«Κατεβάστε τους τόνους για τις συντάξεις και κάνετε υπομονή ως το Eurogroup της 5ης Νοεμβρίου»: αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπει ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ προς την Αθήνα, καθώς η ακραία πολιτικοποίηση της ματαίωσης των μειώσεων στις συντάξεις φέρνει σε δύσκολη θέση τον πρόεδρο της Κομισιόν, την ώρα που πασχίζει να επαναφέρει… στην τάξη τη λαϊκιστική κυβέρνηση της Ρώμης, ευρισκόμενος υπό στενή γερμανική επιτήρηση.
Όπως έχει διαφανεί και από τις επανειλημμένες σχετικές δηλώσεις του επιτρόπου Μοσκοβισί, η Κομισιόν έχει συμφωνήσει παρασκηνιακά να εισηγηθεί θετικά στο Eurogroup για τη ματαίωση των μειώσεων στις συντάξεις, στο βαθμό που θα μπορεί να ισχυρισθεί πειστικά ότι «βγαίνουν τα νούμερα» του ελληνικού προϋπολογισμού, δηλαδή ότι δεν θα χαθεί ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2019.
Ουσιαστικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρατά το κλειδί του… παραδείσου, όποια στάση και αν κρατήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που, όπως φάνηκε και από χθεσινές δηλώσεις αξιωματούχου στον ανταποκριτή του ΑΝΤ1, δεν πρόκειται να μετακινηθεί από τη θέση του, αλλά θα υποστηρίξει ως το τέλος ότι η μείωση των συντάξεων είναι ένα απαραίτητο μέτρο διαρθρωτικού χαρακτήρα, για να εξοικονομηθούν πόροι για άλλα μέτρα κοινωνικής πολιτικής και να γίνει περισσότερο αναπτυξιακή η οικονομική πολιτική.
Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής, μεταμνημονιακής εποπτείας, το Eurogroup θα ήταν πολιτικά εξαιρετικά δύσκολο να μην αποδεχθεί μια θετική εισήγηση της Κομισιόν για το θέμα, που θα συνοδευόταν από στέρεες προβλέψεις για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων της Ελλάδας.
Όμως, η Κομισιόν παρακολουθεί με αμηχανία και εκνευρισμό την προσπάθεια της κυβέρνησης να μεταφέρει στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης το θέμα των συντάξεων, επιχειρώντας να καρπωθεί πολιτικά οφέλη από τη ματαίωση των μειώσεων, ξιφουλκώντας με μεγάλη ένταση κατά της αξιωματικής αντιπολίτευσης και εκθέτοντας πολιτικά την Επιτροπή σε επικρίσεις για διακριτική μεταχείριση μιας χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, επιθυμία του Ζ. Κ. Γιούνκερ είναι να κρατηθεί το θέμα χαμηλά στην εγχώρια και ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα, να προχωρήσει χωρίς μεγάλο θόρυβο η τεχνοκρατική επεξεργασία των ελληνικών προτάσεων από τους θεσμούς και να ληφθούν από το Eurogroup οι τελικές αποφάσεις στις 5 Νοεμβρίου, χωρίς να δίνεται στο μεταξύ η εντύπωση ότι η Ελλάδα έχει κάποιου είδους χαριστική μεταχείριση από την Επιτροπή, που επιτρέπει την παραβίαση προηγούμενων συμφωνιών.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι χθες, στην τακτική ενημέρωση των δημοσιογράφων από τον εκπρόσωπο του Ζ. Κ. Γιούνκερ, άρχισε να… πλανάται στην αίθουσα το φάντασμα του Β. Σόιμπλε. Η προσφιλής λατινική φράση του Γερμανού, τέως υπουργού Οικονομικών, “pacta sunt servanda» («οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται) ακούσθηκε από το στόμα του εκπροσώπου του προέδρου της Κομισιόν, όταν κλήθηκε να σχολιάσει το πολυσυζητημένο, πλέον, τηλεγράφημα του ΑΠΕ, όπου γινόταν λόγος για συμφωνία Αθήνας – Βρυξελλών για τις συντάξεις.
Γερμανικά χρώματα είχε φορέσει, άλλωστε, νωρίτερα και ο ίδιος ο κ. Γιούνκερ, που είχε επίσης τονίσει ότι οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται, όταν είχε ερωτηθεί για το θέμα των συντάξεων από δημοσιογράφο.
Αυτό που δεν φαίνεται να λαμβάνει σοβαρά υπόψη η κυβέρνηση (με την εξαίρεση του πολύ προσεκτικού υπ. Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτου) είναι η πολιτική συγκυρία στην Ευρώπη και η ιδιαίτερη θέση, στην οποία βρίσκεται ο επικεφαλής της Κομισιόν.
Ο κ. Γιούνκερ, όπως είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, βρίσκεται υπό ισχυρή πίεση της Γερμανίας αυτή την περίοδο, για τη διαχείριση των δύο μεγάλων θεμάτων που «καίνε» την Α. Μέρκελ: της ιταλικής κρίσης και του μεταναστευτικού.
