ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ, DC – Ο ταχύς πληθωρισμός τιμών καταναλωτή στις Ηνωμένες Πολιτείες κρύβει σημάδια οικονομικής επιβράδυνσης που θα μπορούσε να απειλήσει τη μακροζωία της τρέχουσας ανάπτυξης. Ενώ η ονομαστική προσωπική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 3,4% μεταξύ Οκτωβρίου 2021 και Μαρτίου 2022 (ο πιο πρόσφατος μήνας για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα), η λογιστική για υψηλότερες τιμές δείχνει ότι η προσωπική καταναλωτική δαπάνη ήταν συνολικά σταθερή. Και οι λιανικές πωλήσεις προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό φαίνονται ακόμη χειρότερες, καθώς παραμένουν αμετάβλητες από τον Μάρτιο του 2021.
Αυτή η επιβράδυνση εμφανίζεται επίσης στα δεδομένα της κοινής γνώμης. Μια δημοσκόπηση του CNBC-Momentive τον περασμένο μήνα διαπίστωσε ότι περισσότεροι από τους μισούς Αμερικανούς έχουν ήδη δειπνήσει λιγότερο έξω και ότι πάνω από το ένα τρίτο έχουν περικόψει την οδήγηση ή ακύρωσαν μια μηνιαία συνδρομή. Τέτοιες μειώσεις δαπανών ενδέχεται να αυξηθούν σε σοβαρότητα: το 40% των ερωτηθέντων είπε ότι εάν επιμείνουν οι υψηλότερες τιμές, θα εξετάσουν το ενδεχόμενο να ακυρώσουν τις διακοπές τους. και το 76% εξέφρασε την ανησυχία ότι οι υψηλότερες τιμές θα τους αναγκάσουν να επανεξετάσουν τις οικονομικές τους επιλογές.
Ενισχύοντας αυτά τα ευρήματα, ο πληθωρισμός οδήγησε τον δείκτη καταναλωτικού κλίματος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν στο χαμηλότερο σημείο της τελευταίας δεκαετίας – χαμηλότερο ακόμη και από την άνοιξη του 2020, όταν η πανδημία COVID-19 προκάλεσε απότομη αύξηση της ανεργίας και σοβαρή οικονομική συρρίκνωση.
Οι στάσιμες δαπάνες και τα φθινοντα σχέδια για μελλοντικές δαπάνες δεν πρέπει να εκπλήσσουν, δεδομένου ότι ο πληθωρισμός μείωσε τους πραγματικούς μισθούς για τους περισσότερους εργαζόμενους. Μέχρι στιγμής, οι καταναλωτές έχουν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τις τρέχουσες δαπάνες, παρά το τι σημαίνουν υψηλότερες τιμές για τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών. Αλλά αυτό δεν θα διαρκέσει για πάντα, και μπορεί να μην διαρκέσει καν στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Οι καταναλωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν τη μερίδα του λέοντος της οικονομίας των ΗΠΑ, αλλά οι μακροπρόθεσμες επιχειρήσεις μπορεί επίσης να σχεδιάζουν μια επιβράδυνση. Τον περασμένο μήνα, έρευνα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ έδειξε ότι οι μεταποιητικές εταιρείες είχαν τις χαμηλότερες καθαρές προσδοκίες για αύξηση της μελλοντικής δραστηριότητας από τον Δεκέμβριο του 2008 – στα βάθη της Μεγάλης Ύφεσης.
Ομοίως, σε μια έρευνα του Απριλίου για τις μικρές επιχειρήσεις από την Εθνική Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Επιχειρήσεων, μόνο το 4% των εταιρειών δήλωσε ότι οι επόμενοι τρεις μήνες θα ήταν μια καλή στιγμή για επέκταση, μια μείωση πάνω από το μισό από έξι μήνες νωρίτερα. Το περασμένο φθινόπωρο, ήταν πιο συνηθισμένο για τις επιχειρήσεις να αναμένουν υψηλότερες πωλήσεις τους επόμενους τρεις μήνες. Τώρα, 12% περισσότερες επιχειρήσεις αναμένουν χαμηλότερες πωλήσεις τους επόμενους τρεις μήνες από ό,τι υψηλότερες πωλήσεις.
