Την Πέμπτη 15 Σεπτέμβρη έκλεισαν 14 χρόνια από την ημέρα που ολόκληρος ο πλανήτης έμαθε την ύπαρξη της μεγάλης επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers.
Ήταν η ημέρα που επισημοποιήθηκε η κατάρρευση της Lehman Brothers για να ακολουθήσει το τσουνάμι της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ και στην συνέχεια η κρίση χρέους στην Ευρώπη.
Σήμερα 14 χρόνια μετά, η διεθνής οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα μιας πολύ πιο σύνθετης και βαθιάς κρίσης με κύρια χαρακτηριστικά τον συνδυασμό του τεράστιου χρέους και του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικών συγκρούσεων χωρίς ορατότητα αναχαίτησής τους.
Η ενεργειακή κρίση διαρκείας σε ένα πλαίσιο πληθωριστικών πιέσεων που έχουν πλέον διαχυθεί με βίαιο τρόπο σε τομείς της οικονομικής δραστηριότητας που δύσκολα αλλάζουν οι τιμές, όπως υπηρεσίες, κατασκευές, κ.λπ., υποχρεώνει τις κεντρικές τράπεζες να καταφύγουν στο μοναδικό «εργαλείο» που διαθέτουν, την πρόκληση ύφεσης μέσω της αύξησης του κόστους του χρήματος και την μείωση της ρευστότητας.
Χωρίς τον παράγοντα του υπερβολικού χρέους η «εργαλειοποίηση» της ύφεσης σαν ανάχωμα στις πληθωριστικές πιέσεις ίσως και να μπορούσε να λειτουργήσει με τρόπο καλύτερο από ότι συνέβη στην «εμπειρία» του 1981 με πρωταγωνιστή τον Πωλ Βόλκερ.
Με τον παράγοντα υπερβολικό χρέος όμως να αποτελεί το βασικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ενεργοποιείται η ύφεση, με βασικό στόχο την συρρίκνωση της ζήτησης απέναντι σε ένα τσουνάμι πληθωρισμού που κατά βάση εκδηλώνεται μέσα από τον τομέα της προσφοράς, το αποτέλεσμα οδηγεί σε μία δραματική συρρίκνωση της ρευστότητας…
Και μάλιστα σε τέτοια κλίμακα που ήδη ορισμένες από τις ισχυρότερες οικονομίες της Ευρώπης, όπως η γερμανική ή οι σκανδιναβικές οικονομίες έχουν «ξοδέψει» δεκάδες δισ. ευρώ για να αποφύγουν χρεοστάσια σε κομβικά στοιχεία της ενεργειακής βιομηχανίας, χωρίς να καταφέρουν να λύσουν το πρόβλημα. Δέκα δισ. ξόδεψε για την Uniper η γερμανική κυβέρνηση για να την κρατήσει ζωντανή για ένα μήνα και τώρα υποχρεώνεται να συζητήσει το ενδεχόμενο εθνικοποίησής της για να αποφύγει μία ενεργειακή «Lehman