Περίπου 200 βιβλία στην αλβανική γλώσσα συγκέντρωσαν οι κάτοικοι της πόλης Pogradec στην Αλβανία, προκειμένου να τα στείλουν στους Αλβανούς που ζουν στη Σερβία, οι οποίοι έχουν εκφραστεί για τη δυσκολία πρόσβασης σε τέτοια βιβλία στις τοπικές βιβλιοθήκες και τα σχολεία.
Κατά την τελευταία επίσκεψή του στο Pogradec, ο Nagip Arifi, δήμαρχος της Bujanovic, μιας περιοχής με αλβανική πλειοψηφία, εξήγησε ότι οι ψηφοφόροι του «υποφέρουν» από την έλλειψη πρόσβασης σε αλβανική λογοτεχνία. Ως απάντηση, ο αντιδήμαρχος του Pogradec, Entela Gusho ανακοίνωσε ότι συγκεντρώθηκαν πάνω από 200 βιβλία που θα διανεμηθούν.
«Αυτή η ιδέα ξεκίνησε στα τέλη Μαρτίου, όταν όλοι οι δήμαρχοι των δήμων της Μακεδονίας, του Κοσσυφοπεδίου, αλλά και των σερβοαλβανικών δήμων βρέθηκαν στο Pogradec. Ο δήμαρχος του δήμου Bujanovic εξέφρασε με πόνο ότι η βιβλιοθήκη της πόλης αυτής έχει έλλειψη αλβανικών βιβλίων και συγγραφέων και οι κάτοικοι του δήμου αναζητούν τέτοια βιβλία», δήλωσε η Gusho.
Πολλά από τα βιβλία δόθηκαν από νέους και φοιτητές.
«Άκουσα για το κάλεσμα που έκανε ο δήμος του Πόγραδετς σχετικά με τη δωρεά βιβλίων για τη βιβλιοθήκη του Μπουγιάνοβατς στην κοιλάδα του Presevo. Η σχέση μου με το βιβλίο είναι ιερή και εμπνεύστηκα να συμμετάσχω σε αυτή την πρωτοβουλία… Πιστεύω ότι το βιβλίο είναι το ισχυρότερο όπλο για να συνδέσει τους ανθρώπους, ειδικά τους συμπατριώτες μας», δήλωσε στο Euronews η φοιτήτρια Fjona Danglli.
Μια άλλη δωρήτρια, η Loridela Beqari, δήλωσε: «Αποφάσισα να δωρίσω ένα βιβλίο και πολλά άλλα που έχω στο σπίτι μου επειδή ήθελα να γίνω μέρος αυτής της πρωτοβουλίαςγια τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης του Bujanovic. Το πάθος που έχω για τα βιβλία και γνωρίζοντας ότι άλλοι άνθρωποι δεν έχουν την ίδια ευκαιρία που έχουμε εμείς να διαβάσουν αλβανικά, με έκανε να δωρίσω ένα μέρος των βιβλίων μου».
Το 2020, η αλβανική κυβέρνηση δώρισε βιβλία αλβανικής γλώσσας σε φοιτητές της ίδιας περιοχής για να τους βοηθήσει στις σπουδές τους. Περίπου 4.052 μαθητές επωφελήθηκαν από το πρόγραμμα, το οποίο κόστισε περίπου 140.000 ευρώ.
Οι Αλβανοί της εθνότητας που ζουν στην κοιλάδα Presevo της Σερβίας όχι μόνο αγωνίζονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε βιβλία στην αλβανική γλώσσα στις τοπικές βιβλιοθήκες και τα σχολεία, αλλά βιώνουν και την παράνομη διαγραφή τους από τα ληξιαρχεία.
Το 2022, η EURACTIV ανέφερε ότι περίπου 6.000 εθνοτικοί Αλβανοί είχαν διαγραφεί από τα μητρώα και τους εκλογικούς καταλόγους, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούσαν να ψηφίσουν, να αγοράσουν ακίνητα, να έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας ή να εγγράψουν μαθητές σε σχολεία.
