Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φαίνεται να κατάφερε αυτό που πολλοί θεωρούσαν αδύνατο: μια «ομαλή προσγείωση» της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά από τρία χρόνια νομισματικής θύελλας, πληθωριστικών πιέσεων και γεωπολιτικών κραδασμών. Ο Γιάννης Στουρνάρας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, δεν έκρυψε την ικανοποίησή του μιλώντας σε τιμητική εκδήλωση στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Η ΕΚΤ πέτυχε να επαναφέρει τον πληθωρισμό στον στόχο του 2% διατηρώντας ταυτόχρονα την οικονομική ανθεκτικότητα της Ευρωζώνης», δήλωσε χαρακτηριστικά, αποδίδοντας το επίτευγμα αυτό στη σταθερή προσήλωση της τράπεζας στην αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής.
Το “θαύμα” της Ευρωζώνης μέσα σε μια καταιγίδα
Από την ενεργειακή κρίση στη σταθεροποίηση των τιμών
Η περίοδος 2021–2024 υπήρξε μια από τις πιο δύσκολες στην ιστορία της Ευρωζώνης. Οι τιμές ενέργειας εκτοξεύθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τα εφοδιαστικά δίκτυα διαλύθηκαν από την πανδημία και οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε άνευ προηγουμένου δημοσιονομικά μέτρα στήριξης.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο πληθωρισμός έφτασε σε επίπεδα άνω του 10%, πυροδοτώντας κύματα ανησυχίας για μια νέα «χαμένη δεκαετία» ανάπτυξης στην Ευρώπη. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Στουρνάρα, η αποφασιστικότητα της ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια έγκαιρα και η διατήρηση της αξιοπιστίας της απέτρεψαν τα χειρότερα.
«Ακόμη και όταν ο πληθωρισμός ανέβηκε κατακόρυφα, οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες των αγορών παρέμειναν σταθερές γύρω στο 2%. Αυτό δείχνει ότι οι πολίτες και οι επενδυτές πίστεψαν πως η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να τον φέρει υπό έλεγχο», σημείωσε ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης.
Από τα “γεράκια” στη στρατηγική σταθερότητας
Πώς η ΕΚΤ κατάφερε να συνδυάσει αύξηση επιτοκίων και ανάπτυξη
Η ΕΚΤ βρέθηκε αντιμέτωπη με μια εξαιρετικά λεπτή ισορροπία: να περιορίσει τον πληθωρισμό χωρίς να προκαλέσει ύφεση. Και όπως δείχνουν τα στοιχεία, η στρατηγική αυτή απέδωσε. Οι περισσότερες οικονομίες της Ευρωζώνης απέφυγαν τη βαθιά ύφεση, η ανεργία παρέμεινε ιστορικά χαμηλή, ενώ οι επιχειρήσεις προσαρμόστηκαν στα νέα επίπεδα κόστους χρηματοδότησης.
Ο Στουρνάρας, που ανήκει στους πιο ισορροπημένους φωνές της ΕΚΤ, υπογράμμισε πως η «ομαλή προσγείωση» δεν ήρθε τυχαία. Ήταν αποτέλεσμα συντονισμένων αποφάσεων και μιας νομισματικής πολιτικής που προσαρμόστηκε έγκαιρα στα δεδομένα.
«Η εμπιστοσύνη είναι το πιο πολύτιμο νόμισμα μιας Κεντρικής Τράπεζας. Και η ΕΚΤ απέδειξε ότι μπορεί να δράσει αποφασιστικά χωρίς να διαλύσει την πραγματική οικονομία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Το “όπλο” της αξιοπιστίας και η νέα εποχή πολιτικής σταθερότητας
Η σημασία του μηνύματος στις αγορές και στις κοινωνίες
Η λέξη-κλειδί στην ομιλία του Στουρνάρα ήταν «αξιοπιστία». Κατά την άποψή του, αυτό το άυλο κεφάλαιο είναι που επιτρέπει στις αγορές να διατηρούν τη νηφαλιότητά τους ακόμη και σε περιόδους κρίσεων.
Η ΕΚΤ, μέσα από την επικοινωνιακή της συνέπεια και την καθαρότητα του μηνύματος, κατάφερε να «αγκυροβολήσει» τις προσδοκίες των επενδυτών και να αποφύγει έναν φαύλο κύκλο πανικού και κερδοσκοπίας. Ο Στουρνάρας επεσήμανε πως η επιτυχία αυτή δεν αφορά μόνο τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών ή της Φρανκφούρτης, αλλά αγγίζει άμεσα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που είδαν τον πληθωρισμό να αποκλιμακώνεται και τα πραγματικά τους εισοδήματα να σταθεροποιούνται.
