Κακάο, λάδι, σιτηρά, κρεμμύδια, πορτοκάλια: Καλώς ήλθατε στη νέα διατροφική πραγματικότητα

Η καθημερινή διατροφή, μετά από πολλά χρόνια στο προσκήνιο.

Τις τελευταίες ημέρες βρίσκεται παντού η είδηση oτι οι τιμές του κακάο έχουν εκτοξευθεί. Οι αιτίες αποδίδονται κυρίως στην κλιματική αλλαγή/κρίση, αλλά στην πραγματικότητα πολύ λίγα γνωρίζουμε για τις κρίσιμες συνθήκες παραγωγής του προϊόντος εκεί στους τροπικούς.

Πρόσφατα, δημοσιεύθηκε η είδηση ότι η πολυπληθής Ινδία, απαγόρευσε μέχρι νεοτέρας την εξαγωγή κρεμμυδιού, ώστε να μη λείψει από την εσωτερική της αγορά. Ή το ισοδύναμο να μην ανέβουν υπερβολικά οι τιμές. Στην πράξη, το λαχανικό αυτό που αποτελεί βάση για πολλές εθνικές κουζίνες, βρίσκεται σε κρίση εδώ και 3 χρόνια, με τις τιμές να ταλαντεύονται διεθνώς, κατακτώντας συχνά νέα υψηλά. Μπορεί εμείς εδώ στην Ελλάδα να μην το καταναλώνουμε σε μεγάλες ποσότητες και η αξία του να είναι χαμηλή σε σχέση με το εισόδημά μας, αλλά δυστυχώς δεν συμβαίνει το ίδιο παντού στον κόσμο. Αναλογιστείτε τους ατυχείς Ουκρανούς, που στην προηγούμενη κρίση κρεμμυδιού το 2021-22 αναγκάστηκαν να πληρώσουν πολλαπλά παραπάνω χρήματα για να εξασφαλίσουν την βασική για την διατροφή τους κρεμμυδόσουπα εν μέσω πολέμου.

Τις εξελίξεις στην αγορά ελαιολάδου τις γνωρίζουν όλοι στην Ελλάδα, αφού πληρώνουν σχεδόν τα διπλά χρήματα για να προμηθευτούν την πιο χαρακτηριστική πρώτη ύλης της Ελληνικής/μεσογειακής διατροφής. Εδώ και λίγες ημέρες, έχει αρχίσει ένα παιγνίδι προβλέψεων, εάν η εν εξελίξει ανθοφορία της ελιάς εδώ, αλλά κυρίως στην Ισπανία, τον μεγαλύτερο παγκόσμιο παραγωγό, θα έχει αίσιο τέλος και τα ελαιόδενδρα θα γεμίσουν πάλι από τις πολυπόθητες ελιές.

Αλλά και στα πορτοκάλια έχουν ανέβει πολύ οι τιμές μετά από πολλά πολλά χρόνια σταθερότητας. Οι καταστροφές φυτικού κεφαλαίου στην Βραζιλία, έχουν πυροδοτήσει ένα κύκλο αύξησης τιμής του πιο διάσημου χυμού, που φυσικό είναι να συμπαρασύρει και τις τιμές των επιτραπέζιων πορτοκαλιών. Οι παραγωγοί μας αναθεματίζουν του Χούθι, που έκλεισαν την διέξοδο των Αιγυπτιακών πορτοκαλιών προς τις χώρες της Ασίας και την μεταστροφή τους προς την Ευρώπη, με αποτέλεσμα να συγκρατηθούν οι τιμές τόσο στους παραγωγούς όσο και την αγορά. Κάτι παρόμοιο πιθανόν να μη συμβεί την επόμενη χρονιά και οι τιμές του δημοφιλούς φρούτου που στη χώρα μας καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες βρεθούν στα ύψη, επιβαρύνοντας σημαντικά πληθωρισμό και οικογενειακό προϋπολογισμό.

Τα περί σιτηρών τα γνωρίζετε καλά: συνδυασμός φόβου ελλείψεων λόγω του μεταξύ τους πολέμου των δύο μεγάλων παραγωγών και εξαγωγέων δημητριακών, δυσκολιών στις μεταφορές, αλλά κυρίως ανεπαίσχυντης κερδοσκοπίας, οδήγησαν τις τιμές των σιτηρών αρχικά και του μεγάλου πλήθους των προϊόντων που φτιάχνονται στη συνέχει από αυτά στα ύψη. Παραμένουν δε εκεί στα υψηλά ακόμη και τώρα που οι τιμές της πρώτης ύλης βρίσκονται σε προπολεμικά επίπεδα.

