες συναλλαγές που επιδείνωσαν τις πωλήσεις. Αλλά η Ομοσπονδιακή Τράπεζα διοχέτευσε ρευστότητα στις τράπεζες, οι χρηματιστές δεν χρεοκόπησαν και η αγορά πήρε πίσω όλες τις ζημίες της μέσα σε δύο χρόνια. Η οικονομία ήταν μια χαρά.
Τα καλά νέα ήταν ότι το 1987 είχε να κάνει με τις αγορές: Ανέβηκαν, κατέβηκαν ξανά, κανείς άλλος δεν τραυματίστηκε. Ο S&P ανεβηκε 36% το οκτάμηνο μέχρι το ανώτατο όριο του Αυγούστου 1987, παρόμοιο με το 33% που ανέβηκε το οκτάμηνο στο φετινό υψηλό. Όπως και το 1987, τα φετινά κέρδη ήρθαν παρά την αυστηρή νομισματική πολιτική και τις υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων. Ακριβώς όπως σήμερα, το 1987 οι επενδυτές ήταν σε αιχμή και έτοιμοι να πουλήσουν για να κλειδώσουν το απροσδόκητο κέρδος. Οι απώλειες είναι μικρότερες μέχρι στιγμής, αλλά οι επικερδείς συναλλαγές έχουν αντιστραφεί , όπως ακριβώς συνέβη για την αγορά συνολικά το 1987.
Το 1998, η κατάσταση ήταν πολύ χειρότερη, αν και οι μετοχές ανέκαμψαν ταχύτερα. Το υψηλής μόχλευσης hedge fund LTCM συνετρίβη όταν η χρεοκοπία του εσωτερικού χρέους της Ρωσίας δημιούργησε μια φυγή προς την ασφάλεια. Το LTCM ήταν αρκετά μεγάλο που απείλησε να καταρρίψει τα ιδρύματα της Wall Street. Η Fed μείωσε τα επιτόκια τρεις φορές και συγκέντρωσε μια ομάδα τραπεζών για να σώσει την εταιρεία και να κλείσει σιγα σιγα τις συναλλαγές της. Οι μετοχές χρειάστηκαν μόλις τέσσερις μήνες για να ανακάμψουν, αλλά τα εύκολα χρήματα βοήθησαν να πυροδοτηθεί η φούσκα dot-com, η οποία έσκασε δύο χρόνια αργότερα και οδήγησε σε μια ήπια ύφεση – και τεράστιες απώλειες για τους επενδυτές σε μετοχές τεχνολογίας.
Δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν έχουν αφαιρεθεί κάποια hedge funds από τις μεγάλες κινήσεις στις αγορές, οι οποίες έχουν φέρει βαριές απώλειες για όσους ασχολούνται με το “carry trade” του φθηνού δανεισμού σε γιεν και της αγοράς νομισμάτων υψηλότερης απόδοσης όπως το μεξικάνικο πέσο ή δολάριο. Όμως, ήδη οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια, με μια υπερμεγέθη μείωση 0,5 ποσοστιαίας μονάδας στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για τη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου.
Το πραγματικά κακό αποτέλεσμα θα ήταν μια επανάληψη του 2008, αλλά φαίνεται απίθανο. Είναι αλήθεια ότι ορισμένες μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ απέτυχαν πέρυσι, λόγω κακών θέσεων σε κρατικά ομόλογα. Ωστόσο, οι τράπεζες έχουν πολύ μικρότερη μόχλευση από ό,τι πριν και το σύστημα είναι λιγότερο εκτεθειμένο σε κρίση ρευστότητας, καθώς οι ιδιώτες δανειστές έχουν αναλάβει μεγάλο μέρος του κινδύνου που ίσχυε παλαιότερα στις τράπεζες. Μεγάλες απώλειες είναι απολύτως πιθανές και τα ιδιωτικά κεφάλαια θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα, αλλά αυτό θα έπαιρνε χρόνο και δεν θα δημιουργούσε την ίδια κρίση σε όλο το σύστημα.
Το ιδανικό θα ήταν ότι η υπέρβαση στο χρηματιστήριο να γίνει όπως το 1987 χωρίς να δημιουργήσει ευρύτερα προβλήματα, ελπίζουμε πιο σταδιακά από το 1987. Ο ενθουσιασμός της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να αποπληθωρίσει τις τιμές των μετοχών πολύ περισσότερο—ακόμα και μετά την πτώση 30% από το υψηλό του Ιουνίου, η Nvidia εξακολουθεί να έχει διπλάσια τιμή φέτος. Όμως η αγορά είναι ήδη πολύ πιο κοντά στο φυσιολογικό, με τον δείκτη Nasdaq 100 να έχει σημειώσει άνοδο μόνο 6% μέχρι στιγμής φέτος και τον S&P λιγότερο από 9%.
Εάν ο πανικός υποχωρήσει, η Fed περικοψει τα επιτόκια και δεν “σπάσει” τίποτα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, θα πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς. Αλλά θα ήταν καλό οι επενδυτές να θυμούνται την αίσθηση βύθισης που είχαν χθες το πρωί και να προσπαθήσουν να είναι λίγο πιο σοφοί και λιγότερο κερδοσκοπικοί.