Εργάτες από την Ινδία καλωσορίζει η Αλβανία, προκειμένου να ανταποκριθεί στην διαρκώς ανερχόμενη διεθνή ζήτηση για άγρια και καλλιεργούμενα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά. Η έρημη από νέους ανθρώπους χώρα συναντά σοβαρούς περιορισμούς σε εργατικά χέρια. Ηδη, από τις 16 Μαΐου 2022 έφθασαν οι πρώτοι 4 εργάτες για να απασχοληθούν σε εργοστάσια μεταποίησης, ενώ μέσα στον Ιούνιο αναμένονται ακόμη 25 άτομα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ενωσης Αρωματικών και Φαρμακευτικών φυτών Αλβανίας κ. Gjoka.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο κλάδος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών (ΑΦΦ) της γείτονος, αποτελεί ένα δυναμικό παραγωγικό κλάδο. Από τα 330 συνολικά ΑΦΦ που φύονται στη χώρα,καλλιεργούνται ή συλλέγονται άγρια τα 186. Συνολικά εξάγονται περί τους 15.000 τονους καλλιεργούμενων και συλλεγμένων από τη φύση φυτών από τις 30 συνολικά εταιρείες ήταν το 2020 αδειοδοτημένες να εξάγουν τα σχετικά προιόντα στις διεθνείς αγορές. Η μικρή Αλβανία φιγουράρει ανάμεσα στις κορυφαίες 25 εξαγωγικές χώρες του κόσμου για τα ΑΦΦ. Η Αλβανική Υπηρεσία Ξένων Επενδύσεων (AIDA) εκτιμά οτι πάνω από 90.000 άτομα απασχολούνται στον κλάδο, 10% των οποίων φροντίζουν φυτείες έκτασης τουλάχιστον 60.000 στρεμμάτων, οι περισσότερες πιστοποιημένες ως οργανικές. Οι καλλιέργειες, προσφέρουν προς το παρόν το 20% της συνολικής παραγωγής, το υπόλοιπο αποτελεί προιόν συλλογής άγριων φυτών. Το ποσοστό αυτό αντιστρέφεται όμως ταχύτατα τα τελευταία χρόνια.
Μάλιστα, σύμφωνα με δηλώσεις του κ Gjoka ο κλάδος ευεργετήθηκε πολύ από την γεωπολιτική ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, με τις εισαγωγικές εταιρείες των ΗΠΑ να στρέφονται προς τη μικρή Αλβανία να εξασφαλίσουν ποσότητες, φασκόμηλου, ρίγανης, και θυμαριού. Ετσι από τους 4.000 τόννους φασκόμηλου που εισάγουν ετησίως οι ΗΠΑ και χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία τροφίμων, οι 2.600 τόννοι είναι αλβανικής προέλευσης. Αξίζει να αναφερθεί, οτι κατά την αναζήτηση πληροφοριών για το παρόν, εντοπίστηκε ανάλυση για το θέμα, του γνωστού Πανεπιστημίου HARVARD, ήδη από το έτος 2014. Τα στοιχεία όμως της εν λόγω μελέτης, κρίνονται πια ως πεπαλαιωμένα, αφού οι εξελίξεις στον κλάδο τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ραγδαίες!
Οι αλβανικές εξαγωγές κατευθύνονται κυρίως προς τις ΗΠΑ, με κυρίαρχο το φασκόμηλο, την Γερμανία με κυρίαρχο το θυμάρι, τις μακρινές Αυστραλία και νέα Ζηλανδία, την Γαλλία, την Ιταλία και σχετικά προσφάτως τη Τουρκία. Οι δύο πρώτες χώρες απορροφούν από 30% των εξαγόμενων προιόντων,με τη Γερμανία πιθανόν να προηγείται ελαφρώς και από 10% Γαλλία και Τουρκία.
Η ζήτηση εκτινάχθηκε κατά την διάρκεια της πανδημίας, όταν οι παγκόσμιες αγορές βίωσαν μια στροφή του καταναλωτικού κοινού προς ποιό φυσικούς τρόπους αντιμετώπισης ασθενειών αλλά και ευζωίας. Από τότε η ζήτηση διατηρεί ένα ετήσιο ρυθμό της τάξης του 15%.
Δύο όμως βασικοί περιορισμοί δημιουργούν δυσεπίλυτα προβλήματα στον κλάδο. Στα έρημα χωριά της Αλβανίας, ειδικά στις ορεινές περιοχές που φύονται πολλά από τα φυτά αυτά, συναντάς μόνο ηλικιωμένους κατοίκους, οι περισσότεροι ανίκανοι ή ακατάλληλοι για εργασία. Οι νέοι έχουν φύγει στο εξωτερικό ή αναζητούν ποιο μόνιμες και αποδοτικές εργασίες σε άλλους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η Κυβέρνηση Ράμα νομοθέτησε το 2020 ώστε να διευκολυνθεί η είσοδος αλλοδαπών εργατών στη χώρα. “Βλέπετε είναι νέα συνήθεια οι αλλοδαποί εργάτες στην Αλβανία και οι δύο προαναφερόμενες αφίξεις θα συμβάλουν στην διάδοση της πρακτικής αυτής” αναφέρει σχετικά ο κ Gjoka.
Ο δεύτερος περιορισμός αποτελεί η υπερεκμετάλλευση των άγριων συλλεγόμενων ειδών. Μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού της χώρας ασχολούνταν με τη συλλογή φυτών στα γειτονικά τους βουνά. Φυσικό αποτέλεσμα ήταν η υπερεκμετάλλευση των τοπίων και η πτώση της παραγωγής. Χρόνο με το χρόνο όμως ο πληθυσμός μεγαλώνει σε ηλικία και η δραστηριότητα αυτή φθίνει, ενώ αντίστοιχα ανεβαίνει η καλλιέργεια με κυρίαρχες το φασκόμηλο και το θυμάρι, Η κατάσταση στο χώρο αυτό έγινε ποιο περίπλοκη, όταν οι περιορισμοί στις διασυνοριακές μετακινήσεις την εποχή της καραντίνας, δεν επέτρεπαν τη μετακίνηση Αλβανών εργατών γης στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να καταφύγουν στη συλλογή αγρίων ΑΦΦ για λόγους αντικατάστασης του απωλεσθέντος εισοδήματος.
Ο κλάδος πάντως βρίσκεται σε ανάπτυξη, με τις εταιρείες μεταποίησης κι εμπορίας να κάνουν επενδύσεις αρκετών εκατομμυρίων και να αναπτύσσουν σύνθετες εμπορικές πολιτικές φθάνοντας μέχρι την ιχνιλασιμότητα, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν κριτικές σχετικά με την βιωσιμότητα των προιόντων τους.
Τελικά τα Βαλκάνια, δεν θα σταματήσουν ποτέ να μας εκπλήσσουν!