Ανθεκτικότητα επιδεικνύει η ευρωπαϊκή οικονομία παρά τις παγκόσμιες προκλήσεις, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν, που αναβαθμίζει τις προοπτικές ανάπτυξης σε ΕΕ και Ευρωζώνη, απομακρύνοντας τους φόβους για ύφεση, χωρίς ωστόσο να παραλείπει την αναφορά σε καθοδικούς κινδύνους, αλλά και στα «αγκάθια» του πληθωρισμού και της νομισματικής πολιτικής.
Η Κομισιόν αναβαθμίζει τις προοπτικές ανάπτυξης της ΕΕ σε 1% το 2023, από 0,8% στις χειμερινές ενδιάμεσες προβλέψεις και 1,7% το 2024 (1,6% το χειμώνα). Αντίστοιχα, για την Ευρωζώνη το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί σε 1,1% και 1,6% το 2023 και το 2024.
Σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση της Eurostat, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% στην ΕΕ και κατά 0,1% στην Ευρωζώνη το α’ τρίμηνο του 2023, με τους δείκτες να υποδηλώνουν συνεχή ανάπτυξη το δεύτερο τρίμηνο.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, η ευρωπαϊκή οικονομία κατάφερε να συγκρατήσει τις αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, ξεπερνώντας την ενεργειακή κρίση χάρη στην ταχεία διαφοροποίηση της προσφοράς και σημαντική μείωση της κατανάλωσης αερίου, με τις σημαντικά χαμηλότερες τιμές της ενέργειας να «διαχέονται» στην οικονομία, μειώνοντας το κόστος παραγωγής των επιχειρήσεων. Οι καταναλωτές βλέπουν επίσης τους λογαριασμούς ενέργειας να μειώνονται, αν και η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να παραμείνει υποτονική καθώς η αύξηση των μισθών καθυστερεί την επιβράδυνση του πληθωρισμού.
Η Κομισιόν ωστόσο εκτιμά, πως καθώς ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, η νομισματική πολιτική θα συνεχίσει την πορεία αυστηροποίησης εξαιτίας των αναταράξεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Εκτιμάται πως οι τελευταίες είναι πιθανό να προσθέσουν πίεση στο κόστος και την ευκολία πρόσβασης σε πιστώσεις, επιβράδυνση της ανάπτυξης των επενδύσεων, ιδίως στον στεγαστικό τομέα.
Επίμονος ο δομικός πληθωρισμός
Επιπλέον, στις εαρινές προβλέψεις, ο ονομαστικός πληθωρισμός έχει επίσης αναθεωρηθεί προς τα πάνω σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο, 5,8% το 2023 και 2,8% το 2024 στην Ευρωζώνη.
Σημείο που η Κομισιόν δίνει έμφαση αποτελεί ο δομικός πληθωρισμός ( δηλαδή εξαιρουμένης της ενέργειας και των μη επεξεργασμένων τροφίμων) καθώς αποδεικνύεται, ακόμα πιο επίμονος.
Τον Μάρτιο έφτασε στο ιστορικό υψηλό του 7,6%, αν και προβλέπεται να μειωθεί σταδιακά στο προβλεπόμενο επίπεδο καθώς τα περιθώρια κέρδους απορροφούν τους υψηλότερους μισθούς, ενώ οι συνθήκες χρηματοδότησης γίνονται πιο αυστηρές.
Η εκτίμηση για την Ευρωζώνη, που δημοσιεύθηκε μετά την καταληκτική ημερομηνία αυτής της πρόβλεψης, δείχνει οριακή πτώση στον ρυθμό του δομικού πληθωρισμού, που υποδηλώνει ότι ενδέχεται να κορυφώθηκε το α’ τρίμηνο.
Σε ετήσια βάση, ο δομικός πληθωρισμός στην Ευρωζώνη το 2023 ορίζεται κατά μέσο όρο στο 6,1%, πριν υποχωρήσει στο 3,2% το 2024, παραμένοντας πάνω από τον ονομαστικό πληθωρισμό και στα δύο έτη.
Η αγορά εργασίας
Στα ατού της ευρωπαϊκής οικονομίας, η Κομισιόν συγκαταλέγει την ισχυρή αγορά εργασίας, με την ανεργία στην ΕΕ να φτάνει σε νέο χαμηλό ρεκόρ 6% τον Μάρτιο του 2023 και τα ποσοστά συμμετοχής και απασχόλησης βρίσκονται σε ρεκόρ.
Η αγορά εργασίας της ΕΕ αναμένεται να αντιδράσει μόνο ήπια στον βραδύτερο ρυθμό της οικονομικής επέκτασης. Η αύξηση της απασχόλησης προβλέπεται στο 0,5% φέτος, πριν μειωθεί στο 0,4% το 2024.
Το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να παραμείνει λίγο πάνω από το 6%. Η αύξηση των μισθών έχει επιταχυνθεί από νωρίς το 2022 αλλά μέχρι στιγμής έχει παραμείνει πολύ κάτω από τον πληθωρισμό.
Αναμένονται πιο σταθερές αυξήσεις στους μισθούς λόγω της επίμονης στενότητας των αγορών εργασίας, έντονες αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς σε αρκετές χώρες και, γενικότερα, πίεση από τους εργαζομένους να ανακτήσουν τη χαμένη αγοραστική δύναμη.
Τα δημόσια ελλείμματα αναμένεται να μειωθούν ιδιαίτερα το 2024
Η ονομαστική ανάπτυξη και η κατάργηση των υπολειπόμενων μέτρων που εφαρμόστηκαν με την πανδημία οδήγησαν στο σύνολο της ΕΕ το δημόσιο έλλειμμα το 2022 σε περαιτέρω μείωση στο 3,4% του ΑΕΠ, κάτι που συνεχίζεται το 2023 και πιο έντονα το 2024.
Η Κομισιόν εκτιμά πως η πτώση των τιμών της ενέργειας θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις να καταργήσουν σταδιακά τα μέτρα ενεργειακής στήριξης για περαιτέρω μειώσεις του ελλείμματος, στο 3,1% και 2,4% του ΑΕΠ αντίστοιχα.
Το συνολικό χρέος της ΕΕ προς το ΑΕΠ προβλέπεται να μειώνεται σταθερά κάτω από 83% το 2024 (90% στην Ευρωζώνη), το οποίο θα εξακολουθεί ωστόσο να είναι να πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα.
Ενισχύονται οι καθοδικοί κίνδυνοι για τις οικονομικές προοπτικές
Όπως προειδοποιεί η Κομισιόν, ο πιο επίμονος δομικός πληθωρισμός θα μπορούσε να συνεχίσει να περιορίζει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών επιβάλλοντας μια ισχυρότερη απάντηση από πλευράς νομισματικής πολιτικής, με ευρείες μακροοικονομικές επιπτώσεις.
Σε αυτό το σενάριο δεν πρέπει να αποκλειστεί η έντονη αυστηροποίηση των προτύπων δανεισμού από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως.
Καινούριες προκλήσεις επιπλέον εγκυμονεί για την παγκόσμια οικονομία η αναταραχή του τραπεζικού τομέα ή οι ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις.
Το θετικό είναι ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο ευνοϊκές εξελίξεις στις τιμές της ενέργειας, σε ταχύτερη μείωση του πληθωρισμού, με θετικές επιδράσεις στην εγχώρια ζήτηση. Τέλος, υπάρχει επίμονη αβεβαιότητα που απορρέει από τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.