Το Αλφαβητάρι των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων: Ο μύθος της Γαλάζιας Πατρίδας

Με την τουρκική πλευρά να επιδιώκει και να πυροδοτεί συνεχώς ένταση στο Αιγαίο, ακούμε και διαβάζουμε σε καθημερινή βάση πλέον για λέξεις, όπως ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα, γκρίζες ζώνες, ακόμα και χωρικά ύδατα. Λέξεις που μέχρι τώρα μας ήταν άγνωστες ή τουλάχιστον συγκεχυμένες στο μυαλό μας. Άραγε πόσο σίγουροι είμαστε ότι γνωρίζουμε με ακρίβεια τι σημαίνει καθεμία από αυτές;

Σε αυτήν τη νέα σειρά podcast 4 επεισοδίων του ΣΚΑΪ με τίτλο «Το Αλφαβητάρι των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων», ο δημοσιογράφος Στέφανος Νικολαΐδης συζητά με τον καθηγητή Διεθνούς Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου και βουλευτή της ΝΔ, Άγγελο Συρίγο, για τη σημασία βασικών και θεμελιωδών εννοιών γύρω από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Στο τρίτο επεισόδιο της σειράς, ο Άγγελος Συρίγος εξηγεί με τρόπο εύληπτο και κατανοητό γιατί η Τουρκία αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών, αλλά και πώς συνδέεται η «Γαλάζια Πατρίδα» με τις διεκδικήσεις στο Αιγαίο και τι θα σήμαινε για την Ελλάδα μια προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο το επεισόδιο εδώ.

Τι προβλέπουν οι διεθνείς συνθήκες για το Αιγαίο

Μια εύλογη απορία αρκετών είναι για ποιον λόγο η Τουρκία αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών. Υπάρχουν διεθνείς συνθήκες, υπάρχουν συμβάσεις, υπάρχει και η Λωζάνη. Ποντάρει κάπου συγκεκριμένα η τουρκική πλευρά ή απλά το κάνει για εσωτερική κατανάλωση;

Ας τα πάρουμε από την αρχή. Ένα πρώτο ερώτημα είναι ποιες είναι οι συνθήκες οι οποίες καθορίζουν το νομικό καθεστώς του Αιγαίου. Η απάντηση είναι ότι οι βασικές συνθήκες είναι η Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, βάσει της οποίας η Ελλάδα πήρε όλα τα νησιά του Αιγαίου, τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου πλην της Δωδεκανήσου, και είναι η Συνθήκη των Παρισίων του 1947 με την οποία παίρνει και τα Δωδεκάνησα.

Οι συνθήκες αυτές έχουν κενά; Όχι, είναι απολύτως σαφείς.

Η Συνθήκη της Λωζάνης λέει ότι η τουρκική κυριαρχία στο Αιγαίου εξαντλείται σε όσα νησάκια είναι έως 3 μίλια από τις τουρκικές ακτές. Επιπλέον, οι Σύμμαχοι έδωσαν στην Τουρκία την Ίμβρο και την Τένεδο, οι οποίες αναφέρονται ονομαστικά διότι είναι πέραν των 3 μιλίων από τις τουρκικές ακτές. Επομένως, η Συνθήκη της Λωζάνης δεν έχει κενά. Και επίσης η Ελλάδα πήρε κατ’ ουσίαν ό, τι νησιά είχε η Ιταλία. Άρα κενά δεν υπάρχουν. Ουδέποτε η Τουρκία από το ’23 ή το ’47 αμφισβήτησε αυτές τις δύο συνθήκες.

Κάτι που δεν έγινε όταν είχαν υπογραφεί οι συνθήκες, ανακαλύφτηκε μετά το 1996 και την κρίση των Ιμίων.

Στην κρίση των Ιμίων η Τουρκία έρχεται και λέει «εγώ αμφισβητώ την ελληνικότητα μικρών νησιών τα οποία δεν κατονομάζονται ρητώς στις διεθνείς συμφωνίες».

