Των Mark Leonard, Jeremy Shapiro
Το 2022 ήταν η χρονιά που όλα άλλαξαν. Εκτός, φυσικά, από τη διαρκή πίστη μας στην ικανότητά μας να προβλέπουμε το μέλλον. Σίγουρα, είχαμε τη χειρότερη χρονιά μας από άποψη προβλέψεων – ακόμη και το προκατειλημμένο σύστημα αυτοκριτικής μας θα μπορούσε να μας αποδώσει μόνο 6 στους 10 βαθμούς. Και ναι, ίσως είχαμε προβλέψει ότι η Ρωσία δεν θα εξαπέλυε εισβολή στην Ουκρανία, χάνοντας έτσι ολόκληρη την πλοκή του 2022.
Αλλά δεν πειράζει, η επιχείρηση προβλέψεων είναι ένα βρώμικο παιχνίδι. Η επιτυχία δεν απαιτεί τόσο διορατικότητα όσο αμνησία. Για άλλη μια φορά λοιπόν, για το 2023 θα κοιτάξουμε αισιόδοξα στο μέλλον, ξεχνώντας ήσυχα το παρελθόν. Μέσα από αυτόν τον φακό, βλέπουμε αυτές τις δέκα προβλέψεις για τις βασικές τάσεις της εξωτερικής πολιτικής του 2023:
1. Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται χωρίς επίσημη διευθέτηση
Θα υπάρξουν πολλές προσπάθειες από διάφορους συνομιλητές – Τουρκία, ΟΗΕ, Καζακστάν – για να μεσολαβήσουν στόχο να επιτευχθεί κάποιου είδους τέλος ή τουλάχιστον κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο στην Ουκρανία. Όμως, ακόμη και όταν η ένταση του πολέμου μειωθεί και ελαχιστοποιηθεί, όλες αυτές οι προσπάθειες θα αποβούν άκαρπες. Και οι δύο πλευρές θα παραμείνουν σίγουρες για τη νίκη και θα προτιμήσουν, το 2023, να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τη διαμόρφωση οποιασδήποτε διευθέτησης μέσω διαπραγματεύσεων στο πεδίο της μάχης.
2. Η ενότητα Ευρώπης και Δύσης ως προς την ανάγκη απομόνωσης και τιμωρίας της Ρωσίας παραμένει ισχυρή – αλλά ο υπόλοιπος κόσμος χάνει την υπομονή του με τη Δύση
Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, η πολυδιαφημισμένη ενότητα της Δύσης για την ανάγκη υποστήριξης της Ουκρανίας και τιμωρίας της Ρωσίας θα συνεχιστεί. Θα υπάρχει μια σταθερή ροή νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας και μια σταθερή ροή νέων όπλων και βοήθειας προς την Ουκρανία. Η οικονομική αιμορραγία, οι προσφυγικές ροές από την Ουκρανία, ακόμη και η λαϊκιστική αναταραχή δεν θα επηρεάσουν σοβαρά αυτή τη συναίνεση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ενότητα πηγάζει από την αδηφαγία του Βλαντιμίρ Πούτιν και την αποφασιστικότητα του Τζο Μπάιντεν. Μόνο αυτοί οι δύο μπορούν πραγματικά να το τελειώσουν. Αλλά ενώ η Δύση καθίσταται πιο ενωμένη, οι υπόλοιπες θα απογοητεύονται ολοένα και περισσότερο με τις επιπτώσεις δεύτερης τάξης που απορρέουν από τις κυρώσεις και τις υψηλές τιμές ενέργειας. Θα δείξουν όλο και λιγότερη υποστήριξη σε ψήφους στα Ηνωμένα Έθνη και μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στο να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο.
3. Τα νομικά προβλήματα του Ντόναλντ Τραμπ δεν τον οδηγούν στη φυλακή. Παραμένει αντιπαθητικός και ο πρωτοπόρος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών για το 2024.
Είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι διάφορα σκάνδαλα του Τραμπ θα εξακολουθούν να γίνονται πρωτοσέλιδα το 2023, δεδομένου δεν έχουν σταματήσει από το 2016. Αλλά το 2023, κανένα από αυτά τα σκάνδαλα δεν θα φτάσει στο επίπεδο να δημιουργήσει σοβαρό κίνδυνο φυλάκισης. Όσο ο Τραμπ παραμένει ελεύθερος, τα σκάνδαλα θα αυξήσουν τόσο τη δημοτικότητά του μεταξύ της βάσης των Ρεπουμπλικανών όσο και την επιθετικότητά του. Παρά ορισμένες προκλήσεις από το εσωτερικό του κόμματος, θα τελειώσει το 2023 ως ο φαβορί για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων για το 2024.
