Πρώτα, το 2014, ήταν το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ο οποίος κατέστρεψε τη φιλελεύθερη τάξη. Στη συνέχεια, το 2016, ήταν η Μάχη του Σομμ, μία από τις πιο αιματηρές συγκρούσεις στη στρατιωτική ιστορία. Το 2017 θα είναι 100 χρόνια από τότε που ο Λένιν κατέλαβε την εξουσία στη Ρωσία. Το πραξικόπημα του Λένιν οδηγήσει σε μια ακολουθία τραγωδιών: την άνοδο του Στάλιν στην εξουσία, τον θάνατο περισσότερων από 20 εκατομμύρια ανθρώπων ως αποτέλεσμα κολεκτιβοποίησης στη γεωργία και αναγκαστικής εκβιομηχάνισης, και εν μέρει, ως αντίδραση στον κομμουνισμό, την άνοδο του Χίτλερ, του Μουσολίνι και του Φράνκο.
Από τις τελευταίες ημέρες του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και μετά, η δυτική πολιτική αφιερώθηκε στην εξασφάλιση πως τα προβλήματα που είχαν προκαλέσει την απολυταρχία, τόσο την αριστερή όσο και τη δεξιά, δε θα μπορούσαν να εμφανιστούν ξανά. Οι Σύμμαχοι δημιούργησαν μια τριάδα παγκόσμιων θεσμών – την Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τα Ηνωμένα Έθνη – που θα σταθεροποιούσαν την παγκόσμια οικονομία και θα απέτρεπαν τις συγκρούσεις. Οι περισσότερες χώρες έχτισαν (ή ενίσχυσαν) κράτη πρόνοιας για να προσφέρουν δίχτυα ασφαλείας και κλίμακες ευκαιριών. Η Αμερική ηγήθηκε μιας πολιτικής ανάσχεσης που περιόρισε την εξάπλωση της Σοβιετικής Ένωσης και στη συνέχεια οδήγησε στην κατάρρευσή της.
Ωστόσο, αυτή η χρυσή εποχή φτάνει στο τέλος της. Αυτή τη φορά τα πρώτα χτυπήματα έρχονται από τα δεξιά κι όχι από τα αριστερά, από τους Brexiteers στη Βρετανία και τον Ντόναλντ Τραμπ στην Αμερική. Όμως οι ομοιότητες ανάμεσα στην κατάρρευση της φιλελεύθερης τάξης το 1917 και σήμερα είναι αναμφίβολες. Ξεκινούν με το κλίμα fin de siècle. Τα 40 χρόνια πριν από τη ρωσική επανάσταση ήταν χρόνια φιλελεύθερης θριαμβολογίας. Το ελεύθερο εμπόριο (με την καθοδήγηση των βρετανών) έφερε τον κόσμο πιο κοντά. Η φιλελεύθερη δημοκρατία θριάμβευε στη Βρετανία και την Αμερική και φαινόταν να είναι το επόμενο πράγμα κι αλλού. Τα χρόνια μετά το 1980 ήταν μια παρόμοια περίοδος θριαμβολογίας. Η παγκοσμιοποίηση (υπό την Αμερική) προχώρησε αδυσώπητα. Ο αριθμός των χωρών που χαρακτηρίζονταν ως δημοκρατίες πολλαπλασιάστηκε. Πολιτικοί της αριστεράς και της δεξιάς ανταγωνίζονταν για να επιδείξουν την πίστη τους στη «συναίνεση της Ουάσινγκτον».
Ο κόσμος έχει ευτυχώς γλιτώσει από έναν ακόμη ολοκληρωτικό πόλεμο (παρ’ ότι μέρη της Μέσης Ανατολής είναι παραδομένα στις φλόγες). Όμως άλλοι παραλληλισμοί είναι εντυπωσιακοί. Στην Αμερική, ο κ. Τραμπ υπόσχεται να αναταράξει ολόκληρη τη φιλελεύθερη τάξη: όχι μόνο το ελεύθερο εμπόριο και τις φιλελεύθερες αξίες, αλλά και παγκόσμιες συμμαχίες κατά άτακτων καθεστώτων. Στη Βρετανία, η Τερέζα Μέι, η πρωθυπουργός, προσπαθεί να απεμπλέξει τη χώρα της από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η νίκη του κ. Τραμπ θα ενθαρρύνει άλλους απολυταρχικούς στη Δύση, όπως η Μαρίν Λε Πεν, και θα ενισχύσει αντι-δυτικούς απολυταρχικούς ηγέτες, με πρώτο τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο κ. Πούτιν είναι πολύ περισσότερη η ενσάρκωση του πνεύματος της εποχής του απ’ ότι ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα.