Σε ολόκληρο τον κόσμο, το σούπερ μάρκετ έχει γίνει πρόβλημα για τους πολίτες: Μπελάς για τους έχοντες, εφιάλτης για τους μη έχοντες. Οι έχοντες και κατέχοντες πάρα πολλά, είναι εκτός πεδίου ανάλυσης, αλλά στην πράξη αποτελούν ένα μικρό αριθμό ατόμων σε όρους κατανάλωσης τροφίμων. Και το χειρότερο ότι διαρκώς ολοένα και νέα προϊόντα προστίθενται στη λίστα που αναταράσσουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Ευτυχώς, το ατύχημα στη Βαλτιμόρη, θα επηρεάσει μη διατροφικές αγορές…

Η γνωστή ρήση «που βαδίζομεν (διατροφικά) Κύριοι», είναι το πλέον κατάλληλο για την εποχή μας ερώτημα! Από τη μια οι συνταγές των γιατρών και διατροφολόγων να τρώμε 5 μερίδες λαχανικά την ημέρα, από την άλλη τα δολοφονικά ράφια του μανάβη. Από τη μια η σύσταση για λιγότερους υδατάνθρακες και περισσότερες πρωτεΐνες, από την άλλη αντιμέτωποι με τις τιμές του κρεοπωλείου στα ύψη. Απέναντι στην επιθυμία της μάνας να δώσει ότι θεωρεί η ίδια καλύτερο για τα παιδιά της, εναντιώνεται η αδυναμία κάλυψης του μεγάλου κόστους αγοράς τους. Η μετρημένη σύνταξη των ηλικιωμένων είναι πλέον επαρκής για μόνο χαμηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας τρόφιμα, εάν θέλουμε να περισσέψουν χρήματα για υγεία και αξιοπρεπή στέγαση. Δυστυχώς ο σχετικός κατάλογος είναι μακρύς…

Φταίει η κλιματική αλλαγή, που σταδιακά εξελίσσεται σε κλιματική κρίση; Φταίνε οι στρεβλώσεις της αγοράς και ο πληθωρισμός της απληστίας; Φταίνε οι ολοένα και περισσότεροι περιβαλλοντικοί φόροι και μέτρα που επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής;

Ότι και να φταίει, είναι βέβαιο ότι οι απανωτές διατροφικές αναταραχές ή και κρίσεις, θα μας ταλαιπωρούν στο προβλέψιμο μέλλον. Σε λίγο αναμένεται εδώ σε εμάς, να ενσκήψει και θέμα νερού, είτε διαχείρισης στην απλή του μορφή, είτε έλλειψης στην πιο ακραία του. Να δούμε ποια προϊόντα θα μας λείψουν ή θα μετατραπούν σε πολυτελείας: τα κηπευτικά; Οι ζωοτροφές; Τα φρούτα;

Ο πολίτης, είναι ίσως διατεθειμένος να συζητήσει το όλο θέμα και να συνεισφέρει στη λύση του, σε περιόδους ευημερίας και ασφάλεια. Σε περιόδους όμως τόσο οξυμένης κρίσης… τα λόγια είναι περιττά και λόγο έχει μόνο η δράση. Ποιος όμως θα αναλάβει δράση; Ο νομοθέτης του ανταγωνισμού των αγορών; Ή αυτός που ασχολείται με την πρωτογενή παραγωγή; Η ο τρίτος που ασχολείται με τον οικογενειακό προγραμματισμό; Διότι όπως και να το δούμε το θέμα, τελικά εάν φτάνουν τα χρήματα θα μεγαλώσει και η οικογένεια, εάν όμως δεν φτάνουν…

Η θεωρία της Πολιτικής Οικονομίας αναφέρει ότι ο καταναλωτής ψηφίζει κάθε ημέρα στο ταμείο του σούπερ μάρκετ. Σε δύο όμως μήνες θα ψηφίζει και στην κάλπη, με την ελαφρότητα της μη επιλογής εθνικής κυβέρνησης, γεγονός που του δίνει την δυνατότητα να εκφραστεί «αλλιώτικα». Θα αποδοκιμάσει κυβερνητικές πολιτικές; Θα στηρίξει ή θα καταψηφίσει περιβαλλοντικές πολιτικές; Θα στηρίξει όσους θα του υποσχεθούν ότι θα πατάξουν τα φαινόμενα αισχροκέρδειας; Ή θα θεωρήσει ότι οι σημερινές κυβερνήσεις και οι μηχανισμοί της ΕΕ κάνουν ότι μπορούν με το κλίμα και τις αγορές;

Θα είναι η πρώτη φορά μετά από πολλά πολλά χρόνια που το κόστος διατροφής θα είναι ένα από τα κριτήρια που οι ψηφοφόροι θα σκεφτούν πριν αποφασίσουν τι θα ψηφίσουν. Μπορεί οι αιτίες των υψηλών τιμών των τροφίμων να διαφέρουν από άλλες εποχές, αλλά αυτό έχει μικρή αξία μπροστά στο μισοάδειο ψυγείο ή το απλοϊκό λόγω ελλείψεων καθημερινό τραπέζι. Παράλληλα με τους γνωστούς κερδοσκόπους των αγορών, κάποιες πολιτικές δυνάμεις θα θελήσουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία προς όφελός τους. Εποικοδομητικές πάντως προτάσεις επί του θέματος, δεν έχουν προς το παρόν υπάρξει, επί ευρωπαϊκού επιπέδου. Κινήσεις «τακτοποίησης» αιτημάτων, όπως αυτές της αναβολής μέτρων της ΚΑΠ για ευθετότερο χρόνο, δεν θα πρέπει να θεωρούνται ότι αφορούν το κόστος του καθημερινού τραπεζιού. Αυτό λύνεται με δραστικά μέτρα που όχι απλώς θα σταματήσουν την αύξηση των τιμών αλλά θα οδηγήσουν και την μείωσή τους.

Και το ερώτημα που διαφαίνεται είναι τι είδους εκπλήξεις δούμε στις ευρωεκλογές του Ιουνίου λόγω της μεγάλης αύξησης των βασικών τιμών των τροφίμων!