Το πρωί της Τετάρτης 19 Μαρτίου 2025 συνελήφθη στην Τουρκία ο Εκρέμ Ιμάμογλου με τις κατηγορίες για διαφθορά και υποστήριξη της τρομοκραίας. Ο Ιμάμογλου είναι ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και Νο1 πολιτικός αντίπαλος του Προέδρου της γείτονος κ. Ταγίπ Ερντογάν, μιας και σε λίγες ημέρες αναμενόταν να είναι ο υποψήφιος από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης (Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP)) για τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Αξίζει να σημειωθεί πως η σύλληψη έγινε μια ημέρα αφού το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης έκρινε πως το πτυχίο του πρέπει να ακυρωθεί, γεγονός που εμποδίζει, από άποψη τυπικών προσόντων, την υποψηφιότητά του στις Προεδρικές εκλογές.
Συνέπεια, όλων αυτών των εξελίξεων είναι το κεμαλικό CHP να χαρακτηρίσει τη σύλληψη ως «πολιτικό πραξικόπημα» και να καλέσει τον κόσμο σε μαζικές κινητοποιήσεις τις τελευταίες ημέρες. Πράγματι, στην Τουρκία επικρατεί ένας αναβρασμός με εκατέρωθεν κατηγορίες περί διαφθοράς και υπάρχει μεγάλη πολιτική αναστάτωση.
Ο φόβος της πολιτικής σταθερότητας είναι ευρέως γνωστό πως δημιουργεί αυξημένο επενδυτικό κίνδυνο και συνέπεια όλων αυτών είναι να υπάρχουν οικονομικές επιπτώσεις τόσο στο (πολύ ταλαιπωρημένο τα τελευταία έτη) νόμισμα της χώρας, όσο και στο χρηματιστήριο. Σκοπός μας είναι με έναν απλό τρόπο να δείξουμε αυτές τις συνέπειες και πόσο γρήγορα ενσωματώνεται ο κίνδυνος στις τιμές.
Το παρακάτω γράφημα δείχνει την πορεία του βασικού δείκτη του Τουρκικού χρηματιστηρίου BIST100 κατά την τελευταία εβδομάδα. Εύκολα μπορεί κάποιος να καταλάβει πως η αγορά (παρόλο που απαγορεύτηκαν για κάποιες ώρες οι συναλλαγές) γρήγορα ενσωμάτωσε αυτές τις αρνητικές ειδήσεις στις τιμές των μετοχών. Ο αυξημένος κίνδυνος λειτουργεί αποτρεπτικά για την ανάληψη επενδύσεων, με συνέπεια οι επενδυτές να επιθυμούν να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους σε άλλες αγορές.
Αρνητικές επιπτώσεις υπάρχουν και στην τιμή της τούρκικης λίρας, αφού οι κλυδωνισμοί στην οικονομία, δεν μπορούν να αφήσουν ανεπηρέαστη την ισοτιμία του εγχώριου νομίσματος. Ακόμη και αν κάποιος δεν έχει ιδιαίτερες γνώσεις οικονομικών και απλά παρατηρήσει το κατωτέρω διάγραμμα, μπορεί να καταλάβει πως κάτι συνέβη το πρωί της 19/3. Πρακτικά η τούρκικη λίρα υποτιμήθηκε σχεδόν αμέσως όταν έγινε γνωστό το γεγονός της σύλληψης. Έτσι ενώ κάποιος με ένα δολάριο ΗΠΑ (USD ($)) αγόραζε 36.75 τουρκικες λίρες, σε λίγες ώρες θα μπορούσε να αγοράσει πάνω από 38. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή η υποτίμηση έλαβε χώρα, παρόλη την προσπάθεια για προστασία της τούρκικης λίρας μέσω πωλήσεων $8 δις σύμφωνα με το -.
Ανησυχία επίσης επικρατεί και στον ευρύτερο πληθυσμό της Τουρκίας, αφού όπως πολύ εύκολα μπορούμε να δούμε από το Google Trends και τις τάσεις στις αναζητήσεις μέσω internet οι πρώτες αναζητήσεις αφορούν τον Εκρεμ Ιμάμογλου, η δεύτερη τάση αφορά τον ποδοσφαιρικό αγώνα Τουρκίας-Ουγγαρίας, ενώ η τρίτη, η τέταρτη και η πέμπτη πιο δημοφιλής αναζήτηση αφορά την ισοτιμία.
Είδαμε επομένως πόσο πολύ μπορεί να στοιχίσει η πολιτική αστάθεια. Σε πρώτο στάδιο με παρεμβάσεις δισεκατομυρίων στην αγορά συναλλάγματος, με μειώσεις στις αξίες των χρηματιστηριακών τίτλων και υποτίμηση του νομίσματος. Σε επόμενα στάδια και εφόσον συνεχιστεί αυτό το κλίμα μπορεί να πυροδοτηθούν και αυξήσεις στον πληθωρισμό με επιπλέον συνέπειες, όπως:
- η υποτίμηση του νομίσματος να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους εισαγωγής ενέργειας, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει το κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια το κόστος ζωής (πληθωρισμός κόστους),
- μια συνεχής υποτίμηση του νομίσματος μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των εγχώριων επιτοκίων, η οποία με τη σειρά της αυξάνει το κόστος δανεισμού για επιχειρήσεις και νοικοκυριά,
- η αύξηση του κόστους δανεισμού γα την ίδια την χώρα, αφού αν έχει δανειστεί σε ξένο νόμισμα, το κόστος αποπληρωμής αυξάνεται κ.ο.κ..
Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις πολλές συνέπειες που μπορούν να συμβούν. Συνεπώς, κατανοούμε πως η πολιτική αστάθεια είναι απαραίτητος πυλώνας για την οικονομία και τη μακροπρόθεσμη ευημερία.
Δρ. Ευάγγελος Βασιλείου Επίκουρος Καθηγητής Χρηματοοικονομικής
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Αναστάσιος Παπανικολάου
Σοφία Βρούτσης
Ιωάννης Γλυκός
Τσούμας Νικήτας