Την Τετάρτη, οι αναπληρωτές πρωθυπουργοί Λουίτζι ντι Μάιο και Ματτέο Σαλβίνι υποσχέθηκαν να περάσουν έναν συνετό προϋπολογισμό, ο οποίος δεν θα προκαλέσει τριβές με την υπόλοιπη ΕΕ και χάος στις χρηματοπιστωτικές αγορές. “Θέλουμε να σεβαστούμε τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι Ιταλοί, παραμένοντας εντός των περιορισμών που επιβάλλουν άλλοι”, δήλωσε ο ηγέτης της Λέγκας Σαλβίνι. “Θα περάσουμε έναν προϋπολογισμό που θα κάνει τους Ιταλούς να χαμογελούν και πάλι, αλλά θα κρατήσει και τα δημόσια οικονομικά σε τάξη”, επέμεινε ο Ντι Μάιο των Πέντε Αστέρων.
Στους επενδυτές άρεσε αυτό που άκουσαν. Τις τελευταίες τρεις ημέρες, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου της Ιταλίας έχει υποχωρήσει από το 3,2% στο 2,9% περίπου. Εν τω μεταξύ, η χρηματιστηριακή αγορά του Μιλάνου έχει ανακάμψει, ενώ άλλες ευρωπαϊκές μετοχές υποχώρησαν. Μετά το καλοκαίρι, που έμοιαζε να προετοιμάζει την αγορά για ένα ακόμα πιο ζεστό φθινόπωρο, αυτό δεν αποτελεί και μικρό επίτευγμα.
Καλύτεροι από τους υπόλοιπους
Το πρόβλημα είναι ότι τα σχόλια του Ντι Μάιο και του Σαλβίνι έρχονται σε αντίθεση σχεδόν με όλα όσα έχουν υποσχεθεί στους ψηφοφόρους. Τον Μάιο, υπέγραψαν μία συμφωνία συνασπισμού που υποσχόταν φορολογικές περικοπές και νέες δαπάνες ύψους περίπου 125 δισ. ευρώ (145 δισ. δολάρια), σύμφωνα με ανεξάρτητη εκτίμηση. Είναι αλήθεια ότι πάντα έλεγαν ότι αυτό θα συμβεί σε βάθος χρόνου. Αλλά είναι δύσκολο να δούμε πώς αυτή η κυβέρνηση θα κάνει κάτι παραπάνω από το να δίνει συμβολικές υποσχέσεις, αν πραγματικά επιμείνει στις συγκρατημένες της κινήσεις.
Φυσικά, ο διάβολος κρύβεται στην λεπτομέρεια. Κανείς από τους δύο ηγέτες δεν έχουν διευκρινίσει τι δημοσιονομικό έλλειμμα θα επιδιώξει η κυβέρνηση για το 2019. Η Ιταλία αναμένεται να παρουσιάσει έλλειμμα 0,8% το επόμενο έτος, αλλά αυτό δεν μοιάζει καθόλου πιθανό. Ο Τζιοβάνι Τρία, ο τεχνοκράτης υπουργός Οικονομικών, λέγεται ότι προτιμά να μένει κάτω από το 2%, ενώ μερικοί από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και την Λέγκας του Βορρά ίσως προσανατολίζονται πιο κοντά στο 3%. Να περιμένετε μήνες διενέξεων – εντός της κυβέρνησης και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – μέχρι να αποφασιστεί ποια ακριβώς θα είναι η γραμμή.
Ωστόσο, η πολιτική στροφή είναι σαφής. Η Λέγκα υποσχέθηκε έναν “ενιαίο φόρο” σε όλη την εκλογική της εκστρατεία για την τόνωση της οικονομίας. Το deal του συνασπισμού με τους Πέντε Αστέρες είχε ήδη οδηγήσει σε ένα φορολογικό σύστημα με δύο κατευθύνσεις. Τώρα ο προϋπολογισμός αναμένεται να αποφέρει μόνο μικρές φορολογικές περικοπές, πιθανότατα για τους αυτοαπασχολούμενους.
Όσον αφορά τους Πέντε Αστέρες, είχαν υποστηρίξει ένα “εισόδημα των πολιτών” για να βοηθήσουν τους ανέργους και τους χαμηλόμισθους. Αυτό τώρα κατά πάσα πιθανότητα θα μετατραπεί σε μία παράταση του ισχύοντος καθεστώτος στήριξης του εισοδήματος που υιοθέτησε η πρώην κεντροαριστερή κυβέρνηση του Πάολο Τζεντιλόνι. Όσον αφορά στις συντάξεις, τα δύο κόμματα θα πρέπει να περιορίσουν τις προηγούμενες δηλώσεις τους για μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης.
Έχοντας σταματήσει να φλερτάρουν με την έξοδο από το ευρώ, ο Σαλβίνι και ο Ντι Μάιο φαίνεται να κάνουν το ίδιο και με το γοητευτικό τους δημοσιονομικό κίνητρο. Η αντιπαράθεση με τις χρηματοπιστωτικές αγορές έχει τελειώσει. Μόλις πριν από λίγες μέρες, ο Ντι Μάιο είπε ότι τα συμφέροντα των Ιταλών έρχονται πριν από αυτά των οίκων αξιολόγησης. Ωστόσο, την Τετάρτη είπε: “Δεν είναι δεδομένο ότι τα συμφέροντα των οίκων αξιολόγησης και των Ιταλών βρίσκονται σε αντίθεση”.
Μπορεί να υπάρξουν κι άλλες κολοτούμπες. Οι Πέντε Αστέρες είχαν συζητήσει την παύση της λειτουργίας της ILVA, μιας μεγάλης χαλυβουργίας στη νότια Ιταλία, η οποία συνδέθηκε με την τοπική αύξηση του καρκίνου και των θανάτων. Την Τετάρτη, ο Ντι Μάιο τόνισε ότι θα επιμείνει στο σχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης να την πουλήσει στον γίγαντα του μετάλλου ArcelorMittal. Τα δύο κόμματα παραιτούνται επίσης από την αντίθεσή τους στους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς στο σχολείο.
Πώς αντιδρούν οι ψηφοφόροι σε μια τέτοια προδοσία; Προς το παρόν, πιθανότατα με ένα ράπισμα. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η Λέγκα του Βορρά δεν ήταν πολύ αποτελεσματικοί στη διακυβέρνηση, αλλά ήταν πολύ καλοί στο να κατηγορούν τους άλλους, όπως την ΕΕ, τους “κερδοσκόπους” και τους προκατόχους τους. Η αντιπολίτευση είναι διχασμένη, μη δημοφιλής και στερείται αξιόλογων ηγετών. Η σκληρή στάση της κυβέρνησης για τη μετανάστευση ενίσχυσε την υποστήριξή της, με τα δύο κόμματα να συγκεντρώνουν περίπου το 60% των ψήφων σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
Ωστόσο, ο συνασπισμός παραμένει ευάλωτος. Για πρώτη φορά, η Λέγκα και οι Πέντε Αστέρες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για ψήφους. Οι αντιφατικές προτεραιότητές τους καθιστούν δυσκολότερη την κατάρτιση προϋπολογισμού, ιδίως όταν οι πόροι είναι σπάνιοι. Και οι ψηφοφόροι έχουν αναστατωθεί. Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για τους Ιταλούς να γυρίσουν την πλάτη τους στον Ματτέο Ρέντσι. Αυτή θα μπορούσε να είναι και η μοίρα του Ντι Μάιο και του Σαλβίνι.