Το αίνιγμα του ιβηρικού μπλακ άουτ αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα επίλυσής του, καθώς μέχρι στιγμής όλες οι θεωρίες για το τι συνέβη την 28η Απριλίου αμφισβητούνται ως ανεπαρκείς ή και καταρρίπτονται η μία μετά την άλλη. Εν αναμονή ενός τελικού πορίσματος από τις αρμόδιες αρχές της Ισπανίας, η ενοχοποίηση παραγόντων, όπως κάποιες απότομες μεταβολές στην ατμόσφαιρα ή η υπερφόρτωση του δικτύου λόγω του αυξημένου μεριδίου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, μεταξύ πολλών άλλων εκδοχών, ακολουθούν τροχιά μετεωρίτη: εμφανίζονται, απασχολούν την παγκόσμια κοινή γνώμη για λίγο, προτού εξαφανιστούν στο παρασκήνιο, αφού διαψευστούν από κάποιον ειδικό που προβάλλει τεκμηριωμένες ή έστω ευλογοφανείς ενστάσεις.
Αυτό όμως δεν ισχύει για το ενδεχόμενο της κυβερνοεπίθεσης, το οποίο η ισπανική Δικαιοσύνη φέρεται να εξακολουθεί να το διερευνά επισταμένως, ακόμη και αρκετές ημέρες μετά το επεισόδιο της περασμένης Δευτέρας, όταν και για περίπου 16 ώρες το δίκτυο ηλεκτροδότησης στην Ιβηρική Χερσόνησο βρέθηκε σε κατάσταση αποπληξίας και καθολικής παράλυσης.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνεται εμμέσως η αίσθηση ότι τα σημερινά ενεργειακά δίκτυα είναι υπερβολικά περίπλοκα ακόμη και για τους ίδιους τους διαχειριστές τους, εξ ου και αδυνατούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια το γιατί ενίοτε καταρρέουν – και δη σε μια κλίμακα που μεταμορφώνει την καθημερινότητα δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε έναν απέραντο χαοτικό εφιάλτη. Η εντύπωση αυτή ενισχύεται από την επιλογή των ισπανικών αρχών να μην αποκλείσουν το σενάριο της κυβερνοεπίθεσης – δηλαδή το χακάρισμα του συστήματος ελέγχου με μια εξ αποστάσεως κακόβουλη ψηφιακή και απολύτως στοχευμένη παρεμβολή.
Τι θα γινόταν στην Ελλάδα;
Επίσης, κάπως σαν ενστικτώδες αντανακλαστικό, προκύπτει ένα ερώτημα για την Ελλάδα, του τύπου «αν το χειρότερο μπλακ άουτ στη σύγχρονη ιστορία της Ισπανίας παραμένει ανεξήγητο ενώ πρόκειται για μια χώρα που κάνει πρωταθλητισμό στις σύγχρονες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τότε μήπως η αντίστοιχη απειλή για την Ελλάδα είναι ακόμη μεγαλύτερη;» Επ’ αυτού, είναι εξόχως ενδιαφέρουσα η άποψη που μοιράζεται με το «ΘΕΜΑ» ο κ. Σταύρος Παπαθανασίου, καθηγητής στον Τομέα Ηλεκτρικής Ισχύος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών.
Συγκεκριμένα, ο καθηγητής Παπαθανασίου θεωρεί ότι «δεν θα έλεγα ότι κατ’ ανάγκην η Ελλάδα είναι πιο ευάλωτη από την Ισπανία. Είναι γεγονός ότι η διείσδυση των ΑΠΕ σε Ισπανία και Πορτογαλία άρχισε νωρίτερα απ’ ό,τι στην πατρίδα μας. Ωστόσο, μπορώ να πω ότι πλεόν η Ελλάδα έχει ξεπεράσει την Ισπανία σε ΑΠΕ. Είμαστε πάρα πολύ μπροστά – με τα όποια οφέλη αλλά και το ρίσκο που αυτό συνεπάγεται. Δεν βλέπω κάποιον λόγο για τον οποίο θα πρέπει να θορυβηθούμε. Δεν είμαστε πιο εκτεθειμένοι από τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους σε μπλακ άουτ. Τέτοια συμβάντα έχουν σημειωθεί παντού, στην Ιταλία και την Ελβετία, στη Γαλλία, στις ΗΠΑ – όπως και στο δικό μας σύστημα. Θυμόμαστε, π.χ., το μεγάλο μπλακ άουτ παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, σε μια πολύ κακή συγκυρία για τη φήμη της χώρας».