Σύμφωνα με την πολυετή έρευνα μιας ακαδημαϊκής και πρώην κατοίκου της περιοχής, της Flora Ferati Sachsenmaier, οι Αλβανοί έχουν διαγραφεί συστηματικά από τα επίσημα κρατικά μητρώα.
«Το 2015, έκανα έρευνα στην περιοχή και κάποιες από τις οικογένειες, τους ακτιβιστές και τους πολιτικούς που συνάντησα έλεγαν συνεχώς «μας διαγράφουν, μας διαγράφουν». Αυτό μπήκε στο μυαλό μου, και πάντα σε συνδυασμό με το Υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας», δήλωσε η Sachsenmaier στο Exit, τον συνεργάτη της EURACTIV στα μέσα ενημέρωσης, ο οποίος ήταν ο πρώτος που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση.
Τα στοιχεία που συνέλεξε και επεξεργάστηκε η Sachsenmaier, με βάση ιστορικούς καταλόγους ψηφοφόρων, δείχνουν ότι 4.200 στον δήμο Medvedja έχουν διαγραφεί, ενώ άλλοι 2.000 στο Bujanovac αναφέρουν ότι έχουν διαγραφεί.
Περαιτέρω στοιχεία που συγκέντρωσε η Sachsenmaier δείχνουν ότι σε ορισμένα χωριά της Medvedja ο αλβανικός πληθυσμός μειώθηκε κατά 41-71%, παρόλο που δεν έφυγαν ποτέ από την περιοχή. Για παράδειγμα, στο χωριό Sfrice ο αριθμός των Αλβανών ψηφοφόρων μειώθηκε κατά 71,25% μεταξύ 2012 και 2019. Στο Sijarine, είναι 70,64%.
Σύμφωνα με την έρευνα της Sachsenmeir και τις συγκεντρωμένες μαρτυρίες των κατοίκων, οι αρχές, με την κάλυψη του νόμου περί κατοικίας, ισχυρίστηκαν ότι στέλνουν ανθρώπους για να ελέγξουν τις κατοικίες.
Αυτοί οι απεσταλμένοι ανέφεραν ότι οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να βρεθούν στη διεύθυνσή τους και μια ειδοποίηση εστάλη στην Εκλογική Επιτροπή. Στη συνέχεια, ολόκληρες οικογένειες διαγράφονται από τους εκλογικούς καταλόγους. Καθώς δεν εκδίδονται γραπτές αποφάσεις, δεν υπάρχει τρόπος προσφυγής.
Συνέχισε ότι οι πολίτες ανέφεραν ότι τους είπαν «Όχι, δεν ζείτε εδώ, ζείτε στο Κοσσυφοπέδιο, δεν μπορούμε να σας αναγνωρίσουμε» και ότι αυτή η απάντηση δόθηκε κυρίως σε Αλβανούς.
«Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι κάνουν κατάχρηση του νόμου. Κάθε χώρα στον κόσμο έχει ένα νόμο περί διαμονής, αλλά δεν υπάρχει καμία χώρα στην Ευρώπη που να κάνει κατάχρηση του νόμου περί διαμονής για να στοχεύσει μια συγκεκριμένη ομάδα για να αλλάξει την εθνοτική σύνθεση», πρόσθεσε.
Η υποτιθέμενη πρακτική ονομάστηκε «εθνοκάθαρση με διοικητικά μέσα» από την Επιτροπή του Ελσίνκι στο Βελιγράδι.
Εκείνη την εποχή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε στη EURACTIV ότι γνώριζε τις αναφορές για τη μαζική διαγραφή των Αλβανών από τις επίσημες βάσεις δεδομένων.
«Παρακολουθούμε την κατάσταση υπό το πρίσμα των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ιδίως εκείνων που αφορούν τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής.