Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο αποκλεισμός των θαλάσσιων λιμανιών της χώρας από τη Ρωσία ανάγκασε την Ουκρανία, έναν από τους βασικούς εξαγωγείς σιτηρών παγκοσμίως, να αναζητήσει νέες οδούς για την εξαγωγή των σιτηρών της.
Πριν από την πλήρους κλίμακας ρωσική εισβολή, περισσότερο από το 90% των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών εξάγονταν μέσω των θαλάσσιων λιμένων.
Αυτό αποτελούσε έως και 4-5 εκατομμύρια τόνους σιτηρών κάθε μήνα, με τη Μέση Ανατολή και την Αφρικανικές χώρες να είναι μεταξύ των κυριότερων καταναλωτών ουκρανικών σιτηρών.
Με τις ουκρανικές θάλασσες αποκλεισμένες, χρησιμοποιούνται και διερευνώνται άλλες καινοτόμες οδοί -δηλαδή οι εξαγωγές μέσω σιδηροδρόμων, αυτοκινητοδρόμων και ποτάμιων λιμένων- ώστε τα σιτηρά να φτάσουν στα θαλάσσια λιμάνια των ευρωπαϊκών χωρών και στη συνέχεια να εξαχθούν στα τελικά σημεία προορισμού.
Η διαδικασία αυτή διευκολύνεται από την πρωτοβουλία της Επιτροπής της ΕΕ για τις «λωρίδες αλληλεγγύης» – ένα σύνολο μέτρων για τη διευκόλυνση των εξαγωγών σιτηρών μέσω όλων των διαθέσιμων εναλλακτικών οδών.
Επί του παρόντος, τα σιτηρά της Ουκρανίας εξάγονται κυρίως σε θαλάσσια λιμάνια γειτονικών χωρών όπως η Ρουμανία και η Πολωνία.
Οι δυνητικές διαδρομές περιλαμβάνουν επίσης εξαγωγές με σιδηροδρομικές γραμμές και βαγόνια σε ιταλικά, κροατικά, σλοβενικά, ολλανδικά και βελγικά θαλάσσια λιμάνια.
Το ζήτημα με τη χρήση του σιδηροδρόμου για την εξαγωγή των σιτηρών, εκτός από τους διαφορετικούς συνοριακούς ελέγχους μέτρων και της γενικής μη ετοιμότητας των σιδηροδρόμων για τέτοιες ποσότητες εξαγωγών, είναι οι διαφορετικές διαστάσεις του διαδρόμου μεταξύ των ουκρανικών και των ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά τα σιτηρά πρέπει να μεταφέρονται από το ένα τρένο στο άλλο στα σύνορα.
Μια άλλη επιλογή είναι μέσω Λευκορωσίας, η οποία έχει το ίδιο πλάτος σιδηροτροχιών με την Ουκρανία χάρη στο σοβιετικό παρελθόν. Η χώρα χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για την εξαγωγή τεράστιων ποσοτήτων ποτάσας μέσω σιδηροδρόμου στο λιθουανικό λιμάνι της Klaipeda, και έτσι θα μπορούσε να αποτελέσει μια πιθανή λύση για τη διευκόλυνση των εξαγωγών από την Ουκρανία.
Ωστόσο, η χώρα τελεί υπό κυρώσεις και η ΕΕ δεν είναι έτοιμη να τις άρει με αντάλλαγμα μια νέα οδό εξαγωγών.
Με τον αποκλεισμό των θαλάσσιων λιμένων, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών παραμένουν αποκλεισμένοι σε ουκρανικές αποθήκες, ενώ πλησιάζει σύντομα η περίοδος συγκομιδής. Η τρέχουσα κατάσταση έχει προκαλέσει την δραματική αύξηση των τιμών στα σιτηρά.
Η πρωτοβουλία «λωρίδες αλληλεγγύης» είχε θετικό αντίκτυπο στην αύξηση της ποσότητας των εξαγωγών από τον Μάρτιο.
Ωστόσο, όπως δήλωσε στη EURACTIV ο Markiyan Dmytrasevych, αναπληρωτής υπουργός Γεωργίας της Ουκρανίας σε πρόσφατη συνέντευξή του, το ξεμπλοκάρισμα των θαλάσσιων λιμένων είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η χώρα μπορεί να αυξήσει τις εξαγωγές σιτηρών στα προπολεμικά επίπεδα.