O Αλισέρ Ουσμάνοφ θεωρείται ένας από τους εκατό πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Πριν από λίγα χρόνια ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τις επιχειρήσεις και αφιερώθηκε στη φιλανθρωπία. Ύστερα από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, συμπεριλήφθηκε στην λίστα των κυρώσεων της Ε.Ε. Ο ίδιος αρνείται να τον αποκαλούν ολιγάρχη. «Όποιος νομίζει ότι είμαι, είναι απλώς ανίδεος», λέει.
Συναντήσαμε τον Αλισέρ Ουσμάνοφ στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν. 69 ετών σήμερα, θεωρείται ένας από τους 100 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, με περιουσιακά στοιχεία που υπολογίζονται στα 19 δισεκατομμύρια δολάρια. Αφού έζησε για χρόνια στη Ρωσία, όπου σπούδασε και έκανε την περιουσία του ξεκινώντας από την παραγωγή πλαστικών σακουλών, επέστρεψε στη χώρα όπου γεννήθηκε. Ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τις επιχειρήσεις και την αφοσίωση του κυρίως σε φιλανθρωπικά έργα. Στην Ιταλία, βραβεύτηκε από τον Πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα με το παράσημο της Ιταλικής Δημοκρατίας και έλαβε την τιμητική υπηκοότητα από τον Δήμο Arzachena για τις δωρεές του στον καλλιτεχνικό και πολιτιστικό τομέα.
Ωστόσο, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο Ουζμπέκος δισεκατομμυριούχος συμπεριλήφθηκε στη λίστα των ολιγαρχών που συνδέονται με τον Πούτιν και υπόκεινται σε ευρωπαϊκές κυρώσεις. Η θαλαμηγός Dilbar, αξίας 600 εκατομμυρίων ευρώ, που χρησιμοποιεί ο Ουσμάνοφ, είναι δεσμευμένη στο λιμάνι του Αμβούργου.
Ερώτηση: Κύριε Ουσμάνοφ, μπορείτε να μας περιγράψετε το νέο Ουζμπεκιστάν και τις σημαντικότερες αλλαγές που έχουν συμβεί στη χώρα σας;
Στη ζωή μου γνώρισα τρία Ουζμπεκιστάν. Το πρώτο είναι η χώρα που ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, όπου γεννήθηκα. Στη συνέχεια, από το 1991, το ανεξάρτητο Ουζμπεκιστάν. Ενώ πρόσφατα, το 2016, γεννήθηκε το νέο Ουζμπεκιστάν. Μόλις επιτεύχθηκε η ανεξαρτησία το 1991, η εξουσία σε αυτήν την περιοχή καταλήφθηκε από τους πρώην κομμουνιστές ηγέτες, και τόσο στην κοινωνική δομή όσο και στην οικονομία, δεν βασίλευε η στασιμότητα, όπως σε ολόκληρη η Σοβιετική Ένωση, αλλά η πιο πλήρης υποβάθμιση στην κοινωνία, την οικονομία και ούτω καθεξής.
Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι μετά από 30 χρόνια ανεξάρτητης ανάπτυξης, η σημερινή ομάδα που καθοδηγείται από τον Πρόεδρο Σαβκάτ Μιρζιγιάγιεφ, ξεκινά την κολοσσιαία αναδιοργάνωση της οικονομικής δομής του κράτους. Μια εξαιρετική μεταρρύθμιση βρίσκεται σε εξέλιξη με στόχο την αποκατάσταση της κανονικής λειτουργίας της οικονομίας της χώρας, τη βελτίωση της ευημερίας των πολιτών και, κυρίως, να επιτρέψει στο Ουζμπεκιστάν να κερδίσει τον σεβασμό όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και παγκόσμια. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η περίοδος είναι πραγματικά ένα σημάδι ελπίδας για ένα μεγάλο μέλλον για τη χώρα. Βλέπω τις μεγαλύτερες αλλαγές στο γεγονός ότι οι επενδυτικές δραστηριότητες έχουν αποκτήσει μεγάλη δυναμική, η χώρα έχει ανοίξει και ο νέος πρόεδρος Μιρζιγιάγιεφ κατάφερε να ανυψώσει την ψυχή των ανθρώπων και να απελευθερώσει τις καρδιές τους. Τώρα στοχεύει να ωθήσει τους πολίτες να εργαστούν με σύγχρονο τρόπο για να χτίσουν μια νέα χώρα.
Έχετε κάνει μεγάλες επενδύσεις σε διάφορους τομείς στο Ουζμπεκιστάν. Ποια άλλη συμβολή θα θέλατε να έχετε στην ανάπτυξη της πατρίδας σας τα επόμενα χρόνια;
Για να πω την αλήθεια, δεν μου αρέσει να μιλάω για τη συνεισφορά μου, αν και, φυσικά, συγκαταλέγομαι σε αυτούς που υποστηρίζουν τη μεταρρυθμιστική ατζέντα του νέου προέδρου. Όσον αφορά τις επενδύσεις των εταιρειών στις οποίες συμμετείχα, επικεντρωθήκαμε σε εταιρείες του Ουζμπεκιστάν που σχετίζονται με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες της εταιρείας χαρτοφυλακίου μας. Πρόκειται κυρίως για τον τομέα των τηλεπικοινωνιών και της τεχνολογίας. Γενικά, λόγω των κυρώσεων, τώρα αυτό έχει γίνει πολύ περίπλοκο, αλλά δεν διακόπτω τα φιλανθρωπικά σχέδια και προσπαθώ να δουλέψω. Επομένως, φυσικά και θα βάλω όλες τις δυνάμεις και τους πόρους μου για να βοηθήσω το Ουζμπεκιστάν και να φανώ χρήσιμος στη χώρα μου. Αυτός είναι ο μεγάλος μου στόχος, για τον οποίο έχω αφήσει τη διαχείριση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ακόμα και τη συμμετοχή σε πολλά έργα μου ως μέτοχος. Το Ουζμπεκιστάν, μαζί με το Καζακστάν, θα είναι ο πραγματικός ηγέτης της Κεντρικής Ασίας, που θα γίνει η ατμομηχανή για την ανάπτυξη αυτής της περιοχής προς την κατεύθυνση που καθορίζουν οι πολίτες της. Και είμαι πεπεισμένος ότι αυτή η χώρα θα τα καταφέρει.
Κύριε Ουσμάνοφ, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, συμπεριληφθήκατε στη λίστα των κυρώσεων της Ε.Ε. επειδή θεωρηθήκατε ολιγάρχης. Γιατί απορρίπτετε αυτόν τον ορισμό;
Όχι μόνο διαφωνώ, αλλά έχω καταθέσει μήνυση για αυτό. Πιστεύω ότι όσοι πήραν την απόφαση να με χαρακτηρίσουν ως ολιγάρχη, έχουν αποδείξει την πλήρη άγνοιά τους. Οι ολιγάρχες είναι επιχειρηματίες που βγάζουν χρήματα με τη βοήθεια της εξουσίας. Το πρώτο πράγμα. Δεύτερον, είναι άνθρωποι που κερδίζοντας χρήματα επηρεάζουν τις αρχές. Δεν είναι πραγματικά η περίπτωσή μου. Δεν έχω λάβει ποτέ δώρα από τις αρχές. Στην εταιρεία χαρτοφυλακίου μας, ό,τι έχουμε κάνει έχει γίνει με τους όρους της αγοράς. Ως ολιγάρχες ορίζονται εκείνοι οι άνθρωποι που, εκμεταλλευόμενοι το πρώτο στάδιο ανάπτυξης του κεφαλαίου στη Ρωσία, έλαβαν τεράστιους πόρους σχεδόν χωρίς κόστος. Αντίθετα, εγώ απέκτησα τα πάντα με τους κανόνες του ανταγωνισμού.
Ναι, έχω περιουσιακά στοιχεία, ναι, έχω αναγνώριση στη Ρωσία, ναι, είμαι επίσης πολίτης της Ρωσίας, αλλά ζω για τα συμφέροντα της πατρίδας μου. Έχω συνταξιοδοτηθεί, κάνω φιλανθρωπίες, παίρνω μερίσματα από τις επενδύσεις μου. Σε τι μπορεί να φταίει ένας άνθρωπος που δηλώνει όλα τα εισοδήματά του μέχρι την τελευταία δεκάρα;
Ευτυχώς στην Ιταλία διαβάζουν τουλάχιστον τα έγγραφα που παρέδωσαν οι δικηγόροι μας. Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες απλά δεν θέλουν να τα διαβάζουν πια, απλά λένε ότι είσαι ένοχος και τέλος. Και όταν πρόκειται για την επιβολή κυρώσεων στις αδερφές μου, που έζησαν όλη τους τη ζωή στο Ουζμπεκιστάν και δεν έχουν καμία σχέση με τη Ρωσική Ομοσπονδία, δεν το δέχομαι! Δόξα τω Θεώ, οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν ήδη άρει τις κυρώσεις για μια από τις αδερφές μου. Ωστόσο, ο αγώνας απέχει πολύ από το τέλος. Ελπίζω ότι η δικαιοσύνη θα επικρατήσει, τουλάχιστον στο δικαστήριο, παρόλο που δεν ήθελα και δεν θέλω μια δίκη. Και θα αγαπήσω την Ιταλία ό,τι κι αν γίνει.
Πώς υπερασπίζεστε τον εαυτό σας απέναντι στην κατηγορία για στενούς δεσμούς με τον Πούτιν;
Λοιπόν, βλέπετε, αυτή η ερώτηση είναι το δεύτερο μέρος της κατηγορίας, ότι δεν είμαι απλώς ολιγάρχης, αλλά ο «αγαπημένος» ολιγάρχης του Πούτιν. Δεν είχα ποτέ τέτοιους δεσμούς. Έζησα στη Ρωσία για πάνω από 35 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έχω κάνει πολύ δρόμο, από νεαρός φοιτητής σε έναν από τους κορυφαίους και πλουσιότερους επιχειρηματίες της χώρας εδώ και αρκετά χρόνια. Πιθανολογείται ότι ήμουν ο πρώτος στην ιστορία της Ρωσίας που εξελέγη πρόεδρος διεθνούς αθλητικού οργανισμού (Διεθνής Ομοσπονδία Ξιφασκίας, σ.σ.) που τελεί υπό την αιγίδα της ΔΟΕ.
Επιπλέον, εγώ προσωπικά, τα επενδυτικά μου ταμεία και το φιλανθρωπικό μας ίδρυμα δίνουμε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο σε φιλανθρωπίες και δωρεές σε πολιτιστικά, αθλητικά και επιστημονικά έργα. Και αυτήν την αναγνώριση πιστεύω ότι την κέρδισα όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και στην πατρίδα μου, το Ουζμπεκιστάν, και σε μια γειτονική μας χώρα: το Καζακστάν. Έχω πολλούς φίλους και φαίνεται να με αντιμετωπίζουν με σεβασμό σε αυτές τις χώρες, στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.
Ταυτόχρονα, ό,τι και να γίνει, δεν πρέπει να εγκαταλείπει κανείς την δική του πορεία ζωής και δεν θα το κάνω. Παρεμπιπτόντως, υπάρχει και κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση. Στον αθλητικό μας οργανισμό, τη Διεθνή Ομοσπονδία Ξιφασκίας, μετά την επιβολή των κυρώσεων σε μένα, είχα λόγους να είμαι περήφανος για όλους τους ξιφομάχους του κόσμου. Δεν το γνώριζα καν… περισσότερες από 100 χώρες πριν από έξι μήνες έγραψαν μια αναφορά στον Πρόεδρο της Ολυμπιακής Επιτροπής ζητώντας του να με βοηθήσει. Πιο άλλο μπορεί να είναι το νόημα της ζωής, από το να φανώ αντάξιος της εμπιστοσύνης αυτών των ανθρώπων;
Εσείς, τι πιστεύετε για τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Όσο για τις εντυπώσεις του πολέμου, όπως για όλους, είναι ένα σοκ στην αρχή. Πώς να μην σοκαριστείτε με αυτό που συμβαίνει; Στον 21ο αιώνα, ο πόλεμος δεν θα ωφελήσει κανέναν όσον αφορά τους στόχους της ανθρωπότητας. Αλλά αυτό δεν με αφορά, δεν είμαι πολιτικός, δεν θέλω να ασχοληθώ με την πολιτική. Και μάλλον γι’ αυτό πιστεύω ότι κάθε σύγκρουση πρέπει να τελειώνει ειρηνικά και, κυρίως, χωρίς θύματα. Να πώς νιώθω εγώ προσωπικά γι’ αυτό. Μιλάω για τον εαυτό μου τώρα.
Γιατί, αργά ή γρήγορα, οι συγκρούσεις τελειώνουν και ο νόμος θα αποκατασταθεί, και ελπίζω και στην Ευρώπη. Και όλοι θα το καταλάβουν, το ελπίζω πραγματικά. Αλλά την ίδια στιγμή, νομίζω ότι η αναγνώριση που έχω λάβει σε όλο τον κόσμο (συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης), με κάνει να ελπίζω ότι δεν έχω ζήσει τη ζωή μου μάταια. Και στο μέλλον θα προσπαθήσω να βοηθήσω τους ανθρώπους, την ανθρωπότητα, χώρες, όπως το Ουζμπεκιστάν, τη Ρωσία, το Καζακστάν, το Τατζικιστάν. Και σίγουρα θα προσπαθήσω να κάνω καλό στην Ιταλία, τουλάχιστον για την πόλη Arzachena, τουλάχιστον για την περιοχή της Σαρδηνίας.