Δυσάρεστες ομοιότητες
Σε ό,τι αφορά τυχόν κοινά χαρακτηριστικά, ο κ. Παπαθανασίου επισημαίνει ότι «έχουμε μια, θα έλεγα δυσοίωνη, ομοιότητα με την Ισπανία. Το σύστημα της Ιβηρικής συνδέεται με το ευρωπαϊκό μέσω διασυνδετικών γραμμών με τη Γαλλία. Αυτές οι συνδέσεις είναι σχετικά μικρής ικανότητας σε σχέση με το μέγεθος του συστήματος. Στο συμβάν της 28ης Απριλίου οι γραμμές αυτές αποσυνδέθηκαν και έτσι έγιναν μέρος του προβλήματος που οδήγησε στην κατάρρευση του συστήματος.
Η Ιβηρική είναι σχετικά απομονωμένη, όπως και η Ελλάδα. Είναι χώρες στα άκρα της Ευρώπης, με περιορισμένες δυνατότητες σύνδεσης προς Βορρά και Δύση, κάτι που δημιουργεί ευπάθεια και είναι ένα από τα μεγάλα ζητούμενα για τους διαχειριστές στην Ευρώπη, να αυξήσουν τις διασυνοριακές διασυνδέσεις, τόσο για την αναβάθμιση της ασφάλειας των συστημάτων όσο και για λόγους ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας».
Δίκτυα «δεινόσαυροι»
Γενικότερα, ο καθηγητής Παπαθανασίου παρατηρεί ότι «τα ηλεκτρικά συστήματα είναι ζωντανοί οργανισμοί, είναι ιδιαίτερα σύνθετα, ενώ έχουν αρκετές ευπάθειες. Επίσης, ο μετασχηματισμός της παραγωγής αλλά και της ζήτησης τρέχει υπερβολικά γρήγορα, ενώ η ταχύτητα κατανόησης των νέων εξελίξεων είναι πεπερασμένη. Τα ηλεκτρικά δίκτυα είναι “δεινόσαυροι”, έχουν μεγάλη αδράνεια, είναι συστήματα που χρειάστηκαν 100-150 χρόνια για να εξελιχθούν. Και πλέον βλέπουμε έναν μετασχηματισμό που συμβαίνει μέσα σε μερικά χρόνια. Για παράδειγμα, μέσα σε πέντε χρόνια η χρήση ΑΠΕ διπλασιάστηκε στο ελληνικό σύστημα. Η φύση, τα χαρακτηριστικά των δικτύων μετασχηματίζονται πολύ γρήγορα στη σύγχρονη εποχή, καθώς συμβατικές μονάδες παραγωγής υποκαθίστανται με πολύ γρήγορο ρυθμό από ΑΠΕ, κυρίως από αιολικά και φωτοβολταϊκά. Αυτές οι μονάδες έχουν μια βασική ιδιαιτερότητα: οι διαχειριστές των δικτύων παραδοσιακά είχαν μάθει να ελέγχουν δίκτυα από ολιγάριθμους, μεγάλους σταθμούς παραγωγής – το πολύ μερικές δεκάδες ίσως. Σήμερα, όμως, έχουμε δεκάδες χιλιάδες μικρούς σταθμούς, κάτι που δημιουργεί τελείως διαφορετικές απαιτήσεις για την αποτελεσματική διαχείριση του δικτύου. Οπως διαφορετική είναι η ζήτηση, φερ’ ειπείν με τη διάδοση των ηλεκτρικών οχημάτων. Συνεπώς, η πολυπλοκότητα εποπτείας και ελέγχου αυξάνεται σημαντικά. Ασφαλώς υπάρχουν λύσεις και η τεχνολογία προχωρά και σε αυτόν τον τομέα, αλλά συχνά οι αλλαγές είναι τόσο γρήγορες ώστε θα πρέπει, αφενός, να τις προλάβουμε και, αφετέρου, να φανταστούμε τις προκλήσεις και τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε αυτή την ταχύτατη εξέλιξη».
