Πριν καν συμπληρωθούν 40 μέρες από την έναρξη της νέας χρονιάς δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο προϋπολογισμός της χώρας βρίσκεται στον «αέρα». Η εκτίναξη του πληθωρισμού στο 5,5%, το άλμα στα επιτόκια των ομολόγων που αυξάνει το κόστος δανεισμού για το Δημόσιο, κάτι για το οποίο αναφέρθηκε και η Deutsche Bank, αλλά και οι αυξημένες ανάγκες για παρεμβάσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα, τα καύσιμα και τα τρόφιμα δημιουργούν σοβαρό «πονοκέφαλο» στο επιτελείο του υπουργείου Οικονομικών. Πόσω μάλλον όταν το «σήμα» που έδωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι ότι ενδεχομένως να αυξήσει τα επιτόκια μέσα στο 2022 και να οδηγήσει ακόμα ψηλότερα τις αποδόσεις (επιτόκια) των ευρωπαϊκών ομολόγων, ανάμεσα σε αυτά και των ελληνικών.
Οι δαπάνες είναι ήδη μεγαλύτερες με τη μείωση του ΕΝΦΙΑ να προκαλεί τις πρώτες απώλειες και μία σειρά από αιτήματα και προτάσεις για ελαφρύνσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα, τα καύσιμα, τα τρόφιμα και τους φόρους να έχουν πάρει σειρά. Την ίδια στιγμή, οι αποδόσεις στα ομόλογα, μέσα σε ένα μήνα, επέστρεψαν στα υψηλότερα επίπεδα της διετίας επιβαρύνοντας το κόστος του δανεισμού για το μικρό δανειακό πρόγραμμα της Ελλάδας.
Ήδη, αυτή τη στιγμή, η κυβέρνηση κινείται για να λάβει μέτρα που θα περιορίσουν το βάρος τουλάχιστον για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος εφόσον όμως εξασφαλισθεί η συναίνεση των Βρυξελλών, καθώς οι τιμές του αερίου και του πετρελαίου αυξήθηκαν τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, την ώρα που οι ελαφρύνσεις οι οποίες εφαρμόζονται δεν έχουν περάσει ακόμα στους καταναλωτές. Οι ελαφρύνσεις περνούν με καθυστέρηση στους λογαριασμούς νοικοκυριών και σαν να μη φτάνει αυτό, ο ρυθμιστής της αγοράς ΡΑΕ, εντόπισε λάθη και φουσκωμένα τιμολόγια στις καταμετρήσεις κι έχει ξεκινήσει έρευνα.
Η κυβέρνηση προχώρησε επίσης σε ανακοινώσεις για μειώσεις του ΕΝΦΙΑ ώστε να αντισταθμίσει τις αυξήσεις των αντικειμενικών τιμών που έχουν κόστος 350 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό, για να αντισταθμίσει τις αυξήσεις από τις αντικειμενικές τιμές, μέσω των οποίων περιμένει να εισπράξει μεγαλύτερα ποσά από τις μεταβιβάσεις.
Αν και ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, έχει αφήσει «ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα» για μειώσεις και ελαφρύνσεις, έχουν ήδη αποκλειστεί μειώσεις στο ΦΠΑ στα καύσιμα και οι μειώσεις έμμεσων φόρων στα τρόφιμα, οι οποίες κοστίζουν και μπορεί να έχουν μόνιμο κι όχι έκτακτο χαρακτήρα κι έτσι είναι δύσκολο να εφαρμοστούν.
Δύσκολο σταυρόλεξο είναι ακόμα κι οι ελαφρύνσεις στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι ελαφρύνσεις στο ρεύμα δεν περνούν στον προϋπολογισμό αφού έρχονται ως επιδότηση μέσα από τον ειδικό λογαριασμό, ο οποίος όμως ενισχύει τις ΑΠΕ και τη μετάβαση στην «πράσινη οικονομία», δηλαδή την πολιτική που έχει επιλέξει η Ε.Ε. Τα περιθώρια είναι ασφυκτικά.
