Με την μέση τιμή του πετρελαίου σε επίπεδα κάτω κι από το ψυχολογικό όριο των 50 δολαρίων ανά βαρέλι σε συνδυασμό με την μειωμένη, λόγω εποχικότητας, ζήτηση από τις μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές αγορές, το γεγονός πως οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες ανακοινώνουν, η μία μετά την άλλη, απογοητευτικά έως… επικίνδυνα για τη συνέχεια οικονομικά αποτελέσματα μόνον έκπληξη και εντύπωση δεν κάνει. Ακόμα και στους μη γνωρίζοντες την διεθνή αγορά…
Μια σειρά γεωπολιτικών γεγονότων, μια ιστορική πολιτική απόφαση, αλλά και οικονομικές στρατηγικές επιλογές πετρελαιοπαραγωγών κρατών έχουν συνθέσει ένα παζλ καταστροφικό για την ισορροπία της αγοράς. Επί της ουσίας εκείνο που πρωτίστως πιέζει αγορά και τιμές είναι ο συνδυασμός της υπερπροσφοράς με τη χαμηλή ζήτηση παγκοσμίως. Κι αν η ζήτηση είναι ως έναν βαθμό θέμα εποχής, η υπερπροσφορά αποτελεί κατεξοχήν μια στρατηγική απόφαση που για πολλούς φαντάζει τουλάχιστον αδικαιολόγητη.
Σε μια πρώτη ανάγνωση όντως φαντάζει παράδοξο το πώς σκέφτονται οι ιθύνοντες των χωρών μελών του ΟΠΕΚ και αποφασίζουν όχι μόνο να μην βάλουν ποσοστώσεις στην παραγωγή τους, αλλά ενίοτε να την αυξάνουν κιόλας, τη στιγμή που οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει κατά τουλάχιστον 29% από τον περασμένο Ιούνιο.
Η μόνη λογική εξήγηση είναι πως οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, με πρώτη τη Σαουδική Αραβία, επιλέγουν να αυξήσουν την παραγωγή τους συμπιέζοντας εξωφρενικά τα περιθώρια κέρδους τους, θέλοντας να διασφαλίσουν τα μερίδια αγοράς που κατέχουν, τώρα που σταδιακά επανακάμπτουν στην διεθνή σκηνή «παίκτες» όπως το Ιράν για παράδειγμα.
Μια δεύτερη ανάλυση την οποία επιχειρούν αναλυτές και επενδυτές είναι αυτή του γεωπολιτικού παράγοντα. Για την ακρίβεια υποστηρίζουν, εστιάζοντας βασικά στις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας από τη Δύση λόγω της εμπλοκής της στην ουκρανική κρίση, πως η κρίση στο πετρέλαιο είναι απότοκος της γεωπολιτικής στρατηγικής των ΗΠΑ, με στόχο να πληγεί κυρίως η οικονομία της Ρωσίας που εξαρτάται σε υπερθετικό βαθμό από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Προσθέστε σε αυτό το δεδομένο και την γενικότερη αστάθεια που «χτυπά» και πάλι την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής (με τη δράση των ακραίων Ισλαμικών οργανώσεων και πλέον και την στρατιωτική εμπλοκή της συμμαχίας των κρατών που στηρίζουν τη Σαουδική Αραβία και εσχάτως και την εμπλοκή της Τουρκίας στο Βόρειο Ιράκ) κι έχετε την πλήρη εικόνα. Και παράλληλα κατανοείτε και γιατί οι ιθύνοντες του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ) δηλώνουν επισήμως πως ο πανικός έχει κυριεύσει τις αγορές πετρελαίου.
Ο ΟΠΕΚ μάλιστα επιχειρεί να καθησυχάσει τις μεγάλες παραγωγούς αλλά και τις μεγάλες καταναλώτριες χώρες, τονίζοντας ότι θα επανέλθει η ισορροπία στην προσφορά και τη ζήτηση για τον μαύρο χρυσό.
Σε κάθε περίπτωση η δραματική πτώση των τιμών του πετρελαίου στην περιοχή των 80 δολ. το βαρέλι, πλήττει πολλές χώρες και αναμένεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις ως το τέλος του έτους. Ενδεικτικά, όπως τονίζουν αναλυτές που ερωτήθηκαν σχετικά από το CNN Money, μόνον ο προϋπολογισμός του Ιράν για παράδειγμα έχει βασιστεί σε μια μέση τιμή διαπραγμάτευσης του πετρελαίου στα επίπεδα των 135 δολαρίων ανά βαρέλι! Αντιστοίχως, όπως προκύπτει από τα στοιχεία των Deutsche Bank και Thomson Reuters, ο προϋπολογισμός της Σαουδικής Αραβίας προβλέπει το πετρέλαιο στα 95 δολ. το βαρέλι.
Το ζήτημα είναι ποια χώρα μπορεί να τις αντέξει», σχολιάζουν χαρακτηριστικά έμπειροι αναλυτές.
Οι πέντε χώρες που «κάθονται» σε τεράστια αποθέματα πετρελαίου
Η διαμόρφωση των τιμών του μαύρου χρυσού πάντως έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για μια σειρά χωρών που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα πρωταγωνιστήσουν – και γεωπολιτικά – τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για τις χώρες που αποδεδειγμένα «κάθονται» σε μεγάλα αποθέματα «μαύρου χρυσού» ή αν προτιμάτε έχουν στο υπέδαφός τους «μελλοντικούς προϋπολογισμούς» δεκάδων δισ. δολαρίων. άρια.
Βάσει στοιχείων της Barclays, λοιπόν, αυτές είναι οι χώρες με τα μεγαλύτερα – αποδεδειγμένα – πετρελαϊκά αποθέματα παγκοσμίως.
Ιράκ
Αποθέματα: 140,3 δισ. βαρέλια
Η οικονομία της χώρας εξαρτάται αποκλειστικά από το πετρέλαιο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν, η πτώση των πετρελαϊκών τιμών το 2014, να οδηγήσει σε υποχώρηση κατά 30% των κρατικών εσόδων. Για φέτος το Ιράκ – ένας εκ των μεγαλύτερων παραγωγών του OPEC – φροντίζει να «τρέξει» σε ιστορικά υψηλά επίπεδα την παραγωγή του.
Ιράν
Αποθέματα: 157,3 δισ. βαρέλια
Το «κρυφό χαρτί» της Τεχεράνης. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι επιστροφή του Ιράν στην αγορά πετρελαίου θα οδηγήσει χαμηλότερα τις τιμές.
Καναδάς
Αποθέματα: 173,2 δισ. βαρέλια
Το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών κατευθύνονται σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου των ΗΠΑ.
Σ. Αραβία
Αποθέματα: 268,4 δισ. βαρέλια
Κατά τη διάρκεια του 2014 ήταν ένας από τους μεγαλύτερους «παίκτες» της αγοράς πετρελαίου. Με δική της πρωτοβουλία και πίεση ο OPEC αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητη την παραγωγή του, κατά την τελευταία συνεδριάσή του.
Βενεζουέλα
Αποθέματα: 297,7 δισ. βαρέλια
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία «η Βενεζουέλα εξαρτάται σε υψηλό επίπεδο από τα έσοδα που προέρχονται από τις εξαγωγές πετρελαίου, οι οποίες αντιστοιχούν στο 60% των συνολικών και καλύπτουν το 40% των κρατικών εσόδων».