Μπορεί ο Μάριο Ντράγκι να είναι ο μεγάλος προστάτης της ευρωζώνης, οι επενδυτές, ωστόσο, μπορούν ακόμη να χτυπηθούν.
Από τα πορτογαλικά κρατικά ομόλογα μέχρι τις ιταλικές τραπεζικές μετοχές, τα πιο στρεσαρισμένα σημεία της ευρωζώνης παρέχουν υπενθύμιση πως τα προγράμματα ενίσχυσης και προστασίας του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν προσφέρουν ανοσία σε απώλειες. Είναι μια ειδοποίηση που μπορεί να αποδειχθεί έγκαιρη εάν πραγματοποιηθεί μια σειρά πολιτικών κινδύνων από την Ισπανία μέχρι την Ελλάδα.
Με το πρόγραμμα των νομισματικών μεταφορών που ξεκίνησε το 2012 και το σχέδιο ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζεται από τον περασμένο Μάρτιο, οι αγορές ήταν σε μεγάλο βαθμό αναισθητοποιημένες με την πολιτική ως τώρα. Παρ’ ότι δεν έχουν την εικόνα που είχαν κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης πριν από πέντε χρόνια, οι επενδυτές που αναρωτιούνταν πότε θα υποχωρήσει η επίδραση των φαρμάκων μπορεί να έχουν την απάντησή τους.
«Τη στιγμή που υπάρχει πραγματικό κίνητρο να πουλήσεις, δεν έχει σημασία αν κάποιος αγοράζει ομόλογα μέσω ποσοτικής χαλάρωσης» είπε ο Charles Diebel, ο επικεφαλής επί των επιτοκίων στην Aviva Investors του Λονδίνου, η οποία επιτηρεί περίπου 351 δισεκατομμύρια ευρώ. «Εφόσον τίποτα δεν αλλάζει, μπορούμε να πούμε πως η ποσοτική χαλάρωση παρέχει κάποια στήριξη, από μόνη της όμως δεν το κάνει πραγματικά.»
Στην πραγματικότητα, οι χώρες που χαρακτήρισαν την κρίση δημοσίου χρέους της Ευρώπης από το 2010 έως το 2012 ποτέ δε σταμάτησαν να αποτελούν πιθανές πηγές αναστάτωσης για τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Υπήρξε η άφιξη μιας κυβέρνησης στην Πορτογαλία που είναι αντίθετη με τις μεταρρυθμίσεις του προκατόχου της, η πιθανότητα μιας παρόμοιας στην Ισπανία και η συνεχής απειλή πως το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας θα καταρρεύσει. Η προσφυγική κρίση που φουντώνει έχει την προοπτική να δημιουργήσει ρήξη στην συναίνεση πάνω στην οποία στηρίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλα αυτά, τη στιγμή που η παγκόσμια οικονομική ενδοχώρα έχει κάνει ακόμη και την Apple να ανησυχεί.
«Μετά τον συνδυασμό νομισματικών μεταφορών και ποσοτικής χαλάρωσης, οι αγορές είχαν κοστολογήσει την πιθανότητα δυσμενών γεγονότων» είπε ο Marco Valli, επικεφαλής οικονομολόγος για την ευρωζώνη της UniCredit στο Μιλάνο. «Όμως η ποσοτική χαλάρωση δε στοχεύει να εξουδετερώσει τους πολιτικούς κινδύνους.»
Η απόδοση των 10ετών πορτογαλικών ομολόγων έχει αναρριχηθεί από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα σχημάτισε κυβέρνηση τον Νοέμβριο υποσχόμενος να χαλαρώσει τη λιτότητα. Η διαφορά με τα βασικά γερμανικά ομόλογα ήταν η μεγαλύτερη την περασμένη εβδομάδα μετά το ξεκίνημα του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης.
Στην Ιταλία και την Ισπανία, ήταν οι τράπεζες αυτές που υπέφεραν καθώς οι επενδυτές εγκατέλειψαν τα περιουσιακά στοιχεία που συνδέονταν με τα αδύναμα χρηματοπιστωτικά σημεία των χωρών.
Οι ιταλικές τραπεζικές μετοχές έχασαν 20% αυτόν τον μήνα, λόγω ανησυχιών για τα σχέδια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η κυβέρνηση στη Ρώμη και η Ευρωπαϊκή Κομισιόν συμφώνησαν αργά την Τρίτη σε ένα σχέδιο για να βοηθήσουν τις τράπεζες να ξεφορτωθούν το επισφαλές χρέος, παρ’ ότι η Banco Popolare di Milano αύξησε την πτώση του Ιανουαρίου σε πάνω από 30%, λόγω ανησυχιών πως η συμφωνία ήταν αδύναμη και δε θα έκανε τα απαραίτητα.