Σίγουρα, πολλοί άλλοι δείκτες υποδηλώνουν ότι η ανάκαμψη παραμένει σε καλό δρόμο. Αλλά αυτά τα ευρήματα είναι ανησυχητικά, γιατί υποδεικνύουν την πιθανότητα οι καταναλωτές να καθυστερούν και τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να γίνονται όλο και πιο απαισιόδοξες. Αντίστοιχα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ πρέπει να συνδυάσει τα σχέδιά της –και τη ρητορική της– με όλα τα δεδομένα. Ενώ ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ μιλά για «ταχεία αύξηση» των επιτοκίων σε επίπεδο όπου η νομισματική πολιτική δεν τονώνει πλέον τη ζήτηση, τα γεράκια στην επιτροπή χάραξης πολιτικής της κεντρικής τράπεζας πιέζουν για ακόμη πιο επιθετική δράση. Για παράδειγμα, ο James Bullard, πρόεδρος της Federal Reserve Bank του St. Louis, θέλει να δει το επιτόκιο πολιτικής της Fed να φτάνει στο εύρος 3,25-3,5% μέχρι το τέλος του έτους.
Αυτός ο δρόμος μπορεί τελικά να είναι απαραίτητος. Δεδομένων όμως των κίτρινων φώτων που αναβοσβήνουν – συμπεριλαμβανομένης της επιβράδυνσης της αύξησης του ονομαστικού μέσου μισθού τον Απρίλιο – η Fed θα πρέπει να είναι προσεκτική να μην εγκλωβιστεί σε μια συγκεκριμένη πορεία δράσης ρυθμίζοντας απρόσεκτα τις προσδοκίες της αγοράς. Άλλωστε, τα γεράκια στη Fed μπορεί να υπερεκτιμούν πόσο δύσκολο θα είναι να ψυχρανθεί η οικονομία. Κανονικά, η Fed πρέπει να προκαλέσει απολύσεις για να επιβραδύνει την οικονομία. Αλλά η σημερινή αγορά εργασίας είναι σφιχτή λόγω των υπερβολικών κενών θέσεων και όχι των υψηλών επιπέδων απασχόλησης. Η μείωση των κενών θέσεων θα αποδειχθεί ευκολότερη από την πρόκληση απολύσεων.
Επιπλέον, οι χρηματοοικονομικές συνθήκες ανταποκρίνονται ήδη γρήγορα – και προληπτικά – σε ενδεχόμενη νομισματική σύσφιξη, με τις αποδόσεις των ομολόγων του Δημοσίου να αυξάνονται και τα σταθερά επιτόκια στεγαστικών δανείων 30 ετών να εκτινάσσονται από περίπου 3% στην αρχή του έτους σε πάνω από 5% αυτόν τον μήνα. Εκτός από αυτές τις εξελίξεις, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η οικονομική επιβράδυνση στην Κίνα θα φρεσκάρουν την οικονομία των ΗΠΑ σε κάποιο βαθμό, μειώνοντας περαιτέρω το βάρος της Fed.
Επιπλέον, οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό είναι εύλογα σταθερές, πράγμα που σημαίνει ότι θα ήταν ευκολότερο για τη Fed να επαναφέρει τον βραχυπρόθεσμο πληθωρισμό τώρα από ό,τι ήταν κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, όταν έπρεπε να αποκατασταθούν οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες από το μηδέν.
Η Fed έπεσε οδυνηρά πίσω από την καμπύλη καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021 αποτυγχάνοντας να δει τον βαθμό στον οποίο αυξάνονταν οι πληθωριστικές πιέσεις, έριξε βενζίνη σε μια οικονομία που ήταν ήδη ζεστή. Εάν οι οικονομικές συνθήκες επιβραδυνθούν πιο απότομα από ό,τι αναμένει η Fed, θα χρειαστεί να ανταποκριθεί πιο εύστροφα στη χαλάρωση το 2022 από ό,τι στην ενίσχυση το 2021.
Το αν οι ΗΠΑ βιώσουν ύφεση τον επόμενο χρόνο μπορεί να κρέμεται από την ισορροπία.
Michael R. Strain is Director of Economic Policy Studies at the American Enterprise Institute.
Copyright: Project Syndicate, 2022.
www.project-syndicate.org