Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει ανακοίνωση για τα λιπάσματα στο πλαίσιο των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της αναστάτωσης που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η οποία όμως εξακολουθεί να υπολείπεται της στρατηγικής για τα λιπάσματα σε επίπεδο ΕΕ που ζητούσαν οι ενδιαφερόμενοι φορείς.
Απευθυνόμενος σε συζήτηση στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την Πέμπτη (6 Οκτωβρίου), ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ Janusz Wojciechowski δήλωσε ότι η Κομισιόν είναι «έτοιμη να υποβάλει την ανακοίνωσή της για τα λιπάσματα» υπό το πρίσμα της έντονης αναστάτωσης που αντιμετωπίζει ο τομέας από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο.
«Χρειαζόμαστε ένα σαφές όραμα [για το] πώς να διασφαλίσουμε σε αυτή την κατάσταση κρίσης, την οικονομική ασφάλεια για τους αγρότες μας και, πρώτα απ’ όλα, την επισιτιστική ασφάλεια για την κοινωνία μας», τόνισε.
Ωστόσο, η ανακοίνωση δεν θα καθορίσει μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τα λιπάσματα και δεν θα περιλαμβάνει νέες δράσεις πολιτικής. Αντιθέτως, τυχόν νέες δράσεις θα πρέπει να εγκριθούν στο πλαίσιο χωριστής πράξης, εξήγησε εκπρόσωπος της Επιτροπής στη EURACTIV.
Ο εκπρόσωπος απέφυγε επίσης να δώσει χρονοδιάγραμμα για τη δημοσίευση της ανακοίνωσης, εξηγώντας ότι οι ημερομηνίες δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί.
Η ανακοίνωση θα επικεντρωθεί στο να καταστήσει τη βιομηχανία λιπασμάτων λιγότερο εξαρτημένη από εξωτερικούς παράγοντες, ενώ ταυτόχρονα θα διερευνήσει τρόπους για να καταστήσει τους αγρότες της ΕΕ λιγότερο εξαρτημένους από τα λιπάσματα.
Θα καλύπτει επίσης εξωτερικές διαστάσεις, όπως οι ευάλωτες χώρες στην Αφρική, καθώς και πτυχές της επισιτιστικής ασφάλειας και της βιωσιμότητας.
Σύμφωνα με τον Επίτροπο, θα χρησιμεύσει επίσης ως ευκαιρία για την επανεξέταση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών σχεδίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) (βλ. παρακάτω για περισσότερες λεπτομέρειες) όσον αφορά την παροχή λύσεων στο πρόβλημα των λιπασμάτων εν γένει.
Αυτό θα περιλαμβάνει την αξιολόγηση του κατά πόσον κατά τη διαμόρφωση των εθνικών σχεδίων δόθηκε η δέουσα προσοχή στην υιοθέτηση της γεωργίας ακριβείας, στον ορθολογικό σχεδιασμό της χρήσης λιπασμάτων και στην παροχή κινήτρων για βιολογικές και άλλες εναλλακτικές λύσεις αντί των παραδοσιακών λιπασμάτων.
Η Ρωσία και η Λευκορωσία παρέχουν το 60% των λιπασμάτων της ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της βιομηχανικής ένωσης Fertilizers Europe.
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν τον Μάρτιο στις εισαγωγές ποτάσας από τη Λευκορωσία και οι διακοπές στο εμπόριο με τη Ρωσία έχουν ασκήσει σημαντική πίεση στις προμήθειες, αφήνοντας τον κλάδο να αναζητήσει άλλες πηγές.
Εν τω μεταξύ, η ενεργοβόρα διαδικασία παραγωγής λιπασμάτων έχει επίσης πληγεί από την αλματώδη αύξηση του ενεργειακού κόστους, ωθώντας την τιμή των λιπασμάτων ακόμη περισσότερο.
Η είδηση έρχεται ως απάντηση σε ερώτηση, που υποβλήθηκε από τους κεντροδεξιούς ευρωβουλευτές Colm Markey και Herbert Dorfmann, η οποία ανέφερε την «επιτακτική ανάγκη» να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα έλλειψη λιπασμάτων και κάλεσε την Επιτροπή να δράσει άμεσα για να αντιμετωπίσει το μη βιώσιμο κόστος των εισροών που αντιμετωπίζουν οι αγρότες.
Χαιρετίζοντας την είδηση ότι η Κομισιόν θα υποβάλει ειδική ανακοίνωση για το θέμα, ο Markey τόνισε ότι η ταχύτητα είναι το ζητούμενο.
«Πρέπει να δράσουμε τώρα για την επόμενη άνοιξη, πολύ απλά, την επόμενη άνοιξη θα είναι πολύ αργά», είπε, ζητώντας έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση βραχυπρόθεσμων ζητημάτων.