Εν κατακλείδι, ο κ. Παπαθανασίου αποφαίνεται ότι «μπλακ άουτ συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες, όπως λέμε. Με αίτια τα οποία μπορεί να σχετίζονται με πολλούς και διάφορους παράγοντες, από τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε δικτύου έως την κλιματική αλλαγή ή ακόμη και τις κυβερνοεπιθέσεις. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν θα έλεγα ότι στην Ελλάδα είμαστε ανοχύρωτοι. Βεβαίως, η πιθανότητα να συμβεί κάτι ακραίο μπορεί να είναι μικρή, αλλά ποτέ δεν είναι μηδενική. Δεν υπάρχει σύστημα που να μην εκτεθεί ποτέ σε κίνδυνο να καταρρεύσει. Συζητάμε για μείωση των πιθανοτήτων. Πάντα κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς, ώστε να είσαι έτοιμος για το χειρότερο».
Από πλευράς του κατεξοχήν αρμόδιου ελληνικού φορέα, του ΑΔΜΗΕ, το ενδεχόμενο ενός μπλακ άουτ παρόμοιου με αυτό της Ιβηρικής αντιμετωπίζεται με ψυχραιμία.
Ο αντιπρόεδρος της διαχειριστικής αρχής Γιάννης Μάργαρης δηλώνει ότι «η Ελλάδα δεν έχει καμία σχέση με το τι έγινε στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Ούτε το συμβάν επηρέασε καθ’ οιονδήοτε τρόπο τη χώρα μας. Ο,τι έγινε στην Ιβηρική σταμάτησε στα σύνορα με τη Γαλλία, η οποία κατάφερε να το απομονώσει. Ωστόσο, είμαστε πάντα σε επιφυλακή, γιατί ειδικά τις περιόδους χαμηλής κατανάλωσης, όπως είναι η άνοιξη, έχουμε πολύ περισσότερη παραγωγή από αυτή που χρειαζόμαστε, λόγω των ΑΠΕ. Ως ΑΔΜΗΕ εξασφαλίζουμε αυτή την πολύ ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, η οποία πρέπει να τηρείται κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου, μεταξύ άλλων, και με την απευθείας ειδοποίηση των παραγωγών να αποσυνδέσουν τις μονάδες τους από το σύστημα, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο. Αρα δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας».
Στην περίπτωση του ιβηρικού μπλακ άουτ, ο όρος «κυβερνοεπίθεση» παραπέμπει απευθείας σε κάποια κρατική οντότητα. Χαρακτηριστικό, όμως, του θολού τοπίου στο οποίο κινείται η διερεύνηση του περιστατικού είναι η διαχωρισμός της κυβερνοεπίθεσης από το ψηφιακό σαμποτάζ: ο Εφρέν Βαρόν, ένας Ισπανός ειδικός στο ψηφιακό έγκλημα και την κυβερνοασφάλεια, διατυπώνει την άποψη ότι «πολύ πιο πιθανές από την κυβερνοεπίθεση, ως αιτία του μπλακ άουτ είναι μια τρομοκρατική ενέργεια – όπως εξίσου και μια τεχνική αστοχία του συστήματος, άσχετη με ανθρώπινη παρέμβαση».
