Στις 13 Ιουνίου 2025, το Ισραήλ εξαπέλυσε μια μαζική αεροπορική επιχείρηση εναντίον στρατιωτικών και πυρηνικών στόχων στο Ιράν, κλιμακώνοντας δραματικά τη μακροχρόνια ένταση μεταξύ των δύο χωρών. Η επιχείρηση, που χαρακτηρίστηκε από το Ισραήλ ως «προληπτικό πλήγμα ακριβείας», στόχευσε κυρίως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την υποδομή που υποστηρίζει τις δραστηριότητες των περιφερειακών του συμμάχων, γνωστών ως «proxies».
Χρονολόγιο και Λεπτομέρειες της Επίθεσης
- Έναρξη Επιχείρησης: Σύμφωνα με αναρτήσεις στο X, η επίθεση ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Ιουνίου 2025, με το Ισραήλ να ανακοινώνει ότι στόχευσε στρατιωτικές και τεχνολογικές εγκαταστάσεις στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών στόχων.
- Κύριοι Στόχοι: Η κύρια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ, στο κεντρικό Ιράν, υπέστη πολλαπλές επιθέσεις, με εικόνες να δείχνουν μαύρο καπνό να υψώνεται από την περιοχή. Επιπλέον, αναφέρθηκαν πλήγματα σε στρατιωτικές βάσεις και εγκαταστάσεις που συνδέονται με το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC).
- Απώλειες: Η κρατική ιρανική τηλεόραση επιβεβαίωσε τον θάνατο δύο κορυφαίων στρατιωτικών ηγετών: του Χοσεΐν Σαλαμί, αρχηγού του IRGC, και του Μοχαμάντ Μπαγκερί, γενικού διοικητή του ιρανικού στρατού. Επιπλέον, δύο πυρηνικοί επιστήμονες, ο Φερεϊντούν Αμπασί και ο Μοχαμάντ Μεχντί Τεχαράντσι, σκοτώθηκαν. Αναρτήσεις στο X ανέφεραν επίσης φήμες για πλήγματα κατά του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, αν και αυτές δεν έχουν επιβεβαιωθεί.
- Αντίδραση Ιράν: Η Τεχεράνη υποβάθμισε αρχικά την έκταση των ζημιών, με την κρατική τηλεόραση να δηλώνει ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις παρέμειναν λειτουργικές. Ωστόσο, ο Χαμενεΐ απείλησε με «σκληρή τιμωρία» το Ισραήλ, ενώ αναφέρθηκαν προετοιμασίες για αντίποινα με βαλλιστικούς πυραύλους.
- Διεθνής Αντίδραση: Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) ανέφερε ότι δεν υπήρξε αύξηση της ραδιενέργειας στη Νατάνζ, υποδηλώνοντας ότι οι επιθέσεις δεν προκάλεσαν διαρροή. Οι ΗΠΑ, μέσω δηλώσεων αξιωματούχων, εξέφρασαν επιφυλάξεις για την κλιμάκωση, με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να προκρίνει τη διπλωματική οδό.
Ιστορικό Πλαίσιο
Η επίθεση του Ισραήλ έρχεται μετά από δεκαετίες έντασης μεταξύ των δύο χωρών, με το Ιράν να θεωρεί το Ισραήλ υπαρξιακή απειλή και το Ισραήλ να αντιμετωπίζει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ως κίνδυνο για την εθνική του ασφάλεια. Προηγούμενα περιστατικά περιλαμβάνουν:
- Τον Απρίλιο 2024, το Ιράν εξαπέλυσε επίθεση με 300 drones και πυραύλους κατά του Ισραήλ, ως αντίποινα για ισραηλινό πλήγμα στη Δαμασκό.
- Τον Οκτώβριο 2024, το Ιράν πραγματοποίησε νέα επίθεση με 181 πυραύλους, με το Ισραήλ να απαντά με στοχευμένα πλήγματα.
- Τον Ιούνιο 2025, το Ιράν απείλησε να στοχεύσει ισραηλινές πυρηνικές εγκαταστάσεις σε περίπτωση επίθεσης, κλιμακώνοντας τη ρητορική.
Τεχνικές και Στρατηγικές Λεπτομέρειες
Το Ισραήλ φέρεται να χρησιμοποίησε προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη και πυραύλους ακριβείας, αποφεύγοντας την είσοδο στον ιρανικό εναέριο χώρο για να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο κλιμάκωσης. Η επιλογή της Νατάνζ ως κύριου στόχου υποδηλώνει στρατηγική εστίαση στην καθυστέρηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, το οποίο, σύμφωνα με ισραηλινές εκτιμήσεις, βρισκόταν κοντά στην παραγωγή πυρηνικού όπλου μέσα σε εβδομάδες.
Γιατί η Κίνηση Είναι Σωστή για έναν Κόσμο Χωρίς Πυρηνικά
Η απόφαση του Ισραήλ να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αν και υψηλού ρίσκου, μπορεί να θεωρηθεί στρατηγικά δικαιολογημένη στο πλαίσιο της αποτροπής της διάδοσης πυρηνικών όπλων και της προώθησης ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά.
