Η πλειονότητα των υπουργών Γεωργίας της ΕΕ επιβεβαίωσαν την επιδίωξη για περαιτέρω ευελιξία όσον αφορά τα περιβαλλοντικά μέτρα στο πρόγραμμα επιδοτήσεων της ΕΕ για τη γεωργία, σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η παραγωγή και να καλυφθεί το κενό που άφησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε κατακόρυφη πτώση των εξαγωγών σιτηρών και άλλων βασικών ειδών διατροφής από τις δύο γεωργικές δυνάμεις, προκαλώντας φόβους για παγκόσμια επισιτιστική ανασφάλεια.
Στην προσπάθειά της να το αντιμετωπίσει αυτό, η ΕΕ έχει επιτρέψει προσωρινές παρεκκλίσεις από ορισμένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις στο πρόγραμμα επιδοτήσεων της ΕΕ για τη γεωργία, την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) – και, αν τα κράτη μέλη κάνουν το δικό τους, αυτό θα μπορούσε να συνεχιστεί μέχρι το 2023.
«Στο πλαίσιο της αλληλεγγύης μας προς την Ουκρανία, σχεδόν όλα τα κράτη μέλη ζήτησαν ευελιξία στο πλαίσιο της ΚΑΠ», επιβεβαίωσε ο Τσέχος υπουργός Zdeněk Nekula σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα (18 Ιουλίου), αφού προήδρευσε στην πρώτη συνεδρίαση των υπουργών Γεωργίας της ΕΕ μετά την ανάληψη της εκ περιτροπής προεδρίας της ΕΕ από την Τσεχία την 1η Ιουλίου.
Συγκεκριμένα, αυτό θα περιλαμβάνει την παράταση των προσωρινών εξαιρέσεων για τους κανόνες σχετικά με την αμειψισπορά και τη χρήση των αδρανών εκτάσεων – με άλλα λόγια, των γεωργικών εκτάσεων που προορίζονται για τη βιοποικιλότητα – από το τρέχον έτος στο επόμενο.
Πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, με τις ενώσεις των γεωργών και τα κράτη μέλη να υποστηρίζουν ότι αυτό είναι απαραίτητο για την αύξηση της παραγωγής τροφίμων στην ΕΕ, ενώ άλλοι προειδοποιούν ότι, στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης, η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να θυσιάσει το περιβάλλον στο βωμό της επισιτιστικής ασφάλειας.
Η αμειψισπορά είναι η πρακτική της διαδοχικής καλλιέργειας διαφορετικών τύπων καλλιεργειών στην ίδια περιοχή. Δεδομένου ότι είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την υγεία του εδάφους, περιλαμβάνεται μεταξύ των περιβαλλοντικών πρακτικών που λαμβάνουν πράσινες άμεσες ενισχύσεις στο πλαίσιο της τρέχουσας ΚΑΠ.
Στο τρέχον πρόγραμμα, που ισχύει προσωρινά μέχρι το τέλος του έτους, οι γεωργοί με αρόσιμη γη άνω των 15 εκταρίων πρέπει να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον το 5% της γης τους πρέπει να αφιερώνεται σε περιοχές που είναι επωφελείς για τη βιοποικιλότητα, όπως δέντρα, φράκτες ή γη που παραμένει σε αγρανάπαυση.
Ωστόσο, η παράταση της παρέκκλισης από την απαίτηση για αγρανάπαυση της γης στο επόμενο πρόγραμμα θα έχει μεγαλύτερο αποτέλεσμα, καθώς στους νέους κανόνες της ΚΑΠ, που θα τεθούν σε ισχύ από το 2023, η απαίτηση αλλάζει σε 4% της αγρανάπαυσης για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις κάτω των 10 εκταρίων.
Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 90% της αρόσιμης γης στην Ευρώπη θα επηρεαστεί από μια τέτοια παρέκκλιση, με εξαίρεση τα λιβάδια και τις μόνιμες καλλιέργειες.
«Λεπτή ισορροπία»
Ενώ ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ Janusz Wojciechowski αναγνώρισε την πολυπλοκότητα της κατάστασης, προσέφερε συγκρατημένη υποστήριξη στην ιδέα.
«Το 2023 θα αντιμετωπίσουμε αβεβαιότητες όσον αφορά τη διαθεσιμότητα και την προσιτή τιμή του σιταριού, ακόμη και αν οι εξαγωγές της Ουκρανίας μέσω των θαλάσσιων λιμένων ξαναρχίσουν», προειδοποίησε κατά τη διάρκεια της συνάντησης των υπουργών Γεωργίας της ΕΕ.
«Η κατάσταση της επισιτιστικής ασφάλειας επιδεινώνεται στην Ουκρανία. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές», δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε. Σημείωσε, μάλιστα, ότι οι Ρώσοι καίνε σιτηρά στα χωράφια και επιτίθενται σε αποθηκευτικούς χώρους ως μέρος μιας σκόπιμης στρατηγικής για να χρησιμοποιήσουν τα τρόφιμα ως μορφή εκβιασμού.
Ως εκ τούτου, ενώ χαρακτήρισε την απόφαση λεπτή ισορροπία μεταξύ της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και των βραχυπρόθεσμων αναγκών παραγωγής, ιδίως όσον αφορά το σιτάρι, υποστήριξε ότι πρόσθετα μέτρα όπως αυτές οι παρεκκλίσεις «θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της διαθεσιμότητας και της προσιτής τιμής των τροφίμων».
Εν τω μεταξύ, το ζήτημα επιδεινώνεται από την έλλειψη νερού στην ΕΕ, είπε, ένα πρόβλημα που γίνεται όλο και πιο πιεστικό, καθώς ένας έντονος καύσωνας σαρώνει περιοχές της Ευρώπης μετά από μήνες μειωμένων βροχοπτώσεων.
«Υπάρχουν όλο και περισσότερα επιχειρήματα υπέρ της έγκρισης αυτών των εξαιρέσεων», κατέληξε, προσθέτοντας ότι ελπίζει ότι θα υπάρξει μια «θετική απόφαση στο εγγύς μέλλον».
Πέντε κράτη μέλη θα κερδίσουν το πράσινο φως για το σχέδιο της ΚΑΠ
Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν επίσης γύρω από την έγκριση των εθνικών στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ, μέσω των οποίων τα κράτη μέλη θα καθορίσουν ένα εξατομικευμένο σχέδιο δράσης για το πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τους εννέα στόχους της νέας μεταρρύθμισης της ΚΑΠ.
Όμως, ο πόλεμος στην Ουκρανία σήμαινε ότι τα σχέδια αυτά έπρεπε να αναθεωρηθούν από τότε που υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς έγκριση στις αρχές του έτους.
Ωστόσο, αφού υπέστησαν αρκετές αναποδιές, ο Επίτροπος επιβεβαίωσε ότι η Επιτροπή θα ξεκινήσει την επίσημη διαδικασία έγκρισης για πέντε κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Πορτογαλίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας, της Δανίας και της Γαλλίας, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα.
«Θεωρούμε ότι έως και 10 κράτη μέλη μπορούν να υποβάλουν νέα έκδοση πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές», δήλωσε ο Επίτροπος.
Η διαδικασία αυτή αναμένεται να διαρκέσει περίπου 6 εβδομάδες, είπε, πράγμα που σημαίνει ότι οι πρώτες αποφάσεις έγκρισης θα πέσουν στις αρχές Σεπτεμβρίου.