Ο κ. Βαρόν εξηγεί περαιτέρω ότι «δεν μπορείς να κτεβάσεις έναν διακόπτη και να αφήσεις χωρίς ηλεκτρισμό όλη την Ευρώπη. Αυτό δεν γίνεται διότι τα δίκτυα ηλεκτροδότησης είναι διασυνδεδεμένα μεταξύ τους, εσωτερικά σε κάθε χώρα αλλά και σε διακρατικό επίπεδο. Το ίδιο και τα συστήματα προστασίας τους. Στην Ισπανία, φερ’ ειπείν, έχουμε τα λεγόμενα “honeypots” (σ.σ.: βάζα με μέλι). Πρόκειται για ψεύτικες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίες διαφημίζονται, επίτηδες, σαν ζωτικής σημασίας εγκαταστάσεις. Ακριβώς για να παρακολουθείται η εγκληματική δραστηριότητα, το πώς ο εκάστοτε επίδοξος εισβολέας θα προσπαθήσει να διεισδύσει με στόχο να προκαλέσει ζημιά».
Ετσι, ο κ. Βαρόν συμπεραίνει ότι «οσμίζομαι μεν ψηφιακή επίθεση, αλλά είναι σχεδόν αδύνατον να κόψεις το ρεύμα σε τόσες χώρες, σε τόσο μεγάλη έκταση, ταυτόχρονα. Αυτοί που θα μπορούσαν να έχουν την απαιτούμενη πληροφόρηση για να κάνουν κάτι τέτοιο είναι μόνο όσοι έχουν πρόσβαση στα δεδομένα του CNTIC (σ.σ.: Εθνικό Κέντρο Κρίσιμης Σημασίας Υποδομών της Ισπανίας, φορέας που υπάγεται στο υπουργείο Εσωτερικών και αποτελεί τμήμα του μηχανισμού εθνικής ασφάλειας της χώρας). Επομένως, εάν αποκλείσουμε την κυβερνοεπίθεση, απομένει το σενάριο ενός τρομοκρατικού χτυπήματος από “χακτιβιστές” (αντισυστημικούς αναρχικούς, φανατικούς πολέμιους της παγκοσμιοποίησης, ακτιβιστές κατά της κλιματικής αλλαγής κ.λπ)».
Ισραήλ, Ρωσία ή… Κιμ;
Ενόσω εκκρεμεί η επίσημη λύση του γρίφου γύρω από το μπλακ άουτ και στην ατμόσφαιρα συνεχίζει να πλανάται η εκδοχή της κυβερνοεπίθεσης από κάποια μη ταυτοποιημένη εχθρική δύναμη κ.λπ., το πεδίο της δημόσιας συζήτησης για το ιβηρικό mega black out μένει αφύλακτο απέναντι στις θεωρίες συνωμοσίας.
Ο παροξυσμός της συνωμοσιολογίας γύρω από το «El Cero», το «Μηδέν» όπως βαπτίστηκε το πρωτοφανές μπλακ άουτ της προηγούμενης Δευτέρας, ήταν τέτοιου μεγέθους ώστε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ απηύθυνε έκκληση προς τους συμπολίτες του να μην πιστεύουν και να μην αναπαράγουν καθετί που κυκλοφορεί στα social media, όπως ότι η πολύωρη συσκότιση ήταν ένα αντίποινο, αλλά και μια επίδειξη δύναμης εκ μέρους του Ισραήλ. Υποτίθεται επειδή η Ισπανία, μόλις μερικά 24ωρα πριν από το μπλακ άουτ, ματαίωσε μια συμφωνία ύψους περί τα 7,5 εκατ. ευρώ για την προμήθεια πολεμοφοδίων από ισραηλινές βιομηχανίες.
