Ο αμερικανός πρόεδρος ξεμένει από δικαιολογίες. Το ίδιο οι αδελφές ψυχές του στην άλλη άκρη του Ατλαντικού: η Βρετανία μπορεί να κατευθύνεται προς το Brexit, αλλά η ανάκτηση του ελέγχου αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολο έργο.
Είναι πρόωρο να θάψουμε την εκλογική αναστάτωση των τελευταίων ετών. Τα άκρα δεξιά κόμματα κερδίζουν σημαντικές ψήφους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η ισλαμοφοβική Εναλλακτική για τη Γερμανία έχει τώρα θέσεις στη Bundestag. Η ξενοφοβία του Κόμματος Ελευθερίας της Αυστρίας βρήκε μια θέση στην κυβέρνηση. Τούτου λεχθέντος, πολλοί περίμεναν το 2017 να είναι το έτος κατά το οποίο οι λαϊκιστές σάρωσαν τα πάντα μπροστά τους. Στην πραγματικότητα ως επί το πλείστον αποκρούστηκαν.
Ο εθνικιστής Γκερτ Βίλντερς απέτυχε στην Ολλανδία και η Μαρίν Λε Πεν του Εθνικού Μετώπου κατατροπώθηκε από τον κεντρώο Εμανουέλ Μακρόν στις γαλλικές προεδρικές εκλογές. Όταν το ποτήρι είναι μισογεμάτο, αξίζει να το πούμε.
Η μεγάλη απογοήτευση του κ. Τραμπ έχει τις ρίζες του στην αποτυχία του να καταλάβει πώς να είναι πρόεδρος. Έχει κατακτήσει τη θέση αλλά όχι την εξουσία. Ο τοίχος κατά μήκος των μεξικανικών συνόρων δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, η πράξη προσιτής περίθαλψης του Μπαράκ Ομπάμα είναι σε ισχύ και τα αμερικανικά στρατεύματα βρίσκονται ακόμα στο Αφγανιστάν. Το 35 τοις εκατό φορολογικής περικοπής που υποσχέθηκε στους υποστηρικτές του της μεσαίας τάξης, ετοιμάζεται αντ’ αυτού να παραδοθεί σε μεγάλες εταιρείες και τους πλούσιους. Η επιστροφή της ανάπτυξης παρουσιάζει την ευκαιρία να χαρτογραφηθεί μια εναλλακτική διαδρομή για όσους έχουν μείνει πίσω στην κοινωνία.
Ο κατάλογος συνεχίζεται. Το δήθεν απαρχαιωμένο ΝΑΤΟ έχει αναζωογονηθεί, η Κίνα απέφυγε να χαρακτηριστεί χειραγωγός νομισμάτων και ο Λευκός Οίκος έχει αποβάλει σχέδια για μια απαγόρευση της μετανάστευσης στους μουσουλμάνους. Αντί για μια υποσχεθείσα μεγάλη συμφωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας, η Ουάσιγκτον καταναλώνεται από έρευνες σχετικά με τις συνδέσεις της Μόσχας με την καμπάνια Τραμπ. Αποχωρώντας από τη Δια-Ειρηνική Εταιρική Σχέση, αποχωρώντας από τη συμφωνία του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος και αμφισβητώντας τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει έναντι των συμμάχων τους, ο κ. Τραμπ μείωσε την επιρροή των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο. Με λίγα λόγια, οι υποσχέσεις που έδωσε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας έχουν τίποτα περισσότερο από υποσχέσεις. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο ότι τα ποσοστά έγκρισης του Προέδρου σε αυτό το στάδιο της θητείας του είναι τα χαμηλότερα.
Οι αγγλικοί εθνικιστές του Κόμματος των Συντηρητικών δεν τα κατάφεραν καλύτερα. Ο υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον, υποσχέθηκε ότι η έξοδος από την ΕΕ θα φέρει μια σειρά από μετρητά για τη διάσωση της υπηρεσίας υγείας. Η ΕΕ θα μπορούσε να «πάει να σφυρίξει» σχετικά με τα χρήματα από τις υφιστάμενες υποχρεώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου. Και τώρα; Η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι καταβάλλει 40 δισεκατομμύρια ευρώ στις Βρυξέλλες και η Εθνική Υπηρεσία Υγείας αντιμετωπίζει οικονομική κρίση. Όσο για την ανάκτηση του ελέγχου, οι Brexiters έχουν ανυψωθεί από το δικό τους σύνθημα καμπάνιας. Η έξοδος από την ΕΕ παρουσιάστηκε ως άσκηση για την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής κυριαρχίας. Αλλά η τιμή της πλασματικής κυριαρχίας είναι η εθνική εξαθλίωση. Το Κοινοβούλιο αποφάσισε τώρα ότι πρέπει να πάρει τον έλεγχο των όρων της εξόδου. Πολλές ακόμη υποχωρίσεις βρίσκονται μπροστά, καθώς οι εμπορικές συμφωνίες που έχει υποσχεθεί ο κ. Τζόνσον αποδεικνύονται εξίσου απατηλές όπως τα χρήματα που υποσχέθηκε για την υγειονομική υπηρεσία.
Ο πειρασμός για όσους ελπίζουν σε μια φιλελεύθερη πολιτική τάξη είναι να καθίσουν πίσω και να παρακολουθήσουν καθώς οι λαϊκιστές αποκαλύπτονται. Για τον κ. Τραμπ, το 2018 δεν πρόκειται να καταστεί ευκολότερο. Η έρευνα σχετικά με εικαζόμενες σχέσεις με το καθεστώς του κ. Πούτιν θα επιταχυνθεί τη στιγμή που οι Ρεπουμπλικανοί θα αντιμετωπίσουν ενδιάμεσες εκλογές. Στην παρούσα τροχιά οι Δημοκρατικοί θα επιστρέψουν στην εξουσία στο Κογκρέσο. Οι Ρεπουμπλικανοί θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα ακολουθήσουν τον πρόεδρο.
Όσο για τους σκληροπυρηνικούς αξιωματούχους στο υπουργικό συμβούλιο της κυρίας Μέι, η επιλογή τους είναι να καταπιαστούν με μια πιο ήπια έκδοση του Brexit ή να ρίξουν την πρωθυπουργό με κίνδυνο γενικών εκλογών και νίκης για το Εργατικό κόμμα του Τζέρεμι Κόρμπιν. Είναι απλά πιθανό ότι το Brexit μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολο να συμβεί. Ωστόσο, οι επικρατέστεροι πολιτικοί θα έκαναν λάθος να σκεφτούν ότι η αποδυνάμωση των λαϊκιστών θα δει τους ανθρώπους να επιστρέφουν στο κατεστημένο. Οι ψηφοφόροι θα μπορούσαν απλώς να εξοργιστούν ακόμη περισσότερο – και, παραδόξως, να γίνουν ακόμη πιο ευάλωτοι στις ψευδείς υποσχέσεις των δημαγωγών.
Εκεί που ο Τραμπ, ο Τζόνσον και οι υπόλοιποι ήταν επιτυχείς είναι στη θλιβερή καταστροφή της έννοιας της αντικειμενικής αλήθειας. Τα κόμματα του κέντρου θα κερδίσουν την υποστήριξη μόνο όταν διαχωρίσουν τους λαϊκίστικους ηγέτες από τους υποστηρικτές τους – όταν αναγνωρίσουν ότι οι ψηφοφόροι των εξτρεμιστών δεν είναι γενικά οι «ανεκδιήγητοι» που περιγράφει η Χίλαρι Κλίντον. Πολλοί από εκείνους που υποστήριξαν τον Τραμπ και το Brexit έχουν πραγματικά παράπονα – οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά. Η επιστροφή της ανάπτυξης αποτελεί μια ευκαιρία για τη χαρτογράφηση μιας εναλλακτικής πορείας για όσους έχουν μείνει πίσω στην κοινωνία.
Οι από καιρό απορριφθείσες έννοιες της προοδευτικής φορολογίας, της ενεργητικής πολιτικής ανταγωνισμού και της κοινωνικής δικαιοσύνης πρέπει να ξεθαφτούν. Εκείνοι που έχουν φτάσει να λατρεύουν τις απρόσκοπτες αγορές χωρίς αμφιβολία θα διαμαρτυρηθούν. Πρέπει να έχουν μάθει μέχρι τώρα ότι ο υπερ-φιλελευθερισμός της συναίνεσης της Ουάσιγκτον είναι μια βέβαιη πορεία προς τον πολιτικό λαϊκισμό. Και τι, εν τέλει, ήταν λάθος με την κοινωνική οικονομία της αγοράς;