Σύμφωνα με το Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Κωνσταντινούπολης, πάνω από το ένα τρίτο των 500 μεγαλύτερων τουρκικών επιχειρήσεων εμφάνισε λειτουργικές απώλειες το 2024. Όπως αναφέρουν οι Financial Times, η ανεργία αυξάνεται, οι πτωχεύσεις επιταχύνονται και το επιχειρηματικό κλίμα επιδεινώνεται, κυρίως στον εξαγωγικό τομέα.
Παρόλα αυτά, στο χρηματιστήριο, έναν πρόδρομο οικονομικών τάσεων, παρατηρείται ανοδική πορεία με την επιστροφή ξένων επενδυτών μέσω σημαντικών εισροών ETF, λόγω προσδοκιών για χαμηλότερο πληθωρισμό και μειώσεις επιτοκίων, σύμφωνα με το -.
Η χώρα εξακολουθεί να υφίσταται τις συνέπειες των ανορθόδοξων πολιτικών που εφάρμοζε για χρόνια ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ειδικά των υπερβολικά χαμηλών επιτοκίων που οδήγησαν σε εκτίναξη του πληθωρισμού και κατάρρευση της λίρας, σύμφωνα με ανάλυση των FT. Από τον Ιούνιο του 2023, ο νέος υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ επιχείρησε μια ριζική αλλαγή πολιτικής, ακολουθώντας πιο συμβατικές πρακτικές: αύξηση των επιτοκίων, περιορισμό των δημοσίων δαπανών και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις αγορές.
Μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2025, η νέα στρατηγική φαινόταν να αποδίδει καρπούς: ο πληθωρισμός μειώθηκε στο 40%, τα συναλλαγματικά αποθέματα αυξήθηκαν σημαντικά και το νόμισμα σταθεροποιήθηκε. Ωστόσο, η πολιτική κρίση του Μαρτίου ανέτρεψε την εύθραυστη αυτή πρόοδο. Η αιφνιδιαστική σύλληψη του δημοφιλούς δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, ο οποίος θεωρείται ο επικρατέστερος αντίπαλος του Ερντογάν στις επόμενες προεδρικές εκλογές, προκάλεσε κύμα διαδηλώσεων και φυγή κεφαλαίων.
Η Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε σε επείγουσα αύξηση των επιτοκίων και σε παρεμβάσεις δισεκατομμυρίων στη συναλλαγματική αγορά. Το κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις αυξήθηκε κατακόρυφα, οδηγώντας σε επιβράδυνση των επενδύσεων και σε απολύσεις εργαζομένων. Η άνοδος της τιμής της λίρας έκανε τις τουρκικές εξαγωγές λιγότερο ανταγωνιστικές, πλήττοντας ιδιαίτερα τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας.
Παρά τα σημαντικά οικονομικά επιτεύγματα του Σιμσέκ — όπως η μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και η κατάργηση του αμφιλεγόμενου καθεστώτος προστασίας καταθέσεων KKM — η δυσαρέσκεια στο εσωτερικό της χώρας αυξάνεται. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ερντογάν θα έχανε σε ενδεχόμενες προεδρικές εκλογές σήμερα. Κυκλοφορούν φήμες ότι σχεδιάζει να απομακρύνει τον Σιμσέκ και τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Φατίχ Καραχάν, μια κίνηση που θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αναταράξεις στις αγορές, σύμφωνα με τους FT.
Η καταστολή εντείνεται. Πολιτικοί της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφοι διώκονται, ενώ ακόμη και επιχειρηματίες που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση στοχοποιούνται για «παραπληροφόρηση». Η Δύση προς το παρόν τηρεί σιγή ιχθύος, λόγω της γεωστρατηγικής σημασίας της Τουρκίας, αλλά οι επενδυτές προειδοποιούν ότι ο κίνδυνος αυταρχισμού δεν μπορεί να αγνοηθεί για πολύ καιρό.
Καθώς η οικονομική πίεση αυξάνεται και η πολιτική ένταση κλιμακώνεται, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει ένα κρίσιμο δίλημμα: να συνεχίσει την πολιτική λιτότητας και σταθεροποίησης, ρισκάροντας τη δυσαρέσκεια της κοινωνικής του βάσης — ή να επιστρέψει στις επεκτατικές πολιτικές του παρελθόντος, θέτοντας σε κίνδυνο την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές.
Επιστροφή ξένων επενδυτών μέσω ETF στο χρηματιστήριο της Τουρκίας
Οι εισροές σε τουρκικά χρηματιστηριακά αμοιβαία κεφάλαια (ETF) που διαπραγματεύονται στο εξωτερικό –και λειτουργούν ως βαρόμετρο του διεθνούς επενδυτικού ενδιαφέροντος για τις τουρκικές μετοχές– καταγράφουν σημάδια αναθέρμανσης του ενδιαφέροντος για το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο έχει μείνει στο περιθώριο της φετινής ανόδου των αναδυόμενων αγορών, αναφέρει το -.
Το iShares MSCI Turkey ETF, με περιουσιακά στοιχεία ύψους 154 εκατ. δολαρίων και επενδυτικό πεδίο τον δείκτη MSCI Turkey, έχει προσελκύσει εισροές 21,4 εκατ. δολαρίων μέσα στον Ιούνιο – σε τροχιά για τον καλύτερο μήνα του εδώ και δύο χρόνια. Παρόμοια προϊόντα καταγράφουν επίσης αυξημένες εισροές, συμβάλλοντας στην καλύτερη μηνιαία επίδοση του δείκτη Borsa Istanbul 100 από τον περασμένο Νοέμβριο.
Οι τουρκικές μετοχές έχουν εμφανίσει έντονες διακυμάνσεις φέτος, επηρεασμένες από πολιτικές αναταράξεις και τη διακοπή του κύκλου νομισματικής χαλάρωσης της χώρας. Ωστόσο, με τον πληθωρισμό να ακολουθεί ξανά καθοδική πορεία και τις προσδοκίες για μειώσεις επιτοκίων να ενισχύονται, η τουρκική χρηματιστηριακή αγορά καθίσταται σταδιακά πιο ελκυστική.
«Σε αντίθεση με το συνεχώς μεταβαλλόμενο επενδυτικό κλίμα των εγχώριων επενδυτών, υπάρχει ορατό ξένο ενδιαφέρον για τις τουρκικές μετοχές φέτος – έστω και αν δεν είναι μεγάλης έκτασης», δήλωσε στο - ο Can Oksun, senior trader στην Global Securities στην Κωνσταντινούπολη. «Οι προσδοκίες για μείωση επιτοκίων, τα καλύτερα του αναμενομένου στοιχεία πληθωρισμού του Μαΐου και η σχετική απομόνωση της Τουρκίας από την εμπορική σύγκρουση ΗΠΑ έχουν ενισχύσει τα στοιχήματα υπέρ των τουρκικών μετοχών».
Οι παραπάνω εξελίξεις, σε συνδυασμό με την πεποίθηση ότι ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ θα συνεχίσει να επαναφέρει την τουρκική οικονομία σε ορθόδοξες ράγες, συνέβαλαν στην άνοδο του δείκτη Borsa Istanbul 100 κατά 3,1% μέσα στον Ιούνιο, περιορίζοντας τη σωρευτική πτώση του για το 2025 στο 5,4%. Την ίδια ώρα, ο δείκτης MSCI Αναδυόμενων Αγορών καταγράφει άνοδο 14% από τις αρχές του έτους.