Από την επιτυχία που θα έχει σε αυτή την αποστολή ο βετεράνος πολιτικός από το Λουξεμβούργο θα κριθούν πολλά για το μέλλον του, όπως λένε στις Βρυξέλλες: αποχωρώντας, τον επόμενο χρόνο, από την Κομισιόν, ο κ. Γιούνκερ θα έχει να αντιμετωπίσει παλιά σκάνδαλα που έχουν μείνει σε εκκρεμότητα στην πατρίδα του και θα χρειασθεί την υποστήριξη της Γερμανίας, ενδεχομένως και για τη μετακίνηση του σε κάποιο τιμητικό ευρωπαϊκό αξίωμα, που θα τον προστατεύσει από τις εκκρεμότητες του παρελθόντος.
Σε σχέση με το μεταναστευτικό, η στάση της Αθήνας διευκολύνει τα μέγιστα τις προσπάθειες Γιούνκερ και Βερολίνου για μετάβαση σε ένα αυστηρότερο καθεστώς αντιμετώπισης των μεταναστευτικών ροών, που θα αφαιρέσει επιχειρήματα κατά της Μέρκελ από την ανερχόμενη γερμανική ακροδεξιά, αλλά και από τους σκληρούς Χριστιανοδημοκράτες της Βαυαρίας.
Όμως, διαφημίζοντας την επιείκεια της Κομισιόν προς την Ελλάδα για το θέμα των συντάξεων, η ελληνική κυβέρνηση δυσκολεύει την προσπάθεια Γιούνκερ να κρατήσει μια αυστηρή στάση έναντι της Ρώμης, που ακόμη δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα καταλήξει σε ένα σχέδιο προϋπολογισμού χωρίς σοβαρές αποκλίσεις από τους ευρωπαϊκούς περιορισμούς για τα ελλείμματα.
Ο άμεσος κίνδυνος που βλέπει ο Γιούνκερ είναι, αφενός, να κατηγορηθεί από Ιταλούς πολιτικούς ότι εφαρμόζει κατά το δοκούν τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ακριβώς την ώρα που η διαπραγμάτευση με την Ιταλία πλησιάζει στο κρίσιμο σημείο της, η συνοχή της κυβέρνησης κλονίζεται και δεν φαίνεται απίθανη η διάλυσή της, που θα οδηγούσε σε εκλογική διαδικασία ακραίων εντάσεων, πρόσφορη για επιθέσεις στις Βρυξέλλες. Αφετέρου, καθόλου δεν αποκλείεται να αντιδράσουν οι πιο αυστηροί συντηρητικοί πολιτικοί της Γερμανίας και άλλων πλεονασματικών χωρών (στην ολλανδική Βουλή κατατέθηκε ήδη ερώτηση κατά της Ελλάδας) και να επηρεασθεί η συμπεριφορά του Eurogroup.
Μπορεί όλα αυτά να οδηγήσουν στην ακύρωση της παρασκηνιακής συμφωνίας για αναστολή των μειώσεων των συντάξεων; Πιθανότατα, όχι, λένε οι γνωρίζοντες. Οι ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί σε πολλά επίπεδα, ιδιαίτερα σε σχέση με τη μεταναστευτική κρίση, επιβάλλουν στην Κομισιόν και στην Γερμανία να υποστηρίξουν την ελληνική κυβέρνηση, ώστε να τηρηθούν όσα έχουν συμφωνηθεί για το μεταναστευτικό.
Όμως, η υπέρβαση ορισμένων πολιτικών ορίων από ελληνικής πλευράς δεν δημιουργεί μόνο φόβους για απρόβλεπτες επιπλοκές, αλλά διαμορφώνει και ατμόσφαιρα αμφισβήτησης από τις αγορές της σοβαρότητας στη διαχείριση της οικονομικής πολιτικής και του καθεστώτος επιτήρησης της Ελλάδας από τις Βρυξέλλες, κάτι που δημιουργεί περισσότερα προβλήματα, όταν οι αγορές γνωρίζουν πως το ΔΝΤ παραμένει αντίθετο στη ματαίωση της μείωσης των συντάξεων.
Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση μπορεί να φθάσει σε μια πύρρειο νίκη: να πετύχει τη ματαίωση της μείωσης συντάξεων, αλλά έχοντας δώσει την εικόνα στις αγορές ότι «ξηλώνει» την οικονομική πολιτική της προηγούμενης περιόδου με την ανοχή των ευρωπαϊκών αρχών και κόντρα στις υποδείξεις του ΔΝΤ. Σε αυτή την περίπτωση, η κυβέρνηση θα έχει πετύχει ένα μεγάλο πολιτικό της στόχο, ενόψει εκλογών, αλλά η χώρα θα υποστεί την τιμωρητική διάθεση των αγορών…