Η Σλοβακία απέτυχε να συμπεριλάβει τέλη για τις εκπομπές από τη θέρμανση και τις οδικές μεταφορές στην τελευταία τροποποίηση του σχετικού νόμου της, παρά την οδηγία της ΕΕ που θέτει την προθεσμία ενσωμάτωσης έως τις 25 Σεπτεμβρίου, με τον υπουργό Περιβάλλοντος Tomáš Taraba (SNS) να καλεί τις Βρυξέλλες να αναθεωρήσουν την οδηγία.
Η Σλοβακία έχει ήδη χάσει δύο φορές την προθεσμία για την εφαρμογή της επικαιροποιημένης έκδοσης της οδηγίας της ΕΕ για την εμπορία εκπομπών (ΣΕΔΕ) – πρώτα στις 31 Ιανουαρίου 2023 και ξανά μετά από παράταση έως τις 30 Ιουνίου 2024 που δόθηκε λόγω καθυστερήσεων σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.
Τον Ιούλιο, η Επιτροπή εξέδωσε επίσημη ειδοποίηση προς 26 κράτη μέλη, δίνοντάς τους δύο μήνες προθεσμία για να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο.
Η οδηγία της ΕΕ για το ΣΕΔΕ στοχεύει στους πιο ρυπογόνους τομείς, όπως η βαριά βιομηχανία και η ενέργεια, και απαιτεί από αυτούς να πληρώνουν για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το σύστημα έχει μειώσει επιτυχώς τις εκπομπές από τους τομείς αυτούς κατά περίπου 47% μεταξύ 2005 και 2023 και ωθεί τις επενδύσεις σε καθαρότερες τεχνολογίες, καθώς το κόστος των εκπομπών συνεχίζει να αυξάνεται ετησίως.
Ωστόσο, οι εκπομπές από τους τομείς της θέρμανσης και των μεταφορών δεν έχουν υποστεί παρόμοιες μειώσεις. Ως εκ τούτου, οι χώρες της ΕΕ, και δη η Σλοβακία, συμφώνησαν να εισαγάγουν ένα δεύτερο, παράλληλο ΣΕΔΕ 2 (ETS 2) για τα καύσιμα μεταφορών και θέρμανσης το 2022.
Από την αρχή, οι επικριτές εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τον κοινωνικό αντίκτυπο του νέου συστήματος, καθώς τόσο η θέρμανση, όσο και οι μεταφορές αγγίζουν άμεσα και εκτεταμένα του οικιακούς καταναλωτές.
Ο Taraba επανέλαβε τις ανησυχίες αυτές ως αιτιολόγηση για να μην συμπεριλάβει εισφορά επί των εκπομπών στους τομείς των κτιρίων και των μεταφορών στην τροποποίηση του νόμου για την εμπορία εκπομπών που ενέκρινε η κυβέρνηση της Σλοβακίας την περασμένη εβδομάδα.
Υποστήριξε ότι η Σλοβακία δεν θα εφαρμόσει αυξήσεις τιμών για τη θέρμανση, τη βενζίνη ή το ντίζελ σε αυτό το στάδιο και κάλεσε την Επιτροπή να επανεξετάσει την οδηγία.
«Όσον αφορά αυτό το νέο σύστημα εκπομπών, θα το συζητήσουμε με άλλα κράτη μέλη», δήλωσε ο Taraba.
«Θα θέσουμε το θέμα στις Βρυξέλλες, καθώς δεν πρέπει να επιβαρύνονται όλοι οι πολίτες με όλα τα έξοδα», πρόσθεσε ο υπουργός.
Ωστόσο, ένα μέτρο για τον μετριασμό των πιθανών κοινωνικών επιπτώσεων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Δημιουργείται ένα Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα ύψους 86,7 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα συμβάλει στην αντιστάθμιση των επιπτώσεων των πράσινων πολιτικών. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσο αποτελεσματικά οι εθνικές κυβερνήσεις διαχειρίζονται την εφαρμογή του.
Τι έπεται;
Η πλήρης εφαρμογή του ΣΕΔΕ 2 έχει ακόμα περισσότερο από τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί. Η επίσημη ανακοίνωση της Επιτροπής δείχνει επίσης ότι και οι άλλες 26 χώρες της ΕΕ καθυστερούν να εφαρμόσουν πλήρως την επικαιροποιημένη οδηγία.
Εάν τα κράτη μέλη παραμείνουν απρόθυμα να υιοθετήσουν την οδηγία, η Επιτροπή μπορεί να πιεστεί να αποδυναμώσει το νέο ΣΕΔΕ 2.
Ωστόσο, η αλλαγή των κανόνων για να καθοριστεί τεχνητά χαμηλά η τιμή του άνθρακα στους τομείς των μεταφορών και των κτιρίων θα υπονομεύσει το σύστημα ως εργαλείο για τη μείωση των εκπομπών σε μια εποχή που απαιτείται ισχυρότερη δράση για την αντιμετώπιση της επιταχυνόμενης κλιματικής κρίσης.