Δύο πρόσφατες οικονομικές εκθέσεις δείχνουν τι σήμαινε το ευρώ για τους ιταλούς και γιατί οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως δεν έχουν πλέον διάθεση για αυτό. Μία δείχνει πως έχουν γίνει φτωχότεροι ως αποτέλεσμα της συμμετοχής τους στη νομισματική ένωση, η άλλη πως μένουν όλο και πιο πίσω από τους ομολόγους τους, και κυρίως από τον εμπορικό τους εταίρο, τη Γερμανία.
Είναι ένας απόμακρος κίνδυνος για τη νομισματική ένωση η αποχώρηση της Ιταλίας, αλλά όχι και αδιανόητος.
Το Κίνημα Πέντε Αστέρων της Ιταλίας, το οποίο θέλει να εγκαταλείψει το ευρώ μέσω δημοψηφίσματος, έχει δει άνοδο πρόσφατα στις δημοσκοπήσεις, συγκεντρώνοντας μέχρι και το ένα τρίτο των ψήφων στη δημοσκόπηση της Corriere Della Sera τον Μάρτιο. Η κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λίγκα του Βορρά έχει περίπου 12% – ενώ υπάρχουν και άλλοι.
Όμως η καθεαυτή έξοδος από την ευρωζώνη θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι ιταλοί ψηφοφόροι πιστεύουν πως τα 15 χρόνια στην ένωση τους έκαναν καλό ή κακό.
Οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν το δεύτερο. Ας δούμε πρώτα πόσο πρέπει να δαπανούν οι ιταλοί.
Έκθεση της Eurostat τον Δεκέμβριο, της στατιστικής υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξέταζε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ – την οικονομία διαιρεμένη κατά τον πληθυσμό της – σε όρους αγοραστικής δύναμης ανάμεσα στο 2004 και το 2015.
Υποθέτοντας μια βάση του 100 για το σύνολο των 28 χωρών της ΕΕ, η Γερμανία ανέβηκε στο 124 από το 120 κατά αυτήν την περίοδο. Η Ιταλία, ωστόσο, έπεσε από το 110 στο 96.
Αυτό φέρνει την Ιταλία πιο κοντά σε αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Τσεχία, η Σλοβακία και τη Σλοβενία, παρά στη Γερμανία. Η Γαλλία έμεινε λίγο πολύ σταθερή στο 106.
Αυτό σημαίνει πως σε όρους του τι μπορούν να αγοράσουν, οι ιταλοί είναι πιο φτωχοί απ’ ότι ήταν το 2004, λίγα χρόνια αφού αντικατέστησαν τη λιρέτα.
Στη συνέχεια έχουμε ευρήματα αυτού του μήνα από την ερευνητική ομάδα World Economics, τα οποία δείχνουν πως τα προβλήματα της Ιταλίας λόγω της νομισματικής σύνδεσής της με τη Γερμανία αυξάνονται.
Η Γερμανία έχει γίνει πολύ πιο ανταγωνιστική ως μέλος της ευρωζώνης. Η Ιταλία δεν έχει κάνει το ίδιο.
Η World Economics παίρνει μια σειρά αντιπροσωπευτικών προϊόντων και υπηρεσιών σε αμερικανικά δολάρια και τη συγκρίνει σε όρους αγοραστικής δύναμης με το κόστος σε άλλα νομίσματα. Το αποτέλεσμα είναι ο Παγκόσμιος Δείκτης Τιμών της (WPI).
Για την ευρωζώνη, ο δείκτης επιτρέπει αντιδιαισθητικές συγκρίσεις ανάμεσα σε χώρες μέλη – δημιουργώντας ουσιαστικά γερμανικό ευρώ, γαλλικό ευρώ, ιταλικό ευρώ κοκ.
Τα τελευταία δύο χρόνια, το «ιταλικό ευρώ» έχει γίνει από κατά 3% υπερτιμημένο, κατά 4% υπερτιμημένο στον WPI, όντας στην πράξη σε καλύτερη θέση σε σχέση με το δολάριο.
Ωστόσο, η διαφορά του με το «γερμανικό ευρώ» έχει αυξηθεί κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες, καθώς το δεύτερο έχει γίνει κατά 14% υποτιμημένο.
Αυτό σημαίνει πως οι ιταλικές επιχειρήσεις που εξάγουν στη Γερμανία, τον κύριο προορισμό τους, αντιμετωπίζουν χειρότερες συνθήκες απ’ ότι στο παρελθόν. Κάνει επίσης τις γερμανικές εισαγωγές φτηνότερες και άρα πιο ανταγωνιστικές στο εσωτερικό.
Η World Economics επισημαίνει άλλες χώρες της ευρωζώνης που έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα – η Γαλλία και η Ελλάδα, για παράδειγμα – όμως θεωρεί πως η Ιταλία αποτελεί το νέο ρήγμα για την ευρωζώνη.
«Η Ιταλία δείχνει πως θα γίνει το επόμενο ‘ντόμινο’ που θα υποφέρει από την ισχύ της γερμανικής οικονομίας, καθώς οι τάσεις έχουν γίνει πολύ πιο εμφανείς τους τελευταίους 12 μήνες» ανέφερε σε σημείωμά της.
Τίποτα από αυτά δεν είναι απαραίτητο πως προκαλείται από το καθεαυτό ευρώ, ή πως ξεπερνά τα οφέλη του κοινού νομίσματος και της προστασίας που δημιουργεί.
Όμως προσθέτοντας και άλλους παράγοντες – η ετήσια ανάπτυξη του ΑΕΠ δυσκολεύεται να φτάσει το 1%, για παράδειγμα, και υπάρχει πτώση στις κεφαλαιακές επενδύσεις στις επιχειρήσεις και τις υποδομές – μπορούν να εξηγήσουν γιατί όλο και λιγότεροι ιταλοί απαντούν στις δημοσκοπήσεις πως θεωρούν το ευρώ κάτι καλό.