Εναλλακτικές εκδοχές για το ποιος κρύβεται πίσω από το υποτιθέμενο ψηφιακό σαμποτάζ, εκτός από το Ισραήλ, στοχοποίησαν κατά το δοκούν τη Βόρεια Κορέα, το Μαρόκο (παρά τη βοήθεια που έσπευσε να παράσχει στην Ισπανία η συγκεκριμένη χώρα) κ.ά. Οπωσδήποτε, και η Ρωσία ξεχωρίζει σε τέτοιες περιπτώσεις ως κατεξοχήν συνήθης ύποπτος. Μάλιστα, μέσα στο χάος και τη σύγχυση για το μπλακ άουτ διαδόθηκε ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αυτοπροσώπως και απερίφραστα ενοχοποίησε τους Ρώσους «χακτιβιστές».
Ωστόσο, η αντεπίθεση εκ μέρους της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά της Ρωσίας δεν υπήρξε ποτέ. Ηταν κι αυτό ένα από τα fake news της διακοπής ρεύματος σε Ισπανία και Πορτογαλία. Επιπλέον, η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Τερέζα Ριμπέρα τόνισε σε δήλωσή της προς τα ΜΜΕ ότι «δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το μπλακ άουτ οφείλεται σε εμπρόθετη, προσχεδιασμένη ενέργεια».
Παρ’ όλα αυτά, η πρόσφατη ιστορία είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για τη Ρωσία. Από τη μία διότι οι Ρώσοι χάκερ διαθέτουν την τεχνογνωσία να προκαλέσουν τέτοιας έκτασης και σοβαρότητας ανωμαλίες σε ένα σύστημα ηλεκτροδότησης. Το απέδειξαν, άλλωστε, με χτυπήματα στην Ουκρανία το 2015 και το 2016.
Η δε αρμόδια υπηρεσία του ισπανικού κράτους για την κυβερνοάμυνα, το ινστιτούτο INCIBE φέρεται να γνωρίζει εδώ και χρόνια ότι το λογισμικό BlackEnergy που είχαν χρησιμοποιήσει οι Ρώσοι για να προκαλέσουν παραλυσία στα εργοστάσια ενέργειας στην περιοχή Ιβάνο-Φρανκίφσκ της Ουκρανίας, είχε ανιχνευτεί επίσης σε απόπειρες εναντίον ισπανικών εγκαταστάσεων. Και, γενικότερα, η Ισπανία θεωρείται χώρα-στόχος για κυβερνοτρομοκράτες, με επιθέσεις από χάκερ που αγγίζουν τα 110.000 περιστατικά κάθε χρόνο.
Πολιτικός ηλεκτρισμός
Ασφαλώς, κάθε κυβερνο-τρομοκράτης -όταν μάλιστα έχει επιτύχει στην αποστολή του να βυθίσει στο χάος τουλάχιστον δύο χώρες του μεγέθους Ισπανίας και Πορτογαλίας- θα αναλάμβανε την ευθύνη για το χτύπημα, κάτι που δεν έχει γίνει στην περίπτωση του «El Cero», τουλάχιστον όχι μέχρι στιγμής και επισήμως. Ως προς τις πιο ρεαλιστικές και σχετικώς προσγειωμένες θεωρίες εξήγησης του μπλακ άουτ, η αντιπολίτευση στην Ισπανία, ήδη από τις πρώτες ώρες της κρίσης, βάλλει αμείλικτα κατά της κυβέρνησης Σάντσεθ.
Καταλογίζοντας όχι απλώς ανικανότητα, αλλά και δόλο, απόπειρα συγκάλυψης ενός σκανδάλου κ.ο.κ. Εν μέσω όξυνσης των πνευμάτων, η κυβερνητική πολιτική επικρίνεται επειδή προωθεί μονοδιάστατα και αλόγιστα τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, εις βάρος της πυρηνικής παραγωγής ηλεκτρισμού, η οποία κατά την αντιπολίτευση είναι πολύ πιο συμφέρουσα και αξιόπιστη, μια άποψη που βρίσκει πολλούς υποστηρικτές ευρύτερα στη σημερινή Ισπανία.
