Σε μια κρίσιμη στιγμή για την ελληνική αγορά εργασίας, το νέο εργασιακό νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή στις αρχές Οκτωβρίου 2025, φέρνοντας ένα πακέτο αλλαγών που στοχεύουν στην ευελιξία, την προστασία των εργαζομένων και την προσαρμογή στις σύγχρονες ανάγκες. Με τίτλο “Δίκαιη Εργασία για Όλους”, το σχέδιο νόμου –που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον Αύγουστο και ενσωματώνει προτάσεις εθνικών κοινωνικών εταίρων– εισάγει ρυθμίσεις για υπερωρίες, 13ωρη απασχόληση, τετραήμερη εργασία και πολλές άλλες καινοτομίες. Ωστόσο, δεν απουσιάζουν οι εντάσεις, με το ΓΣΕΕ να εκφράζει έντονες αντιρρήσεις ιδίως για το πολυσυζητημένο 13ωρο.
Επέκταση του 13ώρου: Ευελιξία ή παγίδα εξάντλησης;
Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου αφορά την επέκταση της 13ωρης ημερήσιας απασχόλησης, η οποία πλέον επιτρέπεται όχι μόνο σε εργαζόμενους με δύο εργοδότες, αλλά και σε όσους απασχολούνται σε έναν μόνο. “Με το νομοσχέδιο, δίδεται η δυνατότητα 13ωρης απασχόλησης και σε εργαζόμενους που απασχολούνται σε έναν εργοδότη, υπό την προϋπόθεση ότι τηρείται η 11ωρη ανάπαυση”, αναφέρει χαρακτηριστικά η ανάλυση του Υπουργείου Εργασίας. Αυτή η αλλαγή έρχεται να καλύψει κενά σε κλάδους όπως ο τουρισμός και η βιομηχανία, όπου η ζήτηση για παρατεταμένες βάρδιες είναι υψηλή, αλλά περιορίζεται αυστηρά: Το 13ωρο δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 37 ημέρες ετησίως, ενώ διατηρούνται τα εβδομαδιαία όρια των 48 ωρών και τα ετήσια των 150 ωρών υπερωρίας.
Παράλληλα, ενισχύεται το δικαίωμα άρνησης υπερωρίας, συμπεριλαμβανομένης της 13ωρης βάρδιας. Οι εργαζόμενοι μπορούν να αρνηθούν χωρίς να κινδυνεύουν με απόλυση, δυσμενή μεταβολή ή οποιαδήποτε αντίποινα –μια ρύθμιση που προτάθηκε από κοινωνικούς εταίρους και υιοθετήθηκε από το Υπουργείο. “Η άρνηση του εργαζομένου να παράσχει την επιπλέον εργασία δεν συνιστά λόγο καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του”, διευκρινίζεται στο αρχικό πλαίσιο του 2023, το οποίο ενσωματώνεται και στο νέο σχέδιο. Ωστόσο, το ΓΣΕΕ βλέπει σκοτεινά σημεία: Σε πρόσφατη δήλωση, κατήγγειλε ότι το 13ωρο “ανοίγει την πόρτα στην εκμετάλλευση”, ζητώντας μεγαλύτερη προστασία για ευάλωτες ομάδες όπως οι γυναίκες και οι νέοι εργαζόμενοι.
Σε πρακτικό επίπεδο, η αύξηση των ημερήσιων υπερωριών από 3 σε 4 ώρες επιτρέπει αυτή την επέκταση, αλλά με αυστηρούς όρους ανάπαυσης. Για παράδειγμα, μετά από 13ωρη βάρδια, ο εργαζόμενος δικαιούται απαραίτητα 11 ώρες ξεκούρασης, αποτρέποντας την αλυσίδα εξαντλητικών ημερών. Οι επιπτώσεις; Για τους εργοδότες, σημαίνει μεγαλύτερη ευελιξία σε εποχικές πιέσεις, όπως φαίνεται από την αύξηση των υπερωριών κατά 1,8 εκατομμύρια ώρες τον Οκτώβριο 2025, σύμφωνα με τη Μίνα Καραγιάννη, Υφυπουργό Εργασίας. Για τους εργαζόμενους, ωστόσο, η πρόκληση είναι η ισορροπία μεταξύ εισοδήματος και υγείας –ιδίως σε φυσικές εργασίες, όπου το burnout είναι συχνό.
Υπερωρίες και μισθολογικές προσαυξήσεις: Ποιος κερδίζει πραγματικά;
Το νομοσχέδιο δίνει έμφαση στην αμοιβή των υπερωριών, με σαφή αύξηση στις προσαυξήσεις. Οι υπερωρίες συνοδεύονται πλέον από νόμιμη προσαύξηση 40%, ιδίως σε περιπτώσεις εκ περιτροπής ή ευέλικτης απασχόλησης –μια ρύθμιση που επεκτείνεται και σε νυχτερινά και αργίες. “Οι υπερωρίες συνοδεύονται από τις νόμιμες προσαυξήσεις (συν 40%)”, επισημαίνεται στο σχέδιο νόμου, ενώ καταγράφεται αύξηση 38% στα έσοδα από εισφορές υπερωριών τον Μάιο 2025.