Είναι γεγονός ότι υπάρχουν μικρά νησιά που δεν κατονομάζονται ρητώς;

Βεβαίως. Στο Αιγαίο αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 9.000 νησιά. Κατά το διεθνές δίκαιο, νησί είναι οτιδήποτε έχει την επιφάνειά του πάνω από τη θάλασσα στην περίπτωση της μεγίστης πλημμυρίδας. Νησί είναι και η Κρήτη, νησί είναι και μια βραχονησίδα, δηλαδή ένας βράχος ενός τετραγωνικού μέτρου, αρκεί να είναι πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Επομένως, έχουμε 9.000 τέτοια νησιά. Από αυτά 450 ανήκουν στην Τουρκία. Είναι αυτά που είναι κατά μήκος των τουρκικών παραλίων έως 3 μίλια, συν την Ίμβρο και την Τένεδο. Και έχουμε κάπου 8.500 ελληνικά νησιά. Από πλευράς τουρκικής τα κατοικημένα είναι 7, από πλευράς ελληνικής τα κατοικημένα είναι 100.

Γιατί η Τουρκία αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών

Ο λόγος που η Τουρκία έρχεται και το αμφισβητεί σχετίζεται με το ότι βρισκόταν σε δύσκολη θέση έναντι του ελληνικού επιχειρήματος «πάμε να λύσουμε τις διαφορές μας για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

Ποια ήταν η στρατηγική κίνηση της Τουρκίας;

Το Δικαστήριο αποφασίζει για την υφαλοκρηπίδα λαμβάνοντας υπόψιν του τα νησιά. Εάν η Τουρκία αμφισβητεί κατά πόσον τα νησιά ανήκουν στην Ελλάδα, το Δικαστήριο είναι υποχρεωμένο ως πρώτο βήμα στη διαδικασία να διαπιστώσει σε ποιον ανήκουν τα νησιά.

Είναι φυσιολογικό ότι δεν υπάρχει καμία ελληνική κυβέρνηση η οποία θα πάει και θα πει «πάμε στο δικαστήριο να δούμε εάν οι Φούρνοι με 1.100 άτομα, οι Οινούσσες με 800 άτομα, η Γαύδος με 150 άτομα κατοίκους ανήκουν στην Ελλάδα ή όχι».

Είναι άλλο να συζητάς τα όρια του χωραφιού σου και άλλο να συζητάς εάν τα πράγματα που είναι μέσα στο σπίτι σου, σου ανήκουν ή όχι. Οπότε η Τουρκία θέτοντας αυτό το θέμα, ουσιαστικά έκλεισε την πόρτα του Διεθνούς Δικαστηρίου, διότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να συζητήσει για αυτά τα πράγματα στο Διεθνές Δικαστήριο.

Όμως, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να πας να συζητάς εάν σου ανήκει η Γαύδος, δεν μπορείς να πας στο Διεθνές Δικαστήριο αν σου ανήκουν οι Φούρνοι, αν σου ανήκουν οι Οινούσσες.

Οι «γκρίζες ζώνες» και η «αποστρατιωτικοποίηση των νησιών»

Την παραπάνω στρατηγική η Τουρκία την ονόμασε «γκρίζες ζώνες κυριαρχίας». Δεν λέει ότι αυτά τα νησιά «μου ανήκουν υποχρεωτικά». Λέει ότι «αυτά τα νησιά δεν αναφέρονται πουθενά, οπότε έλα να δούμε σε ποιον ανήκουν, μπορεί και να ανήκουν σε εμένα».

Οι «γκρίζες ζώνες» αποτελούν αυτό ακριβώς που λέει η λέξη: περιοχές απροσδιόριστης κυριαρχίας. Στην πραγματικότητα αυτό είναι εφεύρεση της Τουρκίας και δεν έχει καμία βάση στο Διεθνές Δίκαιο.

Το 2020 και 2021 η Τουρκία προχώρησε σε ένα βήμα ακόμη. Ως τώρα αμφισβητούσε την ελληνική κυριαρχία στα νησιά που δεν κατονομάζονται ρητώς.