Οπως και να ’χει, το μπλακ άουτ αξιοποιείται ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία και ως ισχυρό όπλο στο πλαίσιο μιας σφοδρής πολιτικής αντιπαράθεσης. Το σκοτάδι της 28ης Απριλίου ενδέχεται να έχει καταφέρει ήδη ένα θανάσιμο πλήγμα αποσταθεροποίησης στον εύθραυστο κομματικό συνασπισμό που κυβερνά την Ισπανία υπό την ηγεσία του σοσιαλιστή Σάντσεθ. Στην προσπάθειά του να ανασκευάσει τις κατηγορίες και να υπεραμυνθεί της ακραιφνώς πράσινης ενεργειακής πολιτικής του, ο Σάντσεθ θίγει, μεταξύ άλλων, ένα πολύ σημαντικό ζήτημα: την ταχύτητα αποκατάστασης της διακοπής ρεύματος.
Τα 5’’ της καταστροφής
Βεβαίως, τα τελευταία χρόνια είναι διαρκείς και μόνιμοι οι διαξιφισμοί μεταξύ των τοπικών αντίπαλων πολιτικών δυνάμεων για το ενεργειακό μείγμα που θα πρέπει να υιοθετήσει η Ισπανία στο άμεσο μέλλον. Παρ’ όλα αυτά, το επιχείρημα του Σάντσεθ δεν είναι αβάσιμο. Αν μη τι άλλο, τη Δευτέρα το μπλακ άουτ προέκυψε από την απότομη και αιφνιδιαστική απώλεια 15 Gigawatt -σχεδόν το 60% του ηλεκτρικού φορτίου- από το δίκτυο για 5 δευτερόλεπτα και την πτώση της συχνότητας μεταφοράς του ρεύματος κάτω από το διεθνώς αποδεκτό όριο των 50 Hz (Hertz, ένας κύκλος ανά δευτερόλεπτο).
Το διάστημα των 5’’ της ανώμαλης ροής του ηλεκτρισμού στους αγωγούς μεταφοράς, καίτοι μοιάζει ελάχιστο, ήταν κάτι περισσότερο από αρκετό για να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση αυτοπροστασίας του δικτύου ηλεκτροδότησης, το οποίο, υπεραπλουστεύοντας, κατέβασε τους διακόπτες σε όλη την Ιβηρική, συν σε ένα τμήμα της Γαλλίας, καθώς υπήρξε αυτόματη αποσύνδεση του ισπανικού από το ευρωπαϊκό δίκτυο. Ωστόσο, η συνδυαστική απόδοση των πέντε πυρηνικών ηλεκτροπαραγωγών εργοστασίων της Ισπανίας είναι 7,4 GW, άρα δεν θα μπορούσαν να αναπληρώσουν περισσότερο από το περίπου ήμισυ της απωλεσθείσας ενέργειας.
Το πράσινο ρίσκο
Η οικονομική ζημία για την Ισπανία, ως συνέπεια του πολύωρου μπλακ άουτ, αποτιμάται σε 1,6 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, όμως, στη δημόσια σφαίρα -και όχι μόνο στους κόλπους της ισπανικής κοινωνίας- αναζωπυρώθηκε η διαμάχη γύρω από τον ρυθμό ενσωμάτωσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο υπάρχον δίκτυο ηλεκτροδότησης, την ταχύτητα της απανθρακοποίησης και γενικότερα την ορμή με την οποία εξελίσσεται η στροφή στην πράσινη ενεργειακή οικονομία.
Τη στιγμή της κατάρρευσης του δικτύου τη Δευτέρα 28 Απριλίου, σε ό,τι αφορά στο μερίδιο των καθαρών πηγών, η Ισπανία τροφοδοτούνταν με ηλεκτρισμό προερχόμενο κατά 60,64% από φωτοβολταϊκά και 12% από αιολικά πάρκα. Ενα επιπλέον 11,6% αντιστοιχούσε στον ηλεκτρισμό από τις πυρηνικές μονάδες. Σύμφωνα με μια εκδοχή για την αιτία της κατάρρευσης, το ντόμινο των αρνητικών εξελίξεων ήταν κάποιου είδους βραχυκύκλωμα, πιθανώς μια υπερφόρτωση σε δύο εγκαταστάσεις φωτοβολταΐκών, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Ιβηρικής Χερσονήσου.
