Για τον μόλις 42 ετών νέο υπουργό Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη, οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, δεν είναι οι ιδανικότερες. Στο εσωτερικό, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει μια περίοδο φθοράς και αμφισβήτησης, ενώ στο εξωτερικό, οι αβεβαιότητες είναι πολλές, λόγω της απόφασης του νέου Αμερικανού προέδρου να ενισχύσει τον προστατευτισμό και να αλλάξει το μεταπολεμικό καθεστώς. Ο ίδιος έχει πλήρη επίγνωση των περιορισμών και των κινδύνων που συνεπάγεται η τρέχουσα αστάθεια και αβεβαιότητα, αλλά παρόλα αυτά δέχτηκε τη μεγάλη πρόκληση να αναλάβει τη διαχείριση της οικονομίας, διότι, όπως δηλώνει, οι περιστάσεις απαιτούν μεγαλύτερη εγρήγορση, πιο σύνθετες και ευφυείς λύσεις.
Μικρά περιθώρια
Ο κ. Πιερρακάκης δεν κρύβεται. Παρά τα πολλά αιτήματα που αναπτύσσονται στην ελληνική κοινωνία, γνωρίζει ότι τα περιθώρια αλλαγής του μείγματος της οικονομικής πολιτικής είναι περιορισμένα, έως ελάχιστα. Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν πέρυσι από την Ευρωπαϊκή Ενωση και πρόκειται σύντομα να ψηφιστούν από το Ελληνικό Κοινοβούλιο είναι απαιτητικοί, επιβάλλουν όρια δαπανών στις υπερχρεωμένες χώρες σαν την Ελλάδα με σκοπό την αποτροπή δημιουργίας νέων εστιών υπερχρέωσης. Οπως εξηγεί σε συνομιλητές του, ο έλεγχος των δαπανών αποτελεί βασική επιδίωξη του νέου ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου ανεξαρτήτως των επιδόσεων στο σκέλος των εσόδων. Τα επιτυγχανόμενα ελληνικά υπερπλεονάσματα δεσμεύονται σχεδόν αποκλειστικά για την αποπληρωμή του χρέους και μόνο όσα απορρέουν από νέες συμφωνημένες με την Κομισιόν πολιτικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αύξηση των δαπανών, πέραν των ορίων που συμφωνούνται μαζί της κάθε χρόνο.
Ο «κορσές»
Για παράδειγμα, για το 2025 τα όποια επιπρόσθετα έσοδα προκύψουν από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αύξηση επιλεγμένων δαπανών. Ο ευρωπαϊκός «κορσές» λοιπόν είναι δεδομένος και ισχυρός, δεν επιτρέπει και δεν πρέπει, όπως υπογραμμίζει με ένταση ο υπουργός Οικονομικών, να περιπέσουμε ξανά σε καθεστώς δημοσιονομικής εκτροπής και επάνοδο σε συνθήκες νέας υπερχρέωσης και νέων μνημονίων. Στο θέμα αυτό είναι κατηγορηματικός και υπό αυτή την έννοια το μείγμα και οι κεντρικές επιδιώξεις της οικονομικής πολιτικής δεν αλλάζουν, παρά θα επιμείνουν στη γραμμή της σταθερότητας.
Αλλωστε, όπως παρατηρεί ο ίδιος τα πορτρέτα των υπουργών Οικονομικών που είναι αναρτημένα στην αίθουσα Παναγή Παπαληγούρα στην έδρα του υπουργείου στην πλατεία Συντάγματος, διαπιστώνει ότι στην Ιστορία έχουν μείνει εκείνοι που υπερασπίστηκαν τη δημοσιονομική σταθερότητα παρά οι άλλοι που επιδίωξαν επιθετικές αλλαγές.
Οπως και να έχει, ο κ. Πιερρακάκης θεωρεί τη σταθερότητα ακρογωνιαίο λίθο της οικονομικής πολιτικής και πηγή ενίσχυσης της ανάπτυξης. Χωρίς αυτήν όλα τίθενται υπό αίρεση. Πολύ περισσότερο στις παρούσες συνθήκες γενικευμένης αστάθειας στην παγκόσμια οικονομία. Τούτων δοθέντων, η μεγάλη πρόκληση για τον ίδιο είναι να επιταχύνει την κίνηση στην οικονομία, να δημιουργήσει δηλαδή συνθήκες και περιβάλλον ικανό να κινητοποιήσει τις επιχειρηματικές δυνάμεις, εγχώριες και ξένες, ώστε να τρέξουν περισσότερες και πιο δυναμικές επενδύσεις και έτσι να καταστεί η Ελλάδα ακόμη περισσότερο ελκυστική και ικανή να προσφέρει ευκαιρίες δημιουργίας και παραγωγής.
Ο ίδιος πιστεύει ότι βασική δουλειά του είναι να επιλύει προβλήματα, να αίρει εμπόδια που πνίγουν τις δραστηριότητες, να ελευθερώνει πράξεις και πρωτοβουλίες από τη γραφειοκρατία και έτσι με τη συνεργασία και των λοιπών συναρμόδιων υπουργείων να δημιουργεί πεδία ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα αξιοποιήσει και την προηγούμενη εμπειρία του από το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, αξιοποιώντας τα νέα τεχνολογικά μέσα και εργαλεία, ώστε να διευκολυνθούν η ίδρυση και η λειτουργία νέων επιχειρήσεων και μαζί να προσφερθούν κίνητρα σε νέους επιστήμονες και ερευνητές να αναπτύξουν μοντέρνες δραστηριότητες, να χτίσουν δηλαδή ζώνες τεχνολογικής ανάπτυξης, όπως έχει συμβεί για παράδειγμα στα Γιάννενα, όπου τα τελευταία χρόνια ανθούν εταιρείες και σχήματα εξειδικευμένα στην ψηφιακή τραπεζική.
Συνεργασίες
Ο νέος υπουργός Οικονομικών πιστεύει ότι σε όλη τη χώρα υπάρχουν επιμέρους πλεονεκτήματα και ξεχωριστές δυνατότητες δημιουργίας νέου πλούτου και ενίσχυσης των τοπικών οικονομιών. Περιγράφει χαρακτηριστικά πώς η επένδυση του Costa Navarino άλλαξε όλη την οικονομία της Δυτικής Πελοποννήσου ή ακόμη πώς ορισμένες από τις Βιομηχανικές Περιοχές της Βόρειας Ελλάδας δημιούργησαν περιβάλλον ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων.
Προς αυτή την κατεύθυνση προετοίμαζε από την προηγούμενη θέση του την ίδρυση και λειτουργία, με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, 15 Ακαδημιών Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα με σκοπό ακριβώς τη διευκόλυνση ανάδειξης των επιμέρους τοπικών πλεονεκτημάτων.
Ουσιαστικά μιλά για ξεχωριστές εκδοχές συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην επαγγελματική εκπαίδευση με σκοπό την κατάρτιση εξειδικευμένων εργαζομένων, ικανών να στηρίξουν συγκεκριμένες δραστηριότητες. Στα σχέδιά του είναι η λειτουργία τέτοιων Ακαδημιών στην Κόρινθο με τη Motor Oil για τεχνικούς της διύλισης πετρελαίου, στα Ασπρα Σπίτια της Βοιωτίας με τη Metlen για την επεξεργασία του Βωξίτη και την παραγωγή προϊόντων αλουμινίου, στο Γιαννακοχώρι της Ημαθίας με τον Μπουτάρη για την τέχνη της οινοποίησης, στη Βιομηχανική Περιοχή του Κιλκίς για εργατοτεχνίτες των εκεί μονάδων κ.ο.κ.
Να κερδηθεί χρόνος
Γενικώς, ο κ. Πιερρακάκης πιστεύει ότι η επιτάχυνση της κίνησης στην οικονομία μπορεί να εξασφαλιστεί με τη δημιουργία επιμέρους οικοσυστημάτων οικονομικής δραστηριότητας σε όλη τη χώρα. Απλώς διευκρινίζει ότι θα χρειαστεί κοινή προσπάθεια από πολλά υπουργεία, ώστε να υπερνικηθούν τα πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια και βεβαίως να κερδηθεί χρόνος που συνήθως εμποδίζει την ανάπτυξη ακόμη και των πιο εμπνευσμένων πολιτικών.
Ο ίδιος αποδίδει εξαιρετική σημασία στις πολιτικές επί των ακινήτων και την αντιμετώπιση των προβλημάτων στέγασης των νεότερων ζευγαριών. Γνωρίζει πόσο εισόδημα αφαιρούν από τα νέα νοικοκυριά τα έξοδα στέγασης, πολύ περισσότερο όταν οι αμοιβές είναι χαμηλές.
Και πιστεύει ότι το θέμα της στέγασης των νέων είναι μείζον και πρώτης προτεραιότητας έργο για τον ίδιο. Προς αυτή την κατεύθυνση θα κινήσει όλη τη διαδικασία για την καταγραφή και αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, είτε ανήκει στο Υπερταμείο, είτε στο υπουργείο Οικονομικών, είτε στο πλήθος των ιδρυμάτων μέσω των κληροδοτημάτων. Σκοπός του είναι να καταγράψει αρχικώς, να αξιολογήσει στη συνέχεια και να δημιουργήσει συνθήκες αξιοποίησης της σχεδόν σχολάζουσας κρατικής περιουσίας.
Οπως λέει, δεν νοείται το κράτος μας, που τυχαίνει να είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων στη χώρα, να έχει μηδενική επίδραση σε αυτή την τόσο ανθηρή και κρίσιμη για την οικονομία και την κοινωνία αγορά. Ειδικά για το πλήθος των κληροδοτημάτων που έχουν περιέλθει σε ιδρύματα, προτίθεται να προχωρήσει σε συγχωνεύσεις ανά περιοχή και σε αλλαγή σκοπού ώστε να καταστεί εφικτή η αξιοποίηση του πλήθους των ακινήτων που έχουν περιέλθει στη διάθεσή τους.
Η φορολογία
Τώρα για τα επίμαχα θέματα της φορολογίας, των συντελεστών και των κλιμακίων, ο νέος υπουργός Οικονομικών παραμένει επιφυλακτικός. Αποφεύγει υποσχέσεις, παρά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, και επιμένει πως όλα θα κριθούν το προσεχές φθινόπωρο και θα εξαρτηθούν από τις οικονομικές επιδόσεις της χώρας και τον τρόπο εφαρμογής των νέων δημοσιονομικών κανόνων. Από τον δημοσιονομικό χώρο που θα δημιουργηθεί και βεβαίως από τη ρήτρα διαφυγής που θα εγκριθεί προσεχώς από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με βάση κυρίως τις αμυντικές δαπάνες και την εξαίρεση που θα εξασφαλιστεί για αυτές. Το δόγμα του επί του παρόντος περιορίζεται στην εξασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας, στην επιτάχυνση της κίνησης στην οικονομία και στην υιοθέτηση επιμέρους πολιτικών για την ενίσχυση της ανάπτυξης.
Κάλυψη αναγκών
Από εκεί και πέρα πιστεύει ότι θα υπάρξουν τρόποι και πόροι για την κάλυψη των μεγάλων κοινωνικών αναγκών που βαραίνουν κυρίως τους χαμηλόμισθους και τα νέα νοικοκυριά. Η αλήθεια είναι ότι τον απασχολεί ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του, όπως αναγνωρίζει το βάρος των πολιτικών συνθηκών, αν και πιστεύει ότι η πίεση που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση δεν είναι ισχυρότερη από αυτήν που αντιμετώπισαν άλλες ελληνικές κυβερνήσεις στη δεύτερη τετραετία τους. Ο καιρός θα δείξει την τύχη των απόψεων και των εκτιμήσεών του και βεβαίως της προσπάθειας που αναλαμβάνει σε καιρούς αναστατωμένους και ασταθείς.