Η Banco Santander και η Banco Popular Espanol της Ισπανίας υποχώρησαν σε επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί τελευταία φορά στο απόγειο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, καθώς το κατά της λιτότητας κόμμα των Podemos μάχεται για να κερδίσει ρόλο στην επόμενη κυβέρνηση ύστερα από τις χωρίς ξεκάθαρο αποτέλεσμα εκλογές του Δεκεμβρίου.
Τα κρατικά ομόλογα της Ελλάδας είναι και πάλι σε πτώση, καθώς ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατευθύνεται προς μία νέα σύγκρουση με τους ευρωπαίους πιστωτές για τις μεταρρυθμίσεις του ασφαλιστικού συστήματος που συνδέονται με τις πληρωμές της διάσωσης.
«Εάν, ως αποτέλεσμα του πολιτικού κινδύνου, ήσασταν αρκετά αβέβαιοι για, ας πούμε, το ισπανικό χρέος, θα είχε διαφορά εάν το αγοράζει η ΕΚΤ;» είπε ο Diebel. «Θα το πουλούσατε έτσι κι αλλιώς.»
Λεχθέντων αυτών, ο σημερινός ρυθμός της ποσοτικής χαλάρωσης, με την ΕΚΤ να αγοράζει 60 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρέος κάθε μήνα, είναι σε ισχύ επί μόλις 10 μήνες, κάτι που σημαίνει πως η αποτελεσματικότητά του έχει δοκιμαστεί ελάχιστα.
Οι νομισματικές μεταφορές, οι οποίες θα μπορούσαν να είναι περισσότερο στοχευμένες στις αδυναμίες της ευρωζώνης, δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ. Έρχονται με προϋποθέσεις και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν νομικές προκλήσεις, με το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας να ετοιμάζεται να ακούσει εισηγήσεις εναντίον τους στις 16 Φεβρουαρίου.
Οι πολιτικοί παράγοντες στη Φρανκφούρτη ξεκαθαρίζουν πως είναι αφοσιωμένοι στον δηλωμένο στόχο του προγράμματος της ποσοτικής χαλάρωσης, στην επιστροφή των ετήσιων ποσοστών του πληθωρισμού σε λίγο χαμηλότερα του 2%. Εάν τα πολιτικά ή άλλου είδους γεγονότα δημιουργήσουν τόση αναστάτωση στις αγορές που οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες στην οικονομία θα επιδεινωθούν και οι προοπτικές ανάπτυξης μειωθούν, η ΕΚΤ αναμφίβολα θα αυξήσει τις αγορές της, σύμφωνα με τον Valli της UniCredit.
Ο Ντράγκι την προηγούμενη εβδομάδα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο της ενίσχυσης της ποσοτικής χαλάρωσης τον Μάρτιο, λόγω των περεταίρω φετινών πτώσεων των τιμών του πετρελαίου και της αβέβαιης παγκόσμιας προοπτικής. Αντί να υποχωρήσει στην κριτική για την τριετή αποτυχία της ΕΚΤ να πετύχει την πρόβλεψή της για τον πληθωρισμό αλλάζοντας τον στόχο, ο Ντράγκι φαίνεται αποφασισμένος να διατηρήσει την ενίσχυση για όσο χρόνο χρειαστεί.
«Έχουμε πολλά εργαλεία» είπε ο πρόεδρος της ΕΚΤ την περασμένη εβδομάδα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στην Ελβετία. «Έχουμε την αποφασιστικότητα και την προθυμία και τη δυνατότητα του διοικητικού συμβουλίου να δράσουμε και να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα εργαλεία.»
Παρ’ όλα αυτά, σύννεφα μαζεύονται ξανά πάνω από την ευρωζώνη.
Η άφιξη περισσότερων από ένα εκατομμύριο προσφύγων τον περασμένο χρόνο έχει εξαντλήσει το πολιτικό κεφάλαιο της Γερμανίας συγκεκριμένα, με την ηγεσία της καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ υπό αμφισβήτηση. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, φοβούμενος την κατάρρευση της συναίνεσης και το κλείσιμο των εσωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων, έχει πει πως η προσφυγική κρίση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη του ίδιου του ευρώ.
Ξαφνικά, η εκλογή μιας κατά της λιτότητας κυβέρνησης στην Ισπανία ή η άνοδος της ακροδεξιάς στη Γαλλία μοιάζουν με απλούς διακόπτες για τους ανήσυχους επενδυτές που θέλουν να εγκαταλείψουν κρατικά χρέη ή σχετικά περιουσιακά στοιχεία – μέχρι το σημείο που χρειάζεται να εμπλακεί η ΕΚΤ, σύμφωνα με τον Nick Kounis, επικεφαλής της μακροοικονομικής έρευνας στην ABN Amro στο Άμστερνταμ.
«Ο κίνδυνος στην περιφέρεια θα παραμείνει» είπε. «Είναι πολύ απρόβλεπτος και υπάρχουν παντού πιθανοί εκπυρσοκροτητές.»