Επιπλέον, καταργούνται οι προσαυξήσεις στις ασφαλιστικές εισφορές για υπερεργασία, υπερωρίες, νυχτερινά και αργίες που προβλεπόντουσαν από συλλογικές συμβάσεις, απλοποιώντας το σύστημα και μειώνοντας το κόστος για εργοδότες. Αυτό, σε συνδυασμό με την αύξηση 55% στα έσοδα από νυχτερινά και αργίες, δείχνει μια τάση προς μεγαλύτερη παραγωγικότητα χωρίς υπερκόστος. Για τους εργαζόμενους, η 40% προσαύξηση μεταφράζεται σε καλύτερα εισοδήματα: Ένας υπάλληλος με 4 ώρες υπερωρίας ημερησίως μπορεί να δει μηνιαία αύξηση έως 200-300 ευρώ, ανάλογα με τον κλάδο. Ωστόσο, ερωτήματα παραμένουν για την εφαρμογή σε μικρές επιχειρήσεις, όπου η πίεση για “εθελοντικές” υπερωρίες μπορεί να παραμείνει υψηλή.
Ευέλικτο ωράριο και τετραήμερη εργασία: Προς νέα εποχή;
Πέρα από τις υπερωρίες, το νομοσχέδιο εισάγει ευρύτερες αλλαγές στον χρόνο εργασίας. Η τετραήμερη εργασία γίνεται πιο εφικτή, με δυνατότητα συμπίεσης ωρών σε λιγότερες ημέρες, διατηρώντας το εβδομαδιαίο σύνολο των 40 ωρών. Παράλληλα, προωθείται το “ευέλικτο ωράριο”, επιτρέποντας προσαρμογές βάσει αναγκών, όπως τηλεργασία ή σπαστές βάρδιες. “Ευέλικτο ωράριο και σπαστή άδεια αναψυχής” είναι μεταξύ των 8 βασικών αλλαγών.
Μια ακόμη καινοτομία είναι οι “προσλήψεις express”, που επιταχύνουν τις διαδικασίες πρόσληψης για εποχικούς εργαζόμενους, και η σπαστή θερινή άδεια, που επιτρέπει κατανομή σε πολλαπλές περιόδους. Αυτές οι ρυθμίσεις στοχεύουν στην αύξηση της απασχόλησης, ιδίως στους νέους, με στοιχεία να δείχνουν αύξηση 38% στις εισφορές από υπερωρίες τον Μάιο 2025. Το Υπουργείο Εργασίας τονίζει ότι “το σχέδιο νόμου τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 25 Αυγούστου 2025 και αποτέλεσε αντικείμενο εκτενούς συζήτησης με κοινωνικούς εταίρους”.
Αντιδράσεις και προκλήσεις
Οι αντιδράσεις είναι έντονες. Η ΓΣΕΕ, σε πρόσφατη αντιπαράθεση με το Υπουργείο, χαρακτηρίζει το 13ωρο “επικίνδυνο για την υγεία”, ζητώντας ενίσχυση ελέγχων και μεγαλύτερη συμμετοχή συνδίκων. “Εργασιακά: Υπ. Εργασίας vs ΓΣΕΕ για 13ωρο και νομοσχέδιο”, τίτλος πρόσφατου άρθρου του -, αποτυπώνει την ένταση. Από την άλλη, εργοδότες βλέπουν ευκαιρίες: Η κατάργηση προσαυξήσεων εισφορών μειώνει το κόστος κατά 10-15% σε ορισμένους κλάδους.
Συνολικά, οι αλλαγές αγγίζουν 16+1 τομείς, από υγεία και ασφάλεια μέχρι τηλεργασία, με στόχο την “δίκαιη εργασία”. Η υλοποίηση ξεκινά άμεσα, με τροποποιήσεις σε άρθρα όπως το 73 και 190 του ΠΔ 62/2025. Για την οικονομία, προβλέπεται ώθηση στην παραγωγικότητα, αλλά η επιτυχία εξαρτάται από την εφαρμογή: Θα γίνει εργαλείο ισορροπίας ή νέα πηγή ανισοτήτων;
Με αυτό το νομοσχέδιο, η Ελλάδα μπαίνει σε φάση μετάβασης προς πιο σύγχρονες εργασιακές σχέσεις. Οι εργαζόμενοι καλούνται να ενημερωθούν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, ενώ οι εργοδότες να προσαρμοστούν. Η συζήτηση στη Βουλή θα δείξει αν οι αλλαγές θα εφαρμοστούν όπως σχεδιάστηκαν –ή αν θα χρειαστούν διορθώσεις.
