Η Τουρκία βρίσκεται για ακόμη μία φορά στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής, με τις πρόσφατες εξελίξεις στη χώρα να προκαλούν αναστάτωση τόσο εντός των συνόρων της όσο και πέρα από αυτά, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Το άρθρο της Deutsche Welle με τίτλο «Ανάστατη Τουρκία: Αμήχανη Ευρώπη» (δημοσιευμένο στις 27 Μαρτίου 2025) φωτίζει τις τρέχουσες πολιτικές, κοινωνικές και διπλωματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Τουρκία, καθώς και τις επιπτώσεις τους στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Ακολουθεί μια εκτενής ανάλυση του θέματος, βασισμένη στο δημοσίευμα, με σκοπό να διερευνηθούν οι αιτίες, οι συνέπειες και οι πιθανές μελλοντικές εξελίξεις.
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει βιώσει μια σειρά από κρίσεις που έχουν κλονίσει τη σταθερότητά της. Από την οικονομική αστάθεια, με την τουρκική λίρα να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, μέχρι τις πολιτικές εντάσεις που εντείνονται από την αυταρχική διακυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η χώρα φαίνεται να βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί. Το άρθρο της DW αναφέρει πρόσφατα γεγονότα, όπως οι μαζικές διαδηλώσεις σε μεγάλες πόλεις, οι οποίες πυροδοτήθηκαν από την κυβερνητική πολιτική, την καταστολή της ελευθερίας του Τύπου και την αύξηση των τιμών στα βασικά αγαθά.
Ένα από τα κεντρικά σημεία της αναταραχής είναι η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Η αντιπολίτευση, με επικεφαλής το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και άλλα μικρότερα κόμματα, κατηγορεί τον Ερντογάν για διαφθορά, κακοδιαχείριση και υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών. Οι συλλήψεις δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών και ακτιβιστών έχουν εντείνει το κλίμα φόβου και δυσαρέσκειας, ενώ η νεολαία της χώρας, που αποτελεί σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, φαίνεται να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Η οικονομική κρίση αποτελεί ίσως το πιο πιεστικό πρόβλημα για την Τουρκία σήμερα. Ο πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί σε δυσθεώρητα επίπεδα, ενώ η ανεργία, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, παραμένει υψηλή. Το άρθρο της DW επισημαίνει ότι η κυβέρνηση Ερντογάν επιμένει σε μη συμβατικές οικονομικές πολιτικές, όπως η μείωση των επιτοκίων παρά τις διεθνείς συστάσεις για το αντίθετο, γεγονός που έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Οι πολίτες αντιμετωπίζουν καθημερινά την ακρίβεια, με τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας να αυξάνονται δραματικά, κάτι που έχει οδηγήσει σε εκτεταμένη κοινωνική δυσαρέσκεια.
Η Αμήχανη Στάση της Ευρώπης
Η Ευρώπη παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Τουρκία με ανάμικτα συναισθήματα: ανησυχία, αμηχανία και διπλωματική προσοχή. Η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ, παραμένει στρατηγικός εταίρος, αλλά οι σχέσεις της με την Ευρώπη έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Το άρθρο υπογραμμίζει ότι η ΕΕ βρίσκεται σε δίλημμα: από τη μία, δεν μπορεί να αγνοήσει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την υποχώρηση της δημοκρατίας στην Τουρκία, ενώ από την άλλη, εξαρτάται από τη συνεργασία της Άγκυρας σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η διαχείριση του μεταναστευτικού και η περιφερειακή ασφάλεια.
Η συμφωνία του 2016 μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών παραμένει ένα σημείο τριβής. Η Τουρκία απειλεί συχνά να ανοίξει τα σύνορά της, εκμεταλλευόμενη τη θέση της ως «φύλακας» των προσφύγων που επιθυμούν να φτάσουν στην Ευρώπη. Αυτή η τακτική έχει προκαλέσει έντονο εκνευρισμό στις Βρυξέλλες, αλλά και μια αίσθηση αδυναμίας, καθώς η ΕΕ δεν έχει καταφέρει να βρει εναλλακτικές λύσεις.
