Ποιον καλείτε για 7 δισεκατομμύρια ευρώ σε σύντομο χρονικό διάστημα για να βολέψετε μια χώρα σαν την Ελλάδα για έναν μήνα;
Αυτό ήταν το δίλημμα που αντιμετώπιζαν τον Ιούλιο οι παράγοντες χάραξης πολιτικής της ευρωζώνης, καθώς έσπευδαν να ολοκληρώσουν ένα πρόγραμμα διάσωσης για την Ελλάδα και να αποτρέψουν τη χώρα από το να χρεοκοπήσει έναντι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Με τον χρόνο αντίπαλο, οι χρηματοπιστωτικοί μηχανικοί της Ευρωπαϊκής Κομισιόν έπεσαν πάνω σε μια καινοτόμο λύση, χωρίς να παραβιάζουν κανέναν από τους κανονισμούς που προστατεύουν τους φορολογούμενους από απώλειες. Ενώ οι χρηματοπιστωτικές αγορές χρησιμοποιούνταν για τη χρηματοδότηση του δανείου-γέφυρα της Ελλάδας, ο μοναδικός επενδυτής για την προσωρινή έγχυση ήταν ο προστατευτικός μηχανισμός της ίδιας της ευρωζώνης, σύμφωνα με δύο άτομα με γνώση του ζητήματος.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, που εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσε να δανείσει απευθείας στην Ελλάδα, χρηματοδότησε την προκαταβολή της ΕΕ μέσω μιας ιδιωτικής κατάθεσης για το ελληνικό δάνειο-γέφυρα, είπαν τα άτομα. Η Ελλάδα στη συνέχεια ξεπλήρωσε το μεσοπρόθεσμο δάνειο τον Αύγουστο, μόλις εγκρίθηκε το πρόγραμμα διάσωσης των 86 δισεκατομμυρίων ευρώ.
«Υπογραμμίζει το είδος του πολιτικού θεριού που είναι ο ΕΜΣ» είπε ο Jacob Funk Kirkegaard του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Peterson στην Ουάσινγκτον. «Το ότι δεν το συζητάνε οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στο ότι δε θέλουν να έχουν μια συζήτηση για το πόσο ευέλικτος είναι στην πράξη ο ΕΜΣ, καθώς μπορεί να υπάρξουν στο μέλλον στιγμές που οι άνθρωποι θα θελήσουν να επικαλεστούν αυτήν την ευελιξία και τη χρήση της.»
Επενδυτική ευκαιρία
Όταν ρωτήθηκε την Τρίτη για τη χρηματοδότηση-γέφυρα, το γραφείο τύπου του ΕΜΣ απάντησε πως δε συζητά δημόσια την επενδυτική του στρατηγική. Η απόφαση να γίνει ιδιωτική τοποθέτηση στο δάνειο-γέφυρα ήταν σύμφωνη με τις επενδυτικές πολιτικές, οι οποίες εστιάζουν στη διατήρηση του κεφαλαίου και απαιτούν από το ταμείο να επενδύει αποκλειστικά σε περιουσιακά στοιχεία υψηλής ποιότητας, είπε ο μηχανισμός με έδρα στο Λουξεμβούργο.
«Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Κομισιόν για επένδυση σε μια βραχυπρόθεσμη συναλλαγή στο όνομα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρήθηκε ως καλή επενδυτική ευκαιρία από το επενδυτικό και οικονομικό τμήμα του ΕΜΣ» είπε το ταμείο. «Η επένδυση είναι απολύτως σύμφωνη με τις υπάρχουσες επενδυτικές γραμμές του ΕΜΣ.»
Η αντισυμβατική χρηματοδοτική διευθέτηση δείχνει το βάθος της αποφασιστικότητας της ΕΕ να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ και το πόσο μακριά χρειάστηκε να φτάσει για να το πετύχει. Το ΕΜΣ δεν επιτρεπόταν να δανείσει στην Ελλάδα έως ότου εγκρινόταν ένα νέο πρόγραμμα από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης, το γερμανικό κοινοβούλιο και άλλα εθνικά νομοθετικά σώματα – ωστόσο, οι κανονισμοί του τού επέτρεπαν να χρηματοδοτήσει την αξιολογημένη με ΑΑΑ ΕΕ, ακόμη κι αν οι αναφορές της συναλλαγής θα μπορούσαν να είναι πολιτικά εκρηκτικές.
Εάν η συναλλαγή είχε γίνει δημόσια γνωστή ενώ η ελληνική διάσωση βρισκόταν υπό διαπραγμάτευση, θα μπορούσε να εντείνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ της γερμανίδας καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ και των βουλευτών της χώρας της.
«Θα είχε αλλάξει την ψήφο της Bundestag; Όχι. Αλλά θα μπορούσε να κοστίσει στην κυρία Μέρκελ μερικές ψήφους από το κόμμα της» είπε ο Carsten Brzeski, επικεφαλής οικονομολόγος της ING-Diba στη Φρανκφούρτη.
Κρατώντας τη συναλλαγή μυστική, η Ευρωπαϊκή Κομισιόν και η ευρωζώνη μπόρεσαν να κρατήσουν τους πολιτικούς αφοσιωμένους στην ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας. Την ίδια στιγμή, η χρήση των επενδυτικών αποθεμάτων του ΕΜΣ επέτρεψε στην ΕΕ να βρει τα χρήματα που χρειαζόταν γρήγορα, χωρίς να παραβεί οποιουσδήποτε κανόνες της ευρωζώνης. Εάν η ΕΕ είχε καταφύγει σε ένα δεύτερο δάνειο-γέφυρα – μια πιθανότητα που η κομισιόν είχε προετοιμάσει ως έκτακτη λύση – θα είχαν μάλλον χρησιμοποιηθεί παρόμοια βήματα.
Καθώς τα χρήματα χρειάζονταν σε σύντομο χρονικό διάστημα, η Ευρωπαϊκή Κομισιόν προσπάθησε να τα συγκεντρώσει μέσω ιδιωτικής κατάθεσης, αντί να προσπαθήσει να οργανώσει μια δημόσια προσφορά, είπαν τα άτομα. Το ΕΜΣ μπόρεσε να παρέχει τη χρηματοδότηση μέσα από τους επενδυτικούς λογαριασμούς του.
Η Ελλάδα μπόρεσε να λάβει το δάνειο-γέφυρα μέσα από ένα άλλο ευρωπαϊκό εργαλείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο έχει τη στήριξη και των 28 μελών της ΕΕ και έχει πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές εκ μέρους της ένωσης. Ως μέρος των διαπραγματεύσεων για την έγκριση του δανείου του ΕΤΧΣ, η ΕΕ τοποθέτησε εγγυήσεις για να προστατέψει τις χώρες εκτός ευρώ από οποιαδήποτε έκθεση που θα σχετιζόταν με την προστασία της νομισματικής ένωσης.
Ο ΕΜΣ αποτελεί συχνό επενδυτή στην ΕΕ και άλλους θεσμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Επενδυτική Τράπεζα και η Παγκόσμια Τράπεζα. Η ΕΕ αξιολογείται με ΑΑΑ από το Moody’s, ΑΑΑ από το Fitch και ΑΑ από το S&P, και συνεπώς είναι πάνω από το όριο του ΕΜΣ για τις επενδύσεις, σύμφωνα με το ταμείο.