«Τα ακριβά λιπάσματα σημαίνουν ακριβά τρόφιμα, τα ακριβά τρόφιμα σημαίνουν ότι απλά δεν είναι προσιτά για κάποιους ανθρώπους. Επομένως, πρέπει να δράσουμε και πρέπει να δράσουμε τώρα», κατέληξε.
Πολύ λίγο, πολύ αργά
Η ανακοίνωση της πρότασης χαιρετίστηκε ευρέως από άλλους ευρωβουλευτές από όλο το πολιτικό φάσμα, αν και ορισμένοι επέκριναν την Επιτροπή ότι άργησε να ξεκινήσει.
«Η στρατηγική που παρουσιάζουμε σήμερα είναι σίγουρα καλοδεχούμενη, αλλά έρχεται σε τόσο αργό στάδιο», δήλωσε ο ακροδεξιός ευρωβουλευτής Gilles Lebreton, προσθέτοντας ότι αυτό «επιβεβαιώνει [την] ιδέα του ότι η Επιτροπή πάντα αργεί να δράσει».
Παράλληλα, εξέφρασε επίσης ανησυχίες ότι οι προτεινόμενες λύσεις θα είναι ανεπαρκείς.
«Περιμένω μια πραγματική στρατηγική που θα μας επιτρέψει να επαναφέρουμε στην Ευρώπη την παραγωγή λιπασμάτων, την οποία χρειαζόμαστε», είπε.
Ομοίως, ο Dorfmann προσχώρησε στις εκκλήσεις για μια στοχευμένη στρατηγική, εξηγώντας ότι οι υψηλές τιμές των λιπασμάτων έχουν ήδη δει την παραγωγή της Ευρώπης να μειώνεται.
«Πρέπει να επιλύσουμε ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα. Χρειαζόμαστε μια στρατηγική, χρήματα και έρευνα και πρέπει να βελτιώσουμε την κατανόηση των λιπασμάτων», δήλωσε.
Τις εκκλήσεις επανέλαβε η Mónica Andrés Enríquez, εκτελεστική αντιπρόεδρος της εταιρείας παραγωγής λιπασμάτων Yara, η οποία δήλωσε στη EURACTIV ότι «δεν μπορεί να υπάρξει επισιτιστική ασφάλεια στην Ευρώπη ή παγκοσμίως χωρίς στρατηγική της ΕΕ για τα λιπάσματα».
«Χωρίς μια τέτοια στρατηγική, η εξάρτηση του ευρωπαϊκού διατροφικού συστήματος από τα ρωσικά λιπάσματα με μεγαλύτερη ένταση άνθρακα θα συνεχίσει να αυξάνεται», προειδοποίησε.
Από την πλευρά του, ο Ariel Brunner, επικεφαλής πολιτικής της ομάδας εκστρατείας της ΕΕ BirdLife Europe, δήλωσε στη EURACTIV ότι δεν είναι κατ’ αρχήν αντίθετος με την ιδέα μιας στρατηγικής, αλλά μόνο εάν δοθεί έμφαση στη μείωση της χρήσης λιπασμάτων και στη βιωσιμότητα των θρεπτικών συστατικών.
«Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε τους αγρότες να χρησιμοποιούν το άζωτο πιο φειδωλά και πιο αποτελεσματικά και να επικεντρωθούμε σε μια στρατηγική που δεν αφορά επιδοτήσεις για εισροές ή εστίαση στην παραγωγή λιπασμάτων στην ΕΕ», εξήγησε.
Μια πιθανή πρωτοβουλία για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής λιπασμάτων ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τρίτες χώρες -ιδίως τη Ρωσία- συζητήθηκε τον Αύγουστο κατά τη διάρκεια συνάντησης μεταξύ του Ισπανού υπουργού Γεωργίας Luis Planas και του Γάλλου ομολόγου του Marc Fesneau.
Τότε, οι Γάλλοι τόνισαν την ανάγκη να δημιουργηθεί «μια στρατηγική της ΕΕ για τα λιπάσματα όπως η ενεργειακή στρατηγική», αναφερόμενοι στο σχέδιο REPower της ΕΕ για τον περιορισμό της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, ο Planas τόνισε τη σημασία της ανάκτησης της στρατηγικής αυτονομίας στην παραγωγή λιπασμάτων.
Η στρατηγική έλαβε ήδη προσωρινή υποστήριξη από τον Επίτροπο Γεωργίας Wojciechowski, ο οποίος δήλωσε στη EURACTIV ενόψει της άτυπης συνάντησης των υπουργών Γεωργίας της ΕΕ στην Πράγα στις 16 Σεπτεμβρίου ότι απαιτεί σοβαρή εξέταση.