Γεωπολιτικές Επιπτώσεις
Πέρα από το εσωτερικό της χάος, η Τουρκία συνεχίζει να παίζει έναν επιθετικό ρόλο στη διεθνή σκηνή, κάτι που περιπλέκει περαιτέρω τη θέση της Ευρώπης. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία, οι εντάσεις με την Ελλάδα στο Αιγαίο και η στενή συνεργασία με τη Ρωσία (παρά τις κυρώσεις της Δύσης) έχουν προκαλέσει αντιδράσεις. Η ΕΕ βρίσκεται σε δύσκολη θέση, καθώς πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ της κριτικής και της διατήρησης μιας λειτουργικής σχέσης με την Άγκυρα.
Καθώς η Τουρκία πλησιάζει τις επόμενες εκλογές, η πολιτική σκηνή παραμένει ρευστή. Η αντιπολίτευση φαίνεται να κερδίζει έδαφος, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές, αλλά η ικανότητα του Ερντογάν να ελέγχει το πολιτικό παιχνίδι δεν πρέπει να υποτιμάται. Το άρθρο της DW καταλήγει με μια νότα αβεβαιότητας: θα καταφέρει η Τουρκία να ξεπεράσει τις κρίσεις της και να αποκαταστήσει τη διεθνή της θέση, ή θα βυθιστεί περαιτέρω στην απομόνωση;
Για την Ευρώπη, η πρόκληση είναι εξίσου μεγάλη. Η ΕΕ καλείται να αναθεωρήσει τη στρατηγική της απέναντι στην Τουρκία, βρίσκοντας έναν τρόπο να υπερασπιστεί τις αξίες της χωρίς να διακινδυνεύσει τη σταθερότητα στην περιοχή. Η αμηχανία που περιγράφει το άρθρο δεν είναι απλώς μια στιγμιαία αντίδραση, αλλά μια βαθύτερη αντανάκλαση της πολυπλοκότητας των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.
Η αναστάτωση στην Τουρκία και η αμηχανία της Ευρώπης αποτελούν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: μιας σχέσης που δοκιμάζεται από εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις. Η Τουρκία, με τη στρατηγική της θέση και τον δυναμικό πληθυσμό της, παραμένει ένας παίκτης που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ωστόσο, η πορεία της θα κρίνει όχι μόνο το μέλλον της ίδιας της χώρας, αλλά και το πώς η Ευρώπη θα διαχειριστεί τις δικές της προκλήσεις σε έναν ολοένα και πιο αβέβαιο κόσμο.
Οι Σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας
Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και πολύπλοκα κεφάλαια της σύγχρονης γεωπολιτικής. Παρά τις ιστορικές αντιπαλότητες, τις διαφορετικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες και τις συχνές εντάσεις, οι δύο χώρες έχουν καταφέρει τα τελευταία χρόνια να αναπτύξουν μια σχέση που συνδυάζει συνεργασία και ανταγωνισμό, προκαλώντας τόσο ανησυχία όσο και ενδιαφέρον στη διεθνή σκηνή. Ακολουθεί μια αναλυτική εξέταση της τρέχουσας κατάστασης, των παραγόντων που τις διαμορφώνουν και των πιθανών μελλοντικών εξελίξεων, με βάση τις πρόσφατες δυναμικές έως τις 27 Μαρτίου 2025.
Η ιστορία των σχέσεων Τουρκίας-Ρωσίας είναι γεμάτη συγκρούσεις, από τις πολεμικές αναμετρήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη Ρωσική Αυτοκρατορία μέχρι τον Ψυχρό Πόλεμο, όπου η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, βρισκόταν στο αντίπαλο στρατόπεδο της Σοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991, οι δύο χώρες άρχισαν να εξερευνούν δρόμους συνεργασίας, κυρίως στον οικονομικό τομέα. Η πραγματική στροφή, ωστόσο, σημειώθηκε κατά τη διακυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Βλαντιμίρ Πούτιν, οι οποίοι, παρά τις διαφορές τους, βρήκαν κοινό έδαφος σε στρατηγικά ζητήματα.
Οικονομική Συνεργασία: Η Βάση της Σχέσης
Ένας από τους βασικούς πυλώνες της τουρκο-ρωσικής σχέσης είναι η οικονομία. Η Ρωσία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές φυσικού αερίου της Τουρκίας, με αγωγούς όπως ο TurkStream να ενισχύουν την ενεργειακή εξάρτηση της Άγκυρας από τη Μόσχα. Παράλληλα, ο τουρισμός παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς εκατομμύρια Ρώσοι επισκέπτονται ετησίως τα τουρκικά θέρετρα, ενώ οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών έχουν αυξηθεί σημαντικά, παρά τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ένα από τα πιο εμβληματικά σημεία της τουρκο-ρωσικής προσέγγισης ήταν η αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400 από την Τουρκία το 2019. Η απόφαση αυτή προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, οδηγώντας στην αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών F-35 και την επιβολή κυρώσεων. Για την Τουρκία, η αγορά των S-400 αποτέλεσε ένδειξη στρατηγικής αυτονομίας, ενώ για τη Ρωσία ήταν μια ευκαιρία να διευρύνει την επιρροή της σε μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ. Μέχρι σήμερα, η συνεργασία στον αμυντικό τομέα παραμένει ένα σημείο έντασης με τη Δύση, αλλά και ένα σύμβολο της στενότερης σχέσης Άγκυρας-Μόσχας.
Συρία: Συνεργασία και Ανταγωνισμός
Η Συρία αποτελεί ένα πεδίο όπου οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας δοκιμάζονται συνεχώς. Η Τουρκία υποστηρίζει αντικαθεστωτικές ομάδες, ενώ η Ρωσία είναι ο κύριος σύμμαχος του καθεστώτος Άσαντ. Παρά τις διαφορετικές ατζέντες, οι δύο χώρες έχουν καταφέρει να συντονιστούν μέσω της Διαδικασίας της Αστάνα, αποφεύγοντας ευρεία σύγκρουση. Ωστόσο, τοπικές συγκρούσεις, όπως αυτές στο Ιντλίμπ, δείχνουν ότι η συνεργασία τους είναι εύθραυστη και εξαρτάται από τη διατήρηση μιας λεπτής ισορροπίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που ξεκίνησε το 2022, έφερε νέες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για τις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας. Η Τουρκία έχει υιοθετήσει μια διπλωματική στάση, καταδικάζοντας τη ρωσική εισβολή αλλά αποφεύγοντας να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα, σε αντίθεση με τους δυτικούς συμμάχους της. Παράλληλα, η Άγκυρα έχει προμηθεύσει την Ουκρανία με drones Bayraktar, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της Ρωσίας. Ωστόσο, οι δύο χώρες συνεχίζουν να συνεργάζονται σε άλλα μέτωπα, όπως η εξαγωγή σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, όπου η Τουρκία διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στη μεσολάβηση.
Γεωπολιτικές Επιπτώσεις
Η στενή σχέση Τουρκίας-Ρωσίας έχει σημαντικές επιπτώσεις για τη Δύση. Για το ΝΑΤΟ, η Τουρκία αποτελεί πλέον έναν «αμφιλεγόμενο» σύμμαχο, καθώς η προσέγγισή της με τη Ρωσία υπονομεύει την ενότητα της συμμαχίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την άλλη, παρακολουθεί με ανησυχία την ενίσχυση της τουρκικής αυτονομίας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η ΕΕ προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η σχέση αυτή δίνει επίσης στη Ρωσία τη δυνατότητα να «σπάσει» τη διεθνή απομόνωσή της μετά τις κυρώσεις, χρησιμοποιώντας την Τουρκία ως γέφυρα προς τη Δύση.
Το μέλλον των σχέσεων Τουρκίας-Ρωσίας θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες: την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, την εσωτερική σταθερότητα στην Τουρκία, και τη στάση της Δύσης. Ενώ η οικονομική και στρατηγική συνεργασία παραμένει ισχυρή, οι διαφορετικές φιλοδοξίες των δύο χωρών σε περιφερειακά ζητήματα, όπως η Συρία και ο Καύκασος, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες εντάσεις. Η ικανότητα του Ερντογάν και του Πούτιν να διατηρούν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, ακόμη και εν μέσω κρίσεων, θα είναι καθοριστική.
Οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας αποτελούν έναν «χορό» ισορροπίας μεταξύ συνεργασίας και ανταγωνισμού. Οι δύο χώρες, αν και δεν είναι φυσικοί σύμμαχοι, έχουν βρει τρόπους να συνυπάρξουν και να επωφεληθούν αμοιβαία, αψηφώντας τις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας. Ωστόσο, η σχέση αυτή παραμένει εύθραυστη, καθώς εξαρτάται από τη βούληση δύο ηγετών με ισχυρές προσωπικότητες και από τη δυνατότητά τους να διαχειριστούν τις αναπόφευκτες συγκρούσεις συμφερόντων. Σε έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητες, η Τουρκία και η Ρωσία συνεχίζουν να διαμορφώνουν μια δυναμική που προκαλεί τόσο θαυμασμό όσο και προβληματισμό.