Η κομψή γαλλίδα επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ είναι έτοιμη να ταράξει τα νερά σε ότι αφορά τις διασώσεις χωρών, πηγαίνοντας κόντρα στον Ομπάμα, στο ισχυρό παγκόσμιο τραπεζικό λόμπι και στο Βερολίνο.
Σύμφωνα με το σχέδιο που επεξεργάζεται το Ταμείο και το οποίο αναμένεται να εγκριθεί τον Ιούνιο, θα επιβάλλονται εκ των προτέρων απώλειες στους ομολογιούχους σε περίπτωση που μία χώρα της ευρωζώνης θα ζητήσει διάσωση. Σημαδεμένο από το ρόλο του στην εσφαλμένη εκτίμηση του βάθους της ελληνικής ύφεσης και δεχόμενο την απόρριψη στην προσπάθειά του να πείσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να «κουρέψουν» τα ελληνικά δάνεια, το ΔΝΤ φαίνεται ότι παίζει το τελευταίο του ισχυρό χαρτί.
Η πρόταση -η οποία εξακολουθεί να συζητείται εκτενώς στο παρασκήνιο από κορυφαίους οικονομολόγους και δικηγόρους του ταμείου- έχει συναντήσει σκληρή αντίσταση, όχι μόνο από το ισχυρότατο παγκόσμιο τραπεζικό λόμπι, αλλά και από ευρωπαίους φορείς χάραξης πολιτικής και, πιο πρόσφατα, από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία είναι και ο μεγαλύτερος οικονομικός χορηγός του ΔΝΤ. Σύμφωνα με πληροφορίες ανώτατα στελέχη των BlackRock, Pimco, Goldman Sachs, Morgan Stanley, JP Morgan συναντήθηκαν στα μέσα Νοεμβρίου με τον Μπάρακ Ομπάμα και τους εξέθεσαν τις διαφωνίες τους για το προωθούμενο σχέδιο του ΔΝΤ, επισημαίνοντας πως θέτει το κίνδυνο τη σταθερότητα του αμερικανικού αλλά και τους παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι ισχυροί τραπεζίτες ζήτησαν από τον Ομπάμα να παρέμβει, πείθοντας την Κριστίν Λαγκάρντ να κάνει πίσω.
Το σχέδιο του ΔΝΤ είναι απόρροια της εσωτερικής διαμάχης που έχει ξεσπάσει το τελευταίο διάστημα στους κόλπους του ΔΝΤ για τα προγράμματα διάσωσης. Πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, που εκπροσωπούνται στο ΔΝΤ, αντιδρούν στο γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος της δανειακής βοήθειας δεσμεύεται για οικονομικά εύρωστες ευρωπαϊκές χώρες. Και φυσικά γνωρίζουν πως και εντός της Ε.Ε. υπάρχουν φωνές που θέλουν να αποχωρήσει το Ταμείο από τα όργανα διάσωσης. Μία από αυτές είναι του γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφανγκ Σόιμπλε, ο οποίος έχει ζητήσει ανοικτά από το ΔΝΤ να αποσυρθεί σταδιακά από τα προγράμματα διάσωσης κρατών της Ευρωζώνης . «Γιατί να μην τους κάνουμε το χατίρι;», αναρωτιούνται κάποια μέλη του Ταμείου.