Το 2020 και 2021 με τρεις επιστολές που έστειλε ο τότε εκπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, η Τουρκία αμφισβήτησε την ελληνική κυριαρχία σε μεγάλα και ρητώς κατονομαζόμενα νησιά του Αιγαίου και συγκεκριμένα στη Σαμοθράκη, στη Λήμνο, στη Λέσβο, στη Χίο, στη Σάμο, στην Ικαρία και στα Δωδεκάνησα, με το επιχείρημα ότι «ενώ έπρεπε να είναι αποστρατιωτικοποιημένα, έχουν στρατιωτικοποιηθεί, άρα αφού η Ελλάδα τα έχει πάρει με τον όρο της αποστρατιωτικοποίησης και από την ώρα που παραβίασε αυτό τον όρο, τα νησιά έχουν πάψει ουσιαστικά να της ανήκουν».

Οπότε έχουμε αυτήν τη στιγμή δύο ομάδες νησιών που αμφισβητεί η Τουρκία: πρώτον τα μικρά και μη ρητώς κατονομαζόμενα στις συνθήκες, που επειδή δεν κατονομάζονται λέει «έλα να δούμε σε ποιον ανήκουν» και δευτερον τα μεγάλα και ρητώς κατονομαζόμενα, στα οποία επειδή η Ελλάδα τα έχει στρατιωτικοποιήσει, έχει χάσει τον τίτλο κυριαρχίας επ’ αυτών.

Η γέννηση της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Η Γαλάζια Πατρίδα συνελήφθη ως έννοια γύρω στο 2003-2004, όταν δημοσιεύτηκε ένας χάρτης από κάποιους καθηγητές του Πανεπιστημίου της Σεβίλλης, ο οποίος έδειχνε τη δυνητική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ελλάδας (ΑΟΖ) και της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή.

Ο χάρτης αυτός, γνωστός σήμερα ως Χάρτης της Σεβίλλης, πέρασε απαρατήρητος από την Ελλάδα, αλλά στην Τουρκία έγινε χαμός. Για ποιον λόγο; Διότι δείχνει ότι η Κρήτη, η Κάσος, η Κάρπαθος, η Ρόδος και το Καστελόριζο έχουν ΑΟΖ, η οποία συναντάται με την ΑΟΖ της Κύπρου.

Η Τουρκία θεωρεί ότι εκεί τα νησιά αυτά δεν έχουν ούτε υφαλοκρηπίδα, ούτε ΑΟΖ, ούτε τίποτα και ουσιαστικά η υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας διακόπτει την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδος και την ΑΟΖ της Κύπρου. Έτσι ξεκίνησε.

Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήραν κάποιοι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού της Τουρκίας εντελώς άσχετοι με το Διεθνές Δίκαιο, οι οποίοι τι έκαναν; Πήραν ό,τι είχε πει κατά καιρούς η Τουρκία για θάλασσες, ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα και το ενσωμάτωσαν σε μία στρατηγική που την ονόμασαν στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας.

Αυτή η στρατηγική υποτίθεται αφορά σε όλες τις θάλασσες οι οποίες περιβάλλουν την Τουρκία, δηλαδή στη Μαύρη Θάλασσα, στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα όμως, στη Μαύρη Θάλασσα δεν υπάρχει κάποιο τέτοιο θέμα, διότι εκεί υπάρχουν οριοθετημένες και αιγιαλίτιδα ζώνη και υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ της Τουρκίας με τις γειτονικές της χώρες.

Άρα η στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας είναι μια στρατηγική που αφορά αποκλειστικώς και μόνον στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο και συγκεκριμένα στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Είναι μια στρατηγική που στρέφεται κατά του Ελληνισμού.

Ποια είναι η βασική αντίληψη του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Η Γαλάζια Πατρίδα στρέφεται κατά των νησιών, τα νησιά είναι ο απόλυτος εχθρός της. Τι λέει η Γαλάζια Πατρίδα;

Υποτίθεται ότι αποδέχεται τη βασική θέση του Διεθνούς Δικαίου ότι τα νησιά και τα ηπειρωτικά εδάφη έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, αλλά αρκεί να μην είναι κοντά σε ηπειρωτικά εδάφη. Πρέπει να απέχουν από τα ηπειρωτικά εδάφη τουλάχιστον 200 μίλια.

