Οι χώρες της ΕΕ υιοθέτησαν τελικά την οδηγία για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμες κατά τη συνεδρίαση των υπουργών Εργασίας του μπλοκ τη Δευτέρα (11 Μαρτίου), αφού η Εσθονία και η Ελλάδα, που είχαν απέχει στο παρελθόν, ψήφισαν υπέρ «στο πνεύμα του συμβιβασμού».
Η αλλαγή στάσης της τελευταίας στιγμής από το Ταλίν και την Αθήνα έσπασε τη μειοψηφία αποκλεισμού που είχαν σχηματίσει προηγουμένως με τη Γερμανία και τη Γαλλία και επέτρεψε να περάσει η οδηγία – που αποσκοπεί στη ρύθμιση την όλο και αναπτυσσόμενη gig economy και στην παροχή εργασιακών δικαιωμάτων σε αρκετά εκατομμύρια εργαζόμενους στην ΕΕ.
«Αυτή είναι μια σημαντική ημέρα για τους εργαζόμενους στην gig economy», δήλωσε μετά την ψηφοφορία ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων Νικολά Σμιτ, υπεύθυνος για τον φάκελο.
Η οδηγία πρέπει τώρα να επικυρωθεί επίσημα από το Συμβούλιο και την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – κάτι που λογικά δε θα προκαλέσει ιδιαίτερα προβλήματα. Οι χώρες θα έχουν στη συνέχεια δύο χρόνια για να ενσωματώσουν τη νομοθεσία στα εθνικά τους συστήματα.
Πνεύμα συμβιβασμού
Μέχρι να πάρουν το λόγο η Eλληνίδα και ο Εσθονός Υπουργός στη συνεδρίαση της Δευτέρας, ήταν αδύνατο να γνωρίζουμε πού θα καταλήξουν οι ψήφοι τους. Και οι δύο χώρες είχαν εκφράσει έντονο σκεπτικισμό για την τελευταία έκδοση της οδηγίας, επικαλούμενες νομική αβεβαιότητα και συγκρούσεις με τη δική τους εθνική εργατική νομοθεσία.
Είχαν απέχει δύο φορές, μαζί με τη Γαλλία και τη Γερμανία, σε ξεχωριστές συνεδριάσεις των πρεσβευτών της ΕΕ τον περασμένο μήνα – σχηματίζοντας μαζί μια μειοψηφία αποκλεισμού και δημιουργώντας φόβους στις Βρυξέλλες ότι η οδηγία δε θα κατέληγε τελική υιοθέτηση.
Αλλά «στο πνεύμα του συμβιβασμού», και γνωρίζοντας ότι η υπουργική σύνοδος, σύμφωνα με τα λόγια της βελγικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, ήταν «καθοριστική» για την επίτευξη συμφωνίας σε οποιοδήποτε κείμενο, η Εσθονία και η Ελλάδα άλλαξαν την ψήφο τους την τελευταία στιγμή – ανοίγοντας τον δρόμο για την τελική έγκριση της οδηγίας.
«Σας ευχαριστώ για τις εκπλήξεις της τελευταίας στιγμής», δήλωσε ο Βέλγος αναπληρωτής πρωθυπουργός Pierre-Yves Dermagne μετά την ψηφοφορία, ενώ οι υπουργοί χειροκροτούσαν και επευφημούσαν.
Γαλλογερμανική απομόνωση
Σε περισσότερα από δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, η οδηγία για την εργασία σε πλατφόρμες – η πρώτη πρόταση της ΕΕ για τη ρύθμιση της gig economy σε όλο το μπλοκ – είχε μετατραπεί σε έναν από τους πιο αμφιλεγόμενους φακέλους της ΕΕ.
Οι διαπραγματευτές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου είχαν συμφωνήσει σε μια αποδυναμωμένη έκδοση της οδηγίας στις αρχές Φεβρουαρίου. Όμως ορισμένα κράτη μέλη καταψήφισαν δύο φορές τον προηγούμενο μήνα και αυτά ήταν το Παρίσι, το Ταλίν, η Αθήνα και το Βερολίνο.
Σε μία ακόμη ανατροπή της τελευταίας στιγμής και ενόψει της συνόδου των πρεσβευτών της ΕΕ την περασμένη Παρασκευή (8 Μαρτίου), η Γαλλία προκάλεσε περαιτέρω αναστάτωση κυκλοφορώντας μια σειρά από αλλαγές που ήθελε να κάνει στο κείμενο, καταφέρνοντας τελικά μια σημαντική εξαίρεση στην εφαρμογή του βασικού νέου μηχανισμού της οδηγίας, του νομικού τεκμηρίου απασχόλησης.
Αυτός ο νέος μηχανισμός αποσκοπούσε αρχικά στην εναρμόνιση των διαδικασιών επανακατηγοριοποίησης μέσω των οποίων οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες θα μπορούσαν να γίνουν μισθωτοί πλήρους απασχόλησης, με όλα τα σχετικά δικαιώματα, εάν δημιουργούνταν μια υπαλληλική σχέση με την πλατφόρμα.
Ωστόσο, σύμφωνα με την προσωρινή συμφωνία του Φεβρουαρίου, τα κριτήρια που θα χρησιμοποιούνταν για να υποδηλώνουν την υποταγή αυτή διαγράφηκαν από το κείμενο και τα κράτη μέλη υποχρεώθηκαν μόνο να δημιουργήσουν ένα τεκμήριο απασχόλησης στα εθνικά τους συστήματα, ώστε η εφαρμογή του να διευκολύνει τους εργαζομένους να εξετάζονται για επανακατάταξη σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.
Τη Δευτέρα, η Γερμανία απείχε λόγω εσωτερικών διαμάχης του συνασπισμού. Η Γαλλία, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι θα αναβάλει την ψήφο της μέχρι να δοθούν περαιτέρω νομικές διευκρινίσεις από την Επιτροπή – αλλά άλλες δύσπιστες χώρες δεν ακολούθησαν το παράδειγμά της, αφήνοντας τις δύο μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ απομονωμένες.
Ο εγκεκριμένος φάκελος περιέχει επίσης ένα κεφάλαιο σχετικά με την αλγοριθμική διαχείριση στον εργασιακό χώρο, το οποίο κατοχυρώνει την πλήρη απαγόρευση της επεξεργασίας ορισμένων συνόλων δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής κατάστασης, της θρησκευτικής πίστης ή της σεξουαλικότητας, αλλά και των ιδιωτικών συνομιλιών ή οποιασδήποτε πληροφορίας εκτός της εργασιακής δραστηριότητας του ατόμου στην πλατφόρμα.
Όσον αφορά τις σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζονται ή λαμβάνονται από έναν αλγόριθμο, όπως η αμοιβή, η αναστολή λογαριασμού ή η απόλυση, το κείμενο υπερβαίνει όντως τα όσα προβλέπει ο νόμος της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων, ο ΓΚΠΔ. Η συμφωνία καθιστά ρητά σαφές ότι οι αποφάσεις αυτές πρέπει πάντα να λαμβάνονται από άνθρωπο.