1. Αποτροπή της Πυρηνικής Διάδοσης
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί εδώ και δεκαετίες πηγή ανησυχίας για τη διεθνή κοινότητα. Παρά τις διαβεβαιώσεις της Τεχεράνης ότι το πρόγραμμά της είναι ειρηνικό, η ανακάλυψη ουρανίου εμπλουτισμένου σε ποσοστό 83,7% το 2023, κοντά στο επίπεδο που απαιτείται για πυρηνικό όπλο, ενίσχυσε τις υποψίες για τις προθέσεις του Ιράν. Η επίθεση του Ισραήλ στη Νατάνζ πιθανότατα καθυστέρησε την ικανότητα του Ιράν να παράγει πυρηνικό όπλο, δίνοντας χρόνο για διπλωματικές προσπάθειες. Ένας κόσμος χωρίς πυρηνικά εξαρτάται από την αποτροπή νέων πυρηνικών δυνάμεων, ιδιαίτερα σε ασταθείς περιοχές όπως η Μέση Ανατολή.
2. Περιφερειακή Σταθερότητα
Η απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν περιφερειακό αγώνα εξοπλισμών, με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία να επιδιώκουν τα δικά τους πυρηνικά προγράμματα. Αυτό θα αύξανε τον κίνδυνο πυρηνικής σύγκρουσης και θα υπονόμευε τις προσπάθειες για μια Μέση Ανατολή χωρίς πυρηνικά όπλα (NWFZ), μια πρόταση που υποστηρίζεται από πολλά αραβικά κράτη. Η ισραηλινή επίθεση, αν και προκάλεσε βραχυπρόθεσμη ένταση, μπορεί να λειτουργήσει ως αποτρεπτικό μήνυμα, ενισχύοντας την περιφερειακή σταθερότητα μακροπρόθεσμα.
3. Ενίσχυση της Διεθνούς Ασφάλειας
Το Ισραήλ έχει ιστορικό προληπτικών ενεργειών κατά πυρηνικών προγραμμάτων, όπως ο βομβαρδισμός του αντιδραστήρα Osirak στο Ιράκ το 1981 και του συριακού αντιδραστήρα το 2007. Αυτές οι επιχειρήσεις, αν και αμφιλεγόμενες, εμπόδισαν την απόκτηση πυρηνικών όπλων από μη δημοκρατικά καθεστώτα, συμβάλλοντας στη διεθνή ασφάλεια. Η επίθεση στο Ιράν εντάσσεται σε αυτή τη στρατηγική, αποσκοπώντας στην αποδυνάμωση ενός καθεστώτος που υποστηρίζει οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς, οι οποίες αποσταθεροποιούν τη Μέση Ανατολή.
4. Ηθική Υποχρέωση
Η διάδοση πυρηνικών όπλων σε κράτη με ιστορικό επιθετικής ρητορικής, όπως το Ιράν, θέτει σε κίνδυνο εκατομμύρια ζωές. Το Ισραήλ, ως κράτος που θεωρείται πυρηνική δύναμη (παρά την πολιτική σκόπιμης ασάφειας), έχει επιδείξει αυτοσυγκράτηση στη χρήση του οπλοστασίου του. Αντιθέτως, η ηγεσία του Ιράν έχει επανειλημμένα απειλήσει το Ισραήλ με «εξαφάνιση». Η προληπτική δράση του Ισραήλ μπορεί να θεωρηθεί ηθικά δικαιολογημένη, καθώς προστατεύει όχι μόνο την εθνική του ασφάλεια αλλά και την παγκόσμια ειρήνη.
5. Υποστήριξη Διπλωματικών Προσπαθειών
Παρά την πολεμική φύση της, η επίθεση μπορεί να ενισχύσει τις διπλωματικές προσπάθειες για την επαναφορά του Ιράν στη συμφωνία του 2015 (JCPOA). Η αποδυνάμωση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν δημιουργεί ένα παράθυρο ευκαιρίας για διαπραγματεύσεις, με την Τεχεράνη να βρίσκεται σε πιο ευάλωτη θέση. Οι ΗΠΑ, που προτιμούν τη διπλωματική οδό, μπορούν να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση για να πιέσουν για αυστηρότερους ελέγχους στο πρόγραμμα του Ιράν.
Αντιρρήσεις και Κίνδυνοι
Η επίθεση δεν είναι χωρίς κινδύνους. Η πιθανότητα ιρανικών αντιποίνων, συμπεριλαμβανομένων πυραυλικών επιθέσεων ή επιθέσεων μέσω proxies, παραμένει υψηλή. Επιπλέον, η κλιμάκωση μπορεί να οδηγήσει σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση, υπονομεύοντας την παγκόσμια οικονομία λόγω διαταραχών στις αγορές πετρελαίου. Ωστόσο, η αδράνεια έναντι ενός Ιράν που πλησιάζει στην απόκτηση πυρηνικών όπλων θα μπορούσε να έχει ακόμη πιο καταστροφικές συνέπειες.
Η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν αποτελεί μια τολμηρή και αμφιλεγόμενη κίνηση, που εντάσσεται στη στρατηγική του για την αποτροπή της πυρηνικής διάδοσης. Παρά τους κινδύνους, η επιχείρηση μπορεί να συμβάλει σε έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά, καθυστερώντας το πρόγραμμα του Ιράν, ενισχύοντας τη διπλωματία και αποτρέποντας έναν περιφερειακό αγώνα εξοπλισμών. Η επιτυχία της, ωστόσο, θα εξαρτηθεί από τη διεθνή υποστήριξη και την ικανότητα αποκλιμάκωσης των εντάσεων που ακολουθούν.