Η Λαγκάρντ υπερασπίζεται την πολιτική της, επισημαίνοντας ότι το ΔΝΤ κάνει στην Ελλάδα αυτό για το οποίο δημιουργήθηκε, να σταθεροποιεί δηλαδή το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ωστόσο όσο περνά ο καιρός το κλίμα εντός του Ταμείου γίνεται όλο και πιο βαρύ και η Γαλλίδα έχει συνειδητοποιήσει πως βρίσκεται στριμωγμένη στη γωνία, με το επιχείρημά της να μην πείθει τους ευρωπαίους. Ο ρόλος των αναδυόμενων χωρών μέσα στους κόλπους του ΔΝΤ έχει αναβαθμιστεί, οπότε έχει αυξηθεί σημαντικά και η επιρροή τους. Από την άλλη πλευρά φαίνεται πως τα Ταμείο έχει αρχίσει να χάνει την αίγλη του και ένα μέρος από τη δύναμή του. Γιατί συμβαίνει αυτό. Καταρχήν τα κράτη που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα έχουν βρει άλλες πηγές χρηματοδότησης και μάλιστα με χαμηλότερο κόστος. Κάποιες χώρες στρέφονται για οικονομική βοήθεια στη Σαουδική Αραβία και στο Κατάρ, τα κρατικά ταμεία των οποίων ξεχειλίζουν από ρευστότητα, αποτέλεσμα της οικονομικής έκρηξης των πρώτων υλών. Τα παραπάνω κράτη στα πλαίσια της διεθνούς διπλωματίας και των στρατηγικών επιδιώξεών τους είναι πρόθυμα να χορηγήσουν δάνεια χωρίς τους επαχθείς όρους του ΔΝΤ. Κατά δεύτερο λόγο το Ταμείο αντιμετωπίζεται περισσότερο σαν think tank και διακρατικό συμβουλευτικό όργανο, παρά ως ανώτατο χρηματοδοτικό όργανο.
Ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό;
Στη ρίζα του προβλήματος σιγοβράζει η μακρά διαμάχη μεταξύ Ευρώπης και ΔΝΤ σχετικά με το ποιος θα πρέπει να πληρώσει τα σπασμένα την επόμενη φορά που μία ευρωπαϊκή χώρα θα χρειαστεί διάσωση: οι φορολογούμενοι και οι εργαζόμενοι, ή οι τραπεζίτες και οι επενδυτές;
Ο Γιοργκ Άσμουσεν, ο ισχυρός Γερμανός εκπρόσωπος στην εκτελεστική επιτροπή της ΕΚΤ, εξήγησε γιατί η Γερμανία άσκησε βέτο στην ιδέα του ταμείου ότι θα πρέπει να περικοπεί κομμάτι του χρέους της Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου κατέχεται από την Ευρώπη.
«Το ταμείο μιλάει για χρήματα άλλων ανθρώπων», δήλωσε ο κ. Άσμουσεν με ένα λεπτό χαμόγελο σε γερμανικό φόρουμ πολιτικής. Κατά κάποιο τρόπο, η διαμάχη έχει να κάνει με το ποιου τα χρήματα κινδυνεύουν. Καθώς η Ευρώπη έχει χορηγήσει δάνεια ύψους 340 δισ. ευρώ στις διασωθείσες χώρες εντός ευρωζώνης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του ΔΝΤ ανέρχεται στα 79 δια, ευρώ, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο κ. Άσμουσεν και οι χορηγοί του στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών έχουν ανταποκριθεί στην πίεση που ασκεί το ΔΝΤ να αποδεχθούν άλλοι τις απώλειες του υπάρχοντος χρέους. Αυτό δε θα μπορούσε να συμβεί ποτέ, δεδομένου ότι το καθεστώς του ΔΝΤ ως προνομιούχου πιστωτή –που σημαίνει ότι τα δάνειά του επιστρέφονται πριν από τα αντίστοιχα οποιουδήποτε άλλου δανειστή- είναι ίσως η πιο ιερή διαταγή στην παγκόσμια οικονομία.
Το Βερολίνο από την πλευρά του έχει αποκλείσει την συνέχιση της πρακτικής των απομειώσεων μετά το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους την περασμένη χρονιά. Μέρκελ και Σόιμπλε τονίζουν κατηγορηματικά με κάθε ευκαιρία ότι δεν πρόκειται να υπάρξει ξανά «κούρεμα» χρέους υπερχρεωμένων χωρών της ευρωζώνης.Και θεωρούν οποιαδήποτε απόκλιση από την βασική τους αρχή –ότι το εξουθενωτικό χρέος θα πρέπει να μειωθεί μόνο μέσω σκληρών περικοπών και αυξήσεων φόρων- ως παρέκκλιση από τη δημοσιονομική ευθύνη.