4. Η Κίνα διαπιστώθηκε ότι παραβίασε τις δυτικές δευτερεύουσες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, πυροδοτώντας κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας
Η Κίνα πιθανώς ήδη παραβιάζει διάφορες δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά αυτές οι παραβιάσεις παραμένουν σε αρκετά χαμηλό επίπεδο ώστε είναι προς το συμφέρον τόσο της Κίνας όσο και της Δύσης να προσποιούνται ότι δεν συμβαίνει. Το 2023, διάφορες αποκαλύψεις, συμπεριλαμβανομένων πιθανώς ορισμένων αποστολών πυρομαχικών στη Ρωσία, θα αναγκάσουν αυτές τις παραβιάσεις να βγουν στο προσκήνιο, αναγκάζοντας τη Δύση να απαντήσει.
5. Το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία θα καταλήξουν σε συμφωνία για μεγαλύτερες οικονομικές και διπλωματικές ανταλλαγές, αλλά δεν θα προχωρήσουν σε επίσημες διπλωματικές σχέσεις
Μέχρι το τέλος του 2023, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία θα έχουν δημιουργήσει κανονικές σχέσεις σε όλα εκτός από την κατ’ όνομα εξομάλυνση. Το εμπόριο, οι επενδύσεις και οι διπλωματικές ανταλλαγές θα επεκταθούν δραματικά και δημόσια. Η συνεχιζόμενη αναταραχή στο Ιράν θα εμπνεύσει και θα αυξήσει επίσης τη συνεργασία του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας στις προσπάθειες αντιμετώπισης της ιρανικής επιρροής στην περιοχή. Επίσημες διπλωματικές σχέσεις, ωστόσο, δεν θα δημιουργηθούν όσο ο βασιλιάς Σαλμάν συνεχίζει να βρίσκεται στον θρόνο.
6. Το πολωνικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη χάνει τις βουλευτικές εκλογές. Η νέα κυβέρνηση επιλύει τις πολωνικές διαφορές με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Γερμανία
Χωρίς τη δυνατότητα εισβολής στη Ρωσία, το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη που κυβερνά την Πολωνία από το 2015 δεν θα έχει την ίδια ευκαιρία συσπείρωσης γύρω από τη σημαία. Θα χάσουν τις εκλογές από μια ημιενωμένη αντιπολίτευση που υπόσχεται να συνεχίσει τις υψηλές εγχώριες δαπάνες της Πολωνίας εξασφαλίζοντας περισσότερα κεφάλαια και μια πιο ομαλή σχέση με τις Βρυξέλλες. Μόλις αναλάβει τα καθήκοντά της, η νέα κυβέρνηση θα κινηθεί γρήγορα για να επιλύσει τις πολωνικές διαφορές με την ΕΕ και τη Γερμανία, ενώ θα συνεχίσει τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες της προηγούμενης κυβέρνησης και την ισχυρή ηγετική στάση κατά της Ρωσίας.
7. Η Τουρκία εξαπολύει νέα εισβολή στη βόρεια Συρία, επεκτείνοντας την προστατευόμενη ζώνη της. Ο Ερντογάν και το AKP μένουν στην εξουσία μετά από τις εκλογές
Ενόψει των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών του 2023, ο τουρκικός στρατός θα ξεκινήσει μια περαιτέρω εισβολή στη βόρεια Συρία με στόχο την καταστολή των Κούρδων “τρομοκρατών” και την επέκταση της “ασφαλούς ζώνης” του στη Συρία. Το καθεστώς Άσαντ θα διαμαρτυρηθεί έντονα, αλλά οι Ρώσοι υποστηρικτές του θα τον εμποδίσουν να απαντήσει. Οι Αμερικανοί θα αποφασίσουν ομοίως να μην κοντράρουν την Τουρκία. Με το συνακόλουθο αποτέλεσμα συσπείρωσης, καθώς και με διάφορες προεκλογικές νομικές γελοιότητες, ο Ερντογάν και το AKP θα καταφέρουν να κερδίσουν τις εκλογές του 2023.
