Πόσο καιρό προτού προελάσει στη Μόσχα; Η αντίδραση στο Βερολίνο για τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες του Εμανουέλ Μακρόν μπορεί να είναι λιγότερο από γενναιόδωρη.
Ο κ. Μακρόν, σας υπενθυμίζουμε, δε θα ήταν ο πρώτος γάλλος πρόεδρος που θα είχε παρασυρθεί από τη δική του μεγαλοπρεπή ρητορική. Θυμάστε την υπόσχεση του Νικολά Σαρκοζί για μια μεγάλη «ρήξη» για να αποκαταστήσει τη γαλλική ηγεσία;
Αυτή η εβδομάδα είδε τον κ. Μακρόν να παίζει στη διεθνή σκηνή κατά τη διάρκεια κρατικής επίσκεψης στην Κίνα. Η Ευρώπη έχει επιστρέψει, είπε στον οικοδεσπότη του, τον Σι Τσινπίνγκ. Δε χρειαζόταν να προσθέσει ότι με την «Ευρώπη» εννοεί τη Γαλλία. Είτε πρόκειται για τον Ντόναλντ Τραμπ, τον Βλαντίμιρ Πούτιν ή τον κ. Σι, ο νεαρός κ. Μακρόν έχει καταφέρει να γίνει εξπέρ στον ρόλο του πολιτικού. Απροκάλυπτα, τυλίγει ευρωπαϊκή σημαία γύρω από τα εθνικά συμφέροντα της Γαλλίας.
Ο ναπολεόντειος χλευασμός λέει τόσο για την κατάσταση της γερμανικής πολιτικής όσο και για τη Γαλλία. Μπορείτε να δείτε γιατί οι γερμανοί υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής ενδέχεται να ενοχλούνται. Η διπλωματική ενέργεια στο Παρίσι έρχεται σε αντίθεση με την στάση στο Βερολίνο. Η Άνγκελα Μέρκελ μιλούσε για την Ευρώπη στο Πεκίνο. Από τον Σεπτέμβριο έχει προσγειωθεί – αυτήν την εβδομάδα συνεχίζεται η προσπάθεια για εξασφάλιση πλειοψηφίας στη Βουλή, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Σίγουρα, οι γερμανοί διαμαρτύρονταν εδώ και πολύ καιρό για την απουσία ενός σοβαρού συνεργάτη στο Παρίσι – τον υπερκινητικό κ. Σαρκοζί ακολούθησε ο άπραγος Φρανσουά Ολλάντ. Στην πραγματικότητα, το Βερολίνο συνήθισε να γράφει την ατζέντα της ΕΕ. Τώρα, ο κ. Μακρόν έχει τη σκηνή για τον εαυτό του. Στη Βρετανία, η Τερέζα Μέι δεν έχει χρόνο για τίποτα εκτός από το Brexit. Η Ιταλία αντιμετωπίζει δύσκολες εκλογές. Η Ισπανία έχει συγκλονιστεί από την καταλανική κρίση.
Οι Χριστιανοδημοκράτες της κ. Μέρκελ ελπίζουν ότι οι συνομιλίες αυτής της εβδομάδας θα δουν τους Σοσιαλδημοκράτες του Μάρτιν Σουλτς να μπαίνουν σε έναν νέο μεγάλο συνασπισμό. Οι διαπραγματεύσεις μπορεί να επιτύχουν ή όχι. Πολλά θα εξαρτηθούν από τη CSU, το αδελφό κόμμα της Βαυαρίας των Χριστιανοδημοκρατών. Συνασπισμός ή όχι, υπήρξε μια αδιαμφισβήτητη αλλαγή στον πολιτικό χάρτη.
Όσο απροσπέλαστη κι αν φαινόταν πριν από μερικούς μήνες, ο κ. Μέρκελ δεν μπορεί πλέον να διεκδικεί το μέλλον. Είτε ηγηθεί ενός συνασπισμού είτε μιας μειοψηφικής κυβέρνησης, ζει στο λυκόφως της καγκελαρίας της. Αν τα αστέρια είναι ευνοϊκά ευθυγραμμισμένα, μπορεί να δει μια τετραετή θητεία. Οι συνάδελφοι του κόμματος αμφιβάλλουν. Δύο χρόνια φαίνεται πιο πιθανό χρονικό διάστημα. Φιλόδοξοι αντίπαλοι προβαίνουν κρυφά σε πρόβες για την κούρσα διαδοχής.
Ο υπερενεργητικός κ. Μακρόν και η τώρα αποδυναμωμένη κα Μέρκελ κρατούν έναν καθρέφτη στα εκλογικά τους σώματα. Ο πρόεδρος έχει εντολή για αλλαγή, την εκσυγχρονιστική αναταραχή που δεν πέτυχε ποτέ ο κ. Σαρκοζί. Το κυριότερο μήνυμα των γερμανικών εκλογών ήταν ότι οι ψηφοφόροι θέλουν να διατηρήσουν το status quo.