Η εμπιστοσύνη, όπως τόνισε, δεν χτίζεται από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά «είναι το αποτέλεσμα συνέπειας, προβλεψιμότητας και πολιτικής σοβαρότητας».
Οι προκλήσεις που έρχονται
Αντοχή, χρέος, δημοσιονομική πειθαρχία και γεωπολιτική αβεβαιότητα
Παρά την επιτυχία της ΕΚΤ, ο Στουρνάρας δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει ότι η πορεία δεν είναι χωρίς κινδύνους. Η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει πλέον μια σειρά από νέες προκλήσεις: την επιβράδυνση της ανάπτυξης, την επανεμφάνιση δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε αρκετά κράτη, και τις πιέσεις για χαλάρωση της πειθαρχίας του Συμφώνου Σταθερότητας.
«Δεν πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο ότι η σταθερότητα θα διατηρηθεί χωρίς κόπο. Οι αγορές είναι έτοιμες να “τιμωρήσουν” τις χώρες που θα αποκλίνουν από τη συνετή δημοσιονομική διαχείριση», ανέφερε, αφήνοντας σαφές μήνυμα προς όλες τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης – συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Η Ευρώπη, τόνισε, χρειάζεται να περάσει από την εποχή της “πυρόσβεσης” στην εποχή της “ανθεκτικότητας”, επενδύοντας περισσότερο στην παραγωγικότητα, την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογική καινοτομία.
Το ελληνικό μήνυμα μέσα από τις Βρυξέλλες
Από την κρίση χρέους στην εποχή της αξιοπιστίας
Η παρουσία του Στουρνάρα στο τιμητικό βήμα του ΕΚΠΑ είχε και έναν συμβολισμό: η Ελλάδα, η χώρα που κάποτε βρέθηκε στο επίκεντρο της κρίσης της Ευρωζώνης, σήμερα μιλά για σταθερότητα, αξιοπιστία και «ομαλή προσγείωση».
Η πορεία αυτή αντικατοπτρίζει, σε μεγάλο βαθμό, τη μεταμόρφωση της ελληνικής οικονομίας την τελευταία δεκαετία – από την αβεβαιότητα στην εμπιστοσύνη. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, με το γνωστό του μετρημένο ύφος, έδειξε ότι η ΕΚΤ λειτουργεί πλέον ως θεσμός ωριμότητας για όλη την ήπειρο, και ότι η Ελλάδα αποτελεί πλέον παράδειγμα οικονομικής προσαρμογής.
Η κληρονομιά της σταθερότητας
Τι σημαίνει η “ομαλή προσγείωση” για την επόμενη μέρα
Η φράση “ομαλή προσγείωση” δεν είναι απλώς ένας οικονομικός όρος· είναι μια υπόσχεση ότι η Ευρώπη μπορεί να περάσει από την κρίση στη σταθερότητα χωρίς να διαλύσει το κοινωνικό της συμβόλαιο.
Η επαναφορά του πληθωρισμού στο 2%, η αποφυγή ύφεσης και η διατήρηση της απασχόλησης συνιστούν – όπως είπε ο Στουρνάρας – «ένα επίτευγμα συλλογικής πειθαρχίας και εμπιστοσύνης».
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα μήνυμα πολιτικής ωριμότητας: πως οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, παρά τις αντιθέσεις, μπορούν να λειτουργήσουν προς όφελος των πολιτών, αρκεί να υπηρετούν με συνέπεια τον στόχο της σταθερότητας.
Από την κρίση στην αυτοπεποίθηση
Η ΕΚΤ, ο ρόλος της Ελλάδας και το νέο αφήγημα της Ευρώπης
Ο Στουρνάρας έκλεισε την ομιλία του με έναν τόνο αισιοδοξίας, υπογραμμίζοντας ότι η Ευρωζώνη έχει πλέον τη δυνατότητα να διαμορφώσει τη δική της στρατηγική ανάπτυξης, λιγότερο εξαρτημένη από τις ΗΠΑ και πιο προσανατολισμένη στη βιωσιμότητα.
Η «ομαλή προσγείωση» δεν είναι το τέλος του ταξιδιού, αλλά η αρχή μιας νέας εποχής για την ευρωπαϊκή οικονομία — μιας εποχής όπου η σταθερότητα, η εμπιστοσύνη και η προβλεψιμότητα επιστρέφουν ως βασικές αξίες.
Ο Έλληνας τραπεζίτης, με την εμπειρία μιας δεκαετίας στις πιο κρίσιμες αποφάσεις της ΕΚΤ, απέδειξε για ακόμη μια φορά πως η ψυχραιμία και η θεσμική συνέπεια είναι το καλύτερο φάρμακο απέναντι στις κρίσεις.