Μετά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους κανόνες δέουσας επιμέλειας που παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο, η συζήτηση σχετικά με τις υποχρεώσεις των εταιρειών να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και να αποφεύγουν την περιβαλλοντική βλάβη αναμένεται να επιταχυνθεί τον Σεπτέμβριο.
Η πρόταση της ΕΕ για την εταιρική λογοδοσία απαιτεί από τις μεγάλες εταιρείες που είτε εδρεύουν σε κράτη μέλη είτε έχουν σημαντικό κύκλο εργασιών στην ΕΕ να εντοπίζουν, να προλαμβάνουν και να μετριάζουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος σε όλη την αλυσίδα αξίας τους.
Επί του παρόντος, κανόνες δέουσας επιμέλειας ισχύουν μόνο σε λίγες χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία, ενώ στη Γερμανία, οι εταιρείες με περισσότερους από 3.000 υπαλλήλους θα πρέπει να διενεργούν υποχρεωτική δέουσα επιμέλεια από τον Ιανουάριο του 2023.
Η πρόταση της ΕΕ θα αφορά όλες τις εταιρείες που εδρεύουν ή δραστηριοποιούνται στην Ένωση με περισσότερους από 500 εργαζόμενους και καθαρό ετήσιο κύκλο εργασιών 150 εκατ. ευρώ, αλλά και μικρότερες εταιρείες σε τομείς υψηλού κινδύνου, όπως η κλωστοϋφαντουργία, η γεωργία και οι βιομηχανίες εξόρυξης ορυκτών πόρων.
Σύμφωνα με τον Κρίστοφερ Πατζ, υπεύθυνο πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την Εταιρική Δικαιοσύνη (ECCJ), μόνο λίγα κράτη μέλη έχουν καταλήξει μέχρι στιγμής σε θέση επί του φακέλου, λόγω και του «τεχνικού» χαρακτήρα της οδηγίας.
«Είναι αρκετά οριζόντια και δυνητικά εκτεταμένη, οπότε νομίζω ότι αξίζει την κατάλληλη εξέταση από τα κράτη μέλη», δήλωσε στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι «ένα αρκετά σημαντικό μέρος της διαδικασίας του Συμβουλίου θα διεξαχθεί υπό την αιγίδα της τσεχικής προεδρίας».
Η πρόταση θα αποτελέσει επίσης αντικείμενο διαπραγμάτευσης από το Κοινοβούλιο, το οποίο πιθανότατα θα πιέσει για την ενίσχυση των απαιτήσεων για τις εταιρείες και του πεδίου εφαρμογής του κανονισμού.
Εν τω μεταξύ, ακτιβιστές και ΜΚΟ καλούν επίσης την Επιτροπή να βελτιώσει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να ενισχύσει τις κλιματικές υποχρεώσεις των εταιρειών.
Οι εταιρείες, από την άλλη πλευρά, είναι διχασμένες όσον αφορά τους νέους κανόνες. Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν την πρόταση, καθώς θα εξισώσει τους όρους ανταγωνισμού, άλλοι υποστηρίζουν ότι οι κανόνες θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο στην πρώτη βαθμίδα της αλυσίδας εφοδιασμού.
Σύμφωνα με την Business Europe, μια ομάδα πίεσης που εκπροσωπεί επιχειρήσεις, η εταιρική λογοδοσία σε όλη την αλυσίδα αξίας θέτει «μη ρεαλιστικές προσδοκίες στις εταιρείες που βλάπτουν την ανταγωνιστικότητά τους».
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) τόνισε στη γνωμοδότησή της σχετικά με την οδηγία ότι οι καταχρήσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τις αρχές των κρατών μελών και όχι από τις εταιρείες.
«Εναπόκειται στα κράτη και τις κυβερνήσεις να διώκουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δήλωσε η Άντιε Γκέρσταϊν, εισηγήτρια της γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ, προσθέτοντας ότι οι τρίτες χώρες θα πρέπει να βοηθηθούν να εκπληρώσουν καλύτερα το καθήκον τους να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Απαγόρευση των προϊόντων καταναγκαστικής εργασίας
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται επίσης την απαγόρευση των προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία, η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο, συμπληρώνοντας τις ήδη ισχύουσες υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας και διαφάνειας.
Τα στοιχεία της Επιτροπής δείχνουν ότι 25 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως βρίσκονται σε κατάσταση καταναγκαστικής εργασίας, με τη συντριπτική τους πλειονότητα να υφίσταται εκμετάλλευση στον ιδιωτικό τομέα. Περίπου 160 εκατομμύρια παιδιά απασχολούνται στην παιδική εργασία, τα μισά από τα οποία εκτελούν επικίνδυνες εργασίες.
Σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα που είδε η EURACTIV, η νομοθεσία θα απαγορεύει τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ προϊόντων που έχουν κατασκευαστεί με καταναγκαστική εργασία, καλύπτοντας τόσο τα εγχώρια όσο και τα εισαγόμενα προϊόντα.
«Πρέπει να δοθεί ένα σαφές μήνυμα ότι η καταναγκαστική εργασία, ανεξάρτητα από το αν συμβαίνει εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να απαγορευτεί”, δήλωσε ο ευρωβουλευτής Μπέντ Λάντζ, εισηγητής του ψηφίσματος για τα προϊόντα καταναγκαστικής εργασίας που εγκρίθηκε από τους νομοθέτες της ΕΕ τον Ιούνιο.
Στο κείμενο, το Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οι δημόσιες αρχές στα σύνορα της ΕΕ θα κατάσχουν τα προϊόντα που δημιουργήθηκαν και μεταφέρθηκαν με καταναγκαστική εργασία σε περίπτωση που υπάρχουν «επαρκείς αποδείξεις» για καταχρήσεις.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο εισαγωγέας θα πρέπει να πρέπει να αποδεικνύει την απουσία καταναγκαστικής εργασίας πριν από την απελευθέρωση του φορτίου.
Ωστόσο, η νομοθεσία δεν θα πρέπει να μετατραπεί σε «γραφειοκρατικό βέτο», δήλωσε ο Λάντζ.
«Στο τέλος της ημέρας, θα πρέπει να είναι δυνατόν για τις εταιρείες να έχουν πραγματικά πρακτική, λογική νομοθεσία».