Επειδή στο Αιγαίο οι αποστάσεις είναι μικρές όπως έχουμε πει, δεν μπορεί η Ελλάδα να αναπτύξει πλήρη υφαλοκρηπίδα, διότι δεν απέχει 400 μίλια από την Τουρκία. Ό,τι νησιά βρίσκονται στο Αιγαίο ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, είναι ανύπαρκτα για την Τουρκία και λαμβάνονται υπόψιν μόνον οι ηπειρωτικές ακτές.

Την ίδια αντίληψη έχει και στην περιοχή της Μεσογείου, όπου και εκεί υπάρχει ένα νησί, είναι το κράτος της Κύπρου. Οπότε η Τουρκία αγνοεί παντελώς το κράτος της Κύπρου και καλεί τα γειτονικά κράτη να υπογράψουν συμφωνίες μαζί της, ωσάν να μην υπήρχε η Κύπρος. Δηλαδή τα δικαιώματά της εμφανίζονται να υπερπηδούν την Κύπρο και να ζητάει να υπογράψει συμφωνία με το Ισραήλ, με τον Λίβανο, με την Αίγυπτο, με τα οποία δεν έχει αντικριστές ακτές, δεν έχει θαλάσσιο μέτωπο.

Τι σημαίνει για την Ελλάδα προσφυγή στη Χάγη

Όταν δημιουργήθηκε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ήταν ανάσα για την ανθρωπότητα. Διότι ως τότε ο μόνος τρόπος επίλυσης των διαφορών, αν υπήρχαν διαφωνίες, ήταν ο πόλεμος. Αυτό είναι κάτι που η Ελλάδα το αποδέχεται πλήρως και αποδέχεται και τη λογική του.

Εδώ όμως προκύπτει το εξής πρόβλημα με την Τουρκία. Η Τουρκία λέει ότι δεν έχουμε μόνο μία διαφορά για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Σου λέει «έλα να πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο να δούμε σε ποιον ανήκουν τα νησιά σου, έλα να πάμε να συζητήσουμε για το θέμα, για ό, τι εγώ θεωρώ ότι υπάρχει και δεν υπάρχει στο Αιγαίο».

Η Τουρκία λέγοντας αυτό το πράγμα έχει γεμίσει από το 1974 μέχρι σήμερα το τραπέζι με μία σειρά από διεκδικήσεις: εύρος αιγιαλίτιδας ζώνης, υφαλοκρηπίδα, οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ, όρια εναέριου χώρου, όρια ζώνης έρευνας διάσωσης, γκρίζες ζώνες κυριαρχίας για μικρά νησιά, γκρίζες ζώνες κυριαρχίας για μεγάλα νησιά, τα όρια του FIR Αθηνών.

Έχει γεμίσει δηλαδή μία σειρά από διεκδικήσεις οι οποίες διαρκώς αυγαταίνουν. Και σου λέει «έλα όλα αυτά να πάμε να τα συζητήσουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης». Είναι φυσιολογικό ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πάει να συζητάει ανύπαρκτα θέματα.

Δεν είναι ότι διαφωνώ με το γείτονά μου για το πού είναι τα όρια του χωραφιού μου. Έχω το γείτονά μου, ο οποίος μου λέει «αμφισβητώ τα όρια του οικοπέδου σου», όπου εκεί μπορείς να παρουσιάσεις τα συμβόλαια τα δικά σου και τα συμβόλαια τα δικά του και να το κλείσεις.

Και συνεχίζει «θεωρώ ότι και η τηλεόραση που είναι μέσα στο σπίτι σου και ο καναπές που κάθεσαι μπορεί να είναι δικά μου. Έλα να πάμε στο δικαστήριο να δούμε σε ποιον ανήκουν. Μη στενοχωριέσαι, θα σε δικαιώσει το δικαστήριο».

Δεν λειτουργεί έτσι η διεθνής κοινότητα.

- sofokleous10.gr

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το sofokleous10.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.