8. Μια κρίση χρέους εμφανίζεται στην Αφρική και γεννά ανταγωνιστικές προσπάθειες ανακούφισής της μεταξύ Κίνας – Δύσης
Η αύξηση των επιτοκίων, το ισχυρό δολάριο και η ύφεση στον ανεπτυγμένο κόσμο θα μεταφραστούν, όπως συνέβη συχνά στο παρελθόν, σε πλήρη κρίση χρέους σε πολλές χώρες της Αφρικής. Αλλά αυτή τη φορά, η Κίνα και η Δύση (κυρίως μέσω του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας) θα εμπλακούν σε μια ανταγωνιστική διαδικασία για να ανταλλάξουν την ελάφρυνση του χρέους με γεωπολιτική επιρροή. Η Δύση μπορεί να διαπιστώσει ότι τα υπάρχοντα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι αδέξια εργαλεία για αυτήν την πιο ανταγωνιστική διαδικασία ελάφρυνσης του χρέους.
9. Η αγορά κρίσιμων πρώτων υλών θα προχωρήσει σε σημαντική σύσφιξη, προκαλώντας εμπορικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ- ΕΕ – Κίνας στον ανταγωνισμό για ορυκτά
Καθώς οι παγκόσμιες προσπάθειες για την επέκταση της παραγωγής πράσινης τεχνολογίας συνεχίζονται με γοργούς ρυθμούς, οι τιμές των εμπορευμάτων για βασικά ορυκτά, όπως το λίθιο και το νικέλιο, που χρησιμοποιούνται σε αυτή την προσπάθεια θα αυξηθούν. Η Ευρώπη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα θα ξεκινήσουν (ή ίσως προωθήσουν) έναν μάλλον άδοξο ανταγωνισμό για την εξασφάλιση πηγών προμηθειών για αυτά τα ορυκτά, αυξάνοντας τις παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις. Οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν να δημιουργήσουν μια παγκόσμια κοινοπραξία για κρίσιμες πρώτες ύλες, η οποία θα ιντριγκάρει τους Ευρωπαίους, αλλά δεν θα κερδίσει μεγάλη απήχηση στον παγκόσμιο νότο.
10. Οι τιμές της ενέργειας δεν σημειώνουν περαιτέρω σημαντικές αυξήσεις και η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις ενέργειας, παρόλο που αποσυνδέει περαιτέρω το ενεργειακό της σύστημα από τη Ρωσία
Η ενεργειακή αποσύνδεση της ΕΕ από τη Ρωσία θα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2023. Όμως η παγκόσμια οικονομική ύφεση και η μεγαλύτερη από την αναμενόμενη ευελιξία των ενεργειακών αγορών σημαίνει ότι η ΕΕ δεν θα δει περαιτέρω σημαντικές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, πολύ λιγότερο ελλείψεις ενέργειας, χειμώνας 2023-2024. Η Ρωσία θα καταφέρει παρομοίως να μεταφέρει μεγάλο μέρος της ενεργειακής παραγωγής της σε άλλους αγοραστές, αλλά παρ’ όλα αυτά θα υποστεί σημαντική μείωση εισοδήματος από ορυκτά καύσιμα σε σχέση με την κατάσταση πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Μπόνους: Οι ΗΠΑ προσπαθούν να απαγορεύσουν το Tik-Tok ή να εξαναγκάσουν την πώλησή του σε μια μη κινεζική εταιρεία. Πιέζει τους Ευρωπαίους να κάνουν το ίδιο. Οι αρχές των ΗΠΑ θα απογοητευτούν το 2023 από τις αποκαλύψεις ότι η μητρική εταιρεία του Tik-Tok, ByteDance, δεν τηρεί προηγούμενες συμφωνίες για τη διαφύλαξη των δεδομένων που δημιουργούνται από το Tik-Tok (καθώς και από την ατελείωτη ροή γελοίων βίντεο χορού). Το Κογκρέσο των ΗΠΑ και η κυβέρνηση Μπάιντεν θα κινηθούν είτε για να εξαναγκάσουν την πώληση του Tik-Tok είτε να το απαγορεύσουν από την αγορά των ΗΠΑ. Θα πιέσουν τους Ευρωπαίους να συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια, καθιστώντας τη μια νέα δοκιμασία της ευρωπαϊκής προσκόλλησης στην πολιτική των ΗΠΑ για την Κίνα.