Ομως, η πρόεδρος της REE Μπεατρίς Κορεδόρ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αποκλείσει οποιαδήποτε συζήτηση περί του ότι το μπλακ άουτ οφείλεται, ή έστω συνδέεται, με την πράσινη ενεργειακή εθνική πολιτική. Κατά την άποψή της, ήταν απλή σύμπτωση ότι οι ΑΠΕ εισέφεραν στο δίκτυο πάνω από το 70% της ενέργειας όταν έπεσε το ρελέ -και αργότερα το απόλυτο σκοτάδι- σε όλη την Ιβηρική.
Η Κορεδόρ, προφανώς και εξ ορισμού, βρίσκεται στη δίνη του κυκλώνα – και για διάφορους λόγους: μερίδα του Τύπου τής προσάπτει βαθιά άγνοια για τα ενεργειακά, ότι είναι απλώς ένα πιόνι του Σάντσεθ -έχει διατελέσει, άλλωστε, στέλεχος των Σοσιαλιστών και υπουργός-, ότι αμείβεται με μισό εκατομμύριο ευρώ ετησίως για να αναμασά το κυβερνητικό αφήγημα κ.λπ.
Παρ’ όλα αυτά, το πάθος της Κορεδόρ στην υπεράσπιση της πράσινης ενέργειας ίσως δεν είναι αρκετό για να αποκρούσει τη δριμεία αμφισβήτηση ότι η Ισπανία βιάστηκε υπερβολικά να θέσει ως στόχο το 81% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έως το 2030, έχοντας φτάσει κιόλας στο 58,95%.
Χωρίς μπαταρίες
Επειδή, όμως, οι ΑΠΕ συνδέονται με το δίκτυο κατά τρόπο εντελώς διαφορετικό από τις συμβατικές μονάδες παραγωγής, με πολύ χαμηλότερες δυνατότητες προσαρμογής και ελέγχου σε περιπτώσεις αιφνιδίων διαταραχών στο δίκτυο, οι πράσινες μέθοδοι ενέχουν αυξημένο κίνδυνο να προκαλέσουν υπερφόρτωση, βλάβες και, ως εκ τούτου, διακοπή της ηλεκτροδότησης.
Παράλληλα, το ίδιο το δίκτυο υστερεί ως προς την ενίσχυση της αντοχής του δεδομένου ότι οι επενδύσεις διοχετεύονται κυρίως προς τις ΑΠΕ και όχι στην κατάλληλη προσαρμογή των αγωγών μεταφοράς, των συστημάτων ελέγχου κ.ο.κ. Κρίσιμη είναι, επίσης, η έλλειψη αρκετών συσσωρευτών (πάρκων μπαταριών) οι οποίοι θα συνέβαλαν καθοριστικά στην προσωρινή αποθήκευση της υπερβάλλουσας ενέργειας, περιορίζοντας δραστικά τον κίνδυνο υπερφόρτωσης και των μπλακ άουτ.
Ο αντίλογος σε όλα τα προηγούμενα δεν είναι λειτουργικός και τεχνικός, αλλλά οικονομικός. Διότι η Ισπανία έχει κατακτήσει την κορυφή μεταξύ των χωρών της Ευρώπης ως η πλέον φιλική προς το περιβάλλον παραγωγός ηλεκτρισμού – και η πλέον ανταγωνιστική, φυσικά, χάρη στις εξαιρετικά χαμηλές τιμές χονδρικής πώλησης του ρεύματος.
Οπότε, ακόμη και υπό την πίεση ενός εφιαλτικού μπλακ άουτ είναι μάλλον απίθανο η Ισπανία να μεταστρέψει την ενεργειακή πολιτική της και να επιβραδύνει τη διαδικασία απανθρακοποίησής της.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Getty images / Ideal image