Μέρος της ευθύνης για αυτά κρύβεται στην τύχη. Οι Δημοκράτες μπορεί να μην έχαναν τις εκλογές εάν δεν είχαν επιλέξει τη Χίλαρι Κλίντον ως υποψήφια, την ενσάρκωση του υπό αποσύνθεση καθεστώτος, και η Βρετανία μπορεί να μην ετοιμαζόταν για την έξοδο από την ΕΕ εάν ο Ντέιβιντ Κάμερον δεν είχε πάρει τη μοιραία απόφαση να πειραματιστεί με την άμεση δημοκρατία. Όμως και η ίδια η φιλελεύθερη τάξη έχει μερίδιο ευθύνης.
Η παγκόσμια οικονομία έχει κατευθύνει πάρα πολλά από τα πλεονεκτήματά της στους πιο πλούσιους: στην Αμερική, το ποσοστό του εισοδήματός μετά τους φόρους του κορυφαίου 1% διπλασιάστηκε από το 8% το 1979 σε 17% το 2007. Και κατά πολλούς τρόπους, το μέλλον φαίνεται χειρότερο. Η ανάπτυξη της παραγωγικότητας έχει επιβραδύνει. Εκτός κι αν αλλάξει αυτό, η πολιτική θα μετατραπεί αναπόφευκτα σε μια μάχη για το μοίρασμα της πίτας. Τεχνολογικοί γίγαντες όπως η Google και η Amazon απολαμβάνουν μερίδια αγοράς που δεν έχουμε από τον 19ο αιώνα.
Πώς μπορούν οι φιλελεύθεροι να διασώσουν ό,τι έχει μείνει από τη φιλελεύθερη τάξη; Μέρος της λύσης βρίσκεται στη μεγαλύτερη ετοιμότητα στην υπεράσπισή της – για παράδειγμα, επισημαίνοντας πως η παγκοσμιοποίηση έχει βγάλει εκατομμύρια ανθρώπους από την ανέχεια και πως η ανατροπή της θα κάνει τα σημερινά οικονομικά προβλήματα πολύ χειρότερο. Μέρος της λύσης βρίσκεται στην έκθεση των εχθρών του φιλελευθερισμού για αυτό που είναι: ο κ. Πούτιν, συγκεκριμένα, κυριαρχεί χάρη στον φόβο και την απάτη, σε μια χώρα της οποίας η οικονομική δύναμη είναι στάσιμη, και οι πολίτες της οποίας μαστίζονται από τη φτώχεια και τις ασθένειες. Άλλες απολυταρχικές προσωπικότητες σε όλον τον κόσμο είναι πολύ λιγότερο σκληρές απ’ όσο ισχυρίζονται.
Ωστόσο, οι υπερασπιστές του φιλελευθερισμού πρέπει να κάνουν περισσότερα από το να επαναλαμβάνουν τα σλόγκαν τους. Πρέπει να λάβουν πιο σοβαρά υπόψη τους τις ανησυχίες για τη μετανάστευση και να ελέγξουν τα ένστικτά τους που υποδεικνύουν σκληρότητα απέναντι σε μειονότητες όπως οι ευαγγελιστές χριστιανοί. Πρέπει επίσης να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για να διορθώσουν τα πιο εμφανή προβλήματα του καπιταλισμού. Τα υψηλά επίπεδα ανισότητας απειλούν τη σταθερότητα. Η οικονομικοί συγκέντρωση επιτρέπει στις επιχειρήσεις να εξάγουν πρωτοφανή κέρδη. Η υπερβολική ρύθμιση οδηγεί επιχειρηματίες στην καταστροφή. Η αναβίωση του μπολσεβικισμού έχει ήδη απομηζύσει ένα τρομερό τίμημα. Οι φιλελεύθεροι θα πρέπει να σκεφτούν πιο καθαρά και να ενεργήσουν πιο δραστικά για να σταματήσουν τη φθορά.