Έτοιμη να πνιγεί από την περιβόητη κατήφειά της, η Γαλλία έβαλε ένα απρόσμενο στοίχημα με την εκλογή του κ. Μακρόν. Υποσχέθηκε εθνική αναγέννηση και, ενάντια σε κάθε προσδοκία, οι ψηφοφόροι του έδωσαν μια ευκαιρία. Οι δημοσκοπήσεις έχουν δείξει μία ή δύο αναταράξεις από τότε, αλλά οι ευνοϊκοί άνεμοι εξακολουθούν να είναι στην πλάτη του. Οι γάλλοι απολαμβάνουν τις ευνοϊκές διεθνείς κριτικές για τον πρόεδρό τους.
Οι γερμανοί ψηφοφόροι υποστήριξαν την κ. Μέρκελ όταν άνοιξε τα σύνορα του έθνους στους πρόσφυγες της Συρίας το 2015. Ήταν το σωστό – το ανθρωπιστικό – πράγμα που έπρεπε να κάνει. Αλλά αρκετά. Η καγκελάριος επέστρεψε στο αξίωμα με μόνο μια υπό όρους εντολή. Σχεδόν το 13% των γερμανών υποστήριξε την ισλαμοφοβία της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία. Οι κατεστημένοι πολιτικοί εξέφρασαν ντροπή, και έπειτα έγειραν προς τα δεξιά.
Τίποτα δεν άλλαξε από τότε που η καγκελάριος παρατήρησε το περασμένο καλοκαίρι ότι ο οργισμένος εθνικισμός του κ. Τραμπ απαιτεί από τη Γερμανία και την Ευρώπη να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά τους. Ωστόσο, η κ. Μέρκελ δεν ζήτησε ούτε εξασφάλισε εντολή για αυτήν την περισσότερο ενεργή εξωτερική πολιτική. Οι διεθνείς υποθέσεις και η Ευρώπη δεν αναφέρθηκαν ιδιαίτερα στην προεκλογική εκστρατεία. Δεν μπορεί τώρα να διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι η Γερμανία έχει στραφεί προς τα μέσα.
Πέρα από τα ευνοϊκά πρωτοσέλιδα, τίποτα από αυτά δεν είναι ιδιαίτερα καλή είδηση για τον κ. Μακρόν. Ιδιοσυγκρασιακά, οι Γερμανοί είναι φιλοευρωπαίοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι έτοιμοι να αγκαλιάσουν το σαρωτικό όραμα της Γαλλίας για βαθύτερη ολοκλήρωση. Ο κ. Σουλτς είναι λίγο πολύ μόνος στη συμφωνία με το πρόγραμμα του κ. Μακρόν. Αν αναφέρετε τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι η καχυποψία για μια συνωμοσία ώστε να υποχρεωθεί η Γερμανία να πληρώνει για τις σπατάλες των άλλων.
Τούτου λεχθέντος, θα ήταν λάθος να φανταστεί κανείς ότι το σχέδιο Μακρόν θα απορριφθεί. Οι γερμανοί έχουν τους δικούς τους λόγους να πιέσουν για βαθύτερη συνεργασία της ΕΕ. Προφανέστερα, η κ. Μέρκελ χρειάζεται μια πανευρωπαϊκή συμφωνία για το άσυλο και τους πρόσφυγες που να είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη των γεγονότων του 2015.
Αν και απρόθυμα, το Βερολίνο συμφώνησε να αυξήσει τις δαπάνες για την άμυνα. Το ευρωπαϊκό πλαίσιο που προτείνεται από το Παρίσι είναι η προφανής διαδρομή. Από οικονομικής πλευράς, υπάρχουν σοβαρές προσπάθειες της Γερμανίας για την ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης.
Τα πάντα, φυσικά, εξαρτώνται από την ικανότητα του κ. Μακρόν να προωθήσει εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Ακόμη και μετά τον εκσυγχρονισμό του εργατικού κώδικα, υπάρχουν οι Κασσάνδρες που εκτιμούν ότι η αντιδραστική Γαλλία θα επικρατήσει ξανά.
Αυτό που αγνοούν οι σκεπτικιστές είναι αυτό που ο κ. Μακρόν έχει καταλάβει καλύτερα – ότι ο εκσυγχρονισμός αφορά τόσο την ψυχολογία όσο και τη νομοθεσία. Η Γερμανία γίνεται φυλακισμένη της ευημερίας της. Η Γαλλία, όσο παράξενο αν και φαίνεται, μπορεί να είναι έτοιμη να αγκαλιάσει το μέλλον.