Η πρόωρη εξόφληση χρέους
Σε αυτό το κλίμα, ήρθαν να προστεθούν οι δυσκολίες από τον πληθωρισμό στον δανεισμό της χώρας. Έχει προϋπολογισθεί μικρός δανεισμός με έξοδο στις αγορές με ομόλογα για συνολικό ποσό 10 δισ. ευρώ, ενώ στο ποσό περιλαμβάνονται τα έσοδα από την έκδοση πράσινου ομολόγου το δεύτερο εξάμηνο τα οποία από τον αρχικό σχεδιασμό είχε τη μορφή μπαλαντέρ κι ακόμα κι αν το ομόλογο έχει χαρακτήρα επενδύσεων φιλικών προς το περιβάλλον, θα είναι σε κάθε περίπτωση συνδεδεμένο με πρακτικές ανάγκες του δημοσίου. Αυτά όμως μπορεί να αλλάξουν αν συνεχιστεί η άνοδος του πληθωρισμού και των επιτοκίων στα ομόλογα.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η ελληνική οικονομία διαθέτει ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» με ρευστότητα η οποία ήταν 31,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021, αλλά η προοπτική στη λήξη του 2022 είναι το μαξιλάρι να μειωθεί μέχρι τα 24,8 δισ. ευρώ, εφόσον αποπληρωθούν πρόωρα τα τελευταία χρέη προς το ΔΝΤ αλλά και δόσεις από τα δάνεια των ευρωπαϊκών χωρών, που είναι και οι μεγαλύτερες σε αυτό το πακέτο αποπληρωμών συνολικού κόστους περίπου τα 7 δισ. ευρώ.
Το όφελος από τις πρόωρες αποπληρωμές είναι η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από το καθεστώς αυξημένης εποπτείας από την οποία θέλει να απαλλαγεί η κυβέρνηση πριν από τις εκλογές. Αλλά με τον προϋπολογισμό να έχει ήδη αυξημένες ανάγκες και το κόστος του δανεισμού να έχει διογκωθεί, καθώς η κυβέρνηση πρέπει να περάσει και μία σειρά από εξετάσεις, δυσκολεύει πολύ την επίτευξη του στόχου.
Η άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων και η προσδοκία για αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ πιθανότατα από φέτος προσθέτουν κι άλλες δυσκολίες στην εξίσωση.
Μήνυμα κινδύνου: Στο 2,55% «απογειώθηκαν» τα ελληνικά ομόλογα
Το «σήμα» που έδωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ότι μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια μέσα στο 2022 οδηγεί ψηλότερα τις αποδόσεις (επιτόκια) των ευρωπαϊκών ομολόγων, ανάμεσα σε αυτά και των ελληνικών, για τα οποία η απόδοση έφτασε το 2,55% χτες, που είναι το υψηλότερο επίπεδο από το 2019.
Τα ελληνικά ομόλογα έγιναν και πάλι θέμα στο - και τα άλλα διεθνή πρακτορεία καθώς η χώρα μας είναι ένα από τα «καναρίνια στο ανθρακωρυχείο» δεδομένου ότι κερδίζει με διαφορά το… ευρωπαϊκό πρωτάθλημα χρέους, ενώ η -επίσης υπερχρεωμένη Ιταλία- ακολουθεί με σχετική διαφορά.
Οι επενδυτές ξεπούλαγαν ελληνικά, ιταλικά και ισπανικά ομόλογα, με αποτέλεσμα οι τιμές τους να υποχωρήσουν και οι αποδόσεις τους (που κινούνται αντίστροφα από την τιμή) να ανέβουν.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες μεταμορφώνονται σε νομισματικά «γεράκια», όπως χαρακτηριστικά αποκαλούνται οι υπέρμαχοι των αυστηρών νομισματικών πολιτικών (σε αντίθεση με τα «περιστέρια» τα οποία υποστηρίζουν τις «χαλαρές» νομισματικές πολιτικές.
Ο πληθωρισμός καλπάζει, αποδεικνύεται ότι δεν είναι και τόσο παροδικός και το μόνο που μπορούν να κάνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι να ανεβάσουν τα επιτόκια και να σταματήσουν να «τυπώνουν χρήμα» (μέσω των μαζικών αγορών ομολόγων, τη λεγόμενη ποσοτική χαλάρωση).
Το νέο σκηνικό σημαίνει ότι τελειώνει η περίοδος της χαλάρωσης κατά την οποία ακόμα και τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων είχαν πέσει κάτω από το μηδέν (για ορισμένους τίτλους μικρής διάρκειας ) παρότι η χώρα μας έχει, αναλογικά, το τρίτο μεγαλύτερο χρέος στον κόσμο καθώς φτάνει στο 206,7% του ΑΕΠ (μετά την Ιαπωνία με 256,9% του ΑΕΠ και το Σουδάν με 209,9%)..
Το ελληνικό Δημόσιο τα τελευταία δύο χρόνια μπορούσε να δανείζεται με εξαιρετικά χαμηλό κόστος (αντίστοιχο ή και χαμηλότερο από εκείνου του… αμερικανικού δημοσίου) παρά το γεγονός ότι τα ελληνικά ομόλογα δεν διαθέτουν επενδυτική διαβάθμιση και ανήκουν στην κατηγορία των «σκουπιδιών» (junk bond) που οι κανονισμοί δεν επιτρέπουν να περιλαμβάνονται σε ποιοτικά χαρτοφυλάκια όπως αυτό της ΕΚΤ.
Το επιτόκιο είχε πέσει επειδή ακριβώς η ΕΚΤ ήταν ο τελικός αγοραστής των ομολόγων, ακόμα και των ελληνικών, αφού τα αγόραζε κατά παράβαση του κανονισμού λόγω πανδημίας.
Αυτό δεν εμπόδιζε ορισμένους εκπροσώπους της κυβέρνησης να αποδίδουν την υποχώρηση των επιτοκίων στην επιτυχημένη διαχείριση και την εμπιστοσύνη των αγορών, ενώ έγιναν και προβλέψεις από ορισμένους ότι σύντομα θα ακολουθήσει και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και η επαναφορά των ελληνικών ομολόγων σε επενδυτική διαβάθμιση.
Το ενδεχόμενο αυτό, όμως, απομακρύνεται ύστερα από την αλλαγή των δεδομένων και την προοπτική αύξησης των επιτοκίων.
Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι ότι το ελληνικό δημόσιο θα δυσκολευτεί να δανειστεί τα χρήματα που χρειάζεται από την αγορά. Η ΕΚΤ έχει δηλώσει ότι θα συνεχίσει να αγοράζει κατ’ εξαίρεση ελληνικά ομόλογα, οπότε είναι δεδομένο ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να δανειστεί τα 12 δισ. ευρώ που έχει υπολογίσει. Το επιτόκιο θα είναι λίγο «τσιμπημένο», αλλά όχι καταστροφικό και η ΕΚΤ έχει δώσει σαφές στίγμα ότι είναι αποφασισμένη να στηρίξει την Ελλάδα, καθώς και όποια άλλη χώρα χρειαστεί για να μην «μείνει κανείς πίσω».
Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι αλλάζει η εικόνα και η αντίληψη που έχουν οι αγορές για την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται πάλι στην πρώτη γραμμή των ρευστοποιήσεων στην αγορά ομολόγων, ενώ παράλληλα αυξάνεται και το κόστος χρήματος για το σύνολο της αγοράς.
Από τις τράπεζες που πρέπει να δανειστούν περί τα 12 δισ. ευρώ για να καλύψουν τις ανάγκες σε κεφάλαια που απαιτεί η εποπτεία της ΕΚΤ, μέχρι τις μεγάλες ελληνικές εταιρείες που δανείζονται με εταιρικά ομόλογα, αλλά και το σύνολο των επιχειρήσεων και νοικοκυριών που θα ζουν πλέον με ακριβό χρήμα.
Σε έναν κόσμο με υψηλά επιτόκια και καλπάζοντα πληθωρισμό τα περιθώρια για αναβάθμιση της τρίτης πιο χρεωμένης χώρας στον κόσμο αντικειμενικά στενεύουν.
Deutsche Bank: Προσοχή στα ελληνικά ομόλογα
Οι αναλυτές της Deutsche Bank χαρακτήρισαν τη χθεσινή αύξηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων (που έφτασαν στο 2,55%) ως μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στις αγορές. Η αποκλιμάκωση που ακολούθησε ήταν μικρότερη απ’ ό,τι σημειώθηκε στα ομόλογα άλλων χωρών της περιφέρειας, με αποτέλεσμα η απόδοση του 10ετούς να κλείσει μόνο 6,1 μονάδες βάσης χαμηλότερα από το υψηλό της ημέρας, στο 2,45% (με άνοδο 22 μονάδων βάσης).
Οι αναλυτές της Deutsche Bank θυμίζουν ότι στα χαμηλά των μέσων του 2021, οι αποδόσεις της ελληνικής 10ετίας είχαν πλησιάσει το 0,5%.
«(Το ελληνικό ομόλογο) είναι ένα που πρέπει να παρακολουθείτε καθώς η ΕΚΤ επιταχύνει την οπισθοχώρησή της», τονίζουν οι αναλυτές, αφότου το παγκόσμιο sell off της περασμένης εβδομάδας έδειξε να συνεχίζεται και αυτήν, με τις αποδόσεις των μακροπρόθεσμων τίτλων να αγγίζουν νέα υψηλά.
Χθες, η ομιλία της Κριστίν Λαγκάρντ βοήθησε να ηρεμήσουν κάπως τα spreads της περιφέρειας, έπειτα από την πρωινή αναταραχή.
Όπως σημειώνει η Deutsche Bank, η ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου ήταν σε παρόμοιο τόνο με τα όσα επικοινώνησε η ΕΚΤ την περασμένη εβδομάδα, αναφέροντας ότι οι πληθωριστικοί κίνδυνοι έχουν αυξηθεί. Η Λαγκάρντ υπογράμμισε ότι η ΕΚΤ θα εφαρμόσει μία σταδιακή προσέγγιση στη σύσφιγξη της πολιτικής, διαχωρίζοντας τη θέση της από τις άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες που ενδεχομένως να χρειάζεται να αποσύρουν γρηγορότερα τα μέτρα νομισματικής στήριξης.
Αυτό που οδήγησε στην αποκλιμάκωση των πιέσεων στα ομόλογα της περιφέρειας ήταν η αποφασιστική στήριξη που έδωσε η Λαγκάρντ στην περιφέρεια απαντώντας σε πολλές ερωτήσεις, σημειώνοντας ότι η ΕΚΤ θα χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε εργαλείο για να διασφαλίσει τη μετάδοση της πολιτικής σε όλες τις χώρες-μέλη.
«Έστω και εάν απέχουμε πολύ από το να βρισκόμαστε σε φάση κρίσης, οι επόμενοι μήνες θα είναι συναρπαστικοί στο να δούμε πόσο μακριά θα μπορέσουν οι κεντρικές τράπεζες να φτάσουν στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού και οι επενδυτές πιστεύουν με μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι πρόκειται να δούμε αρκετές αυξήσεις από τις κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως τους επόμενους μήνες», σημειώνουν οι αναλυτές της Deutsche Bank.
Σε ό,τι αφορά την ΕΚΤ, ο οίκος έχει αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις του και πλέον περιμένει την πρώτη αύξηση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο (χωρίς να αποκλείουν μία κίνηση από τον Ιούνιο) και τη δεύτερη τον Δεκέμβριο.
Long παραμένει η JP Morgan
Κόντρα στην αύξηση των αποδόσεων, η JP Morgan διατηρεί τις long θέσεις της στα ελληνικά ομόλογα έναντι των υπόλοιπων της περιφέρειας.
«Παρά τις αρνητικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τα spreads της περιφέρειας, δεν θεωρούμε ότι είναι ελκυστικό από πλευράς ρίσκου/ανταμοιβής να ποντάρει κανείς στη διεύρυνση των spreads βραχυπρόθεσμα, καθώς περιμένουμε ότι η αγορά θα διευρύνει τα spreads ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης, αλλά την ίδια στιγμή, η ΕΚΤ θα χρησιμοποιήσει ενεργά τις αγορές του προγράμματος PEPP με ευέλικτο τρόπο έως τον Μάρτιο του 2022 για να αντιμετωπίσει τις όποιες απότομες κινήσεις διεύρυνσης, όπως ρητά ανέφερε η πρόεδρος Λαγκάρντ στην τελευταία συνέντευξη τύπου της», εξηγούν οι αναλυτές του αμερικανικού οίκου.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τις προβλέψεις της JP Morgan, το spread του ελληνικού 10ετούς έναντι του αντίστοιχου γερμανικού τίτλου θα συρρικνωθεί στις 135 μονάδες βάσης τον Μάρτιο του 2022 και στις 120 μονάδες βάσης τον Ιούνιο του 2022. Στην πορεία, θα ενισχυθεί ξανά στις 130 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο και στις 140 μονάδες βάσης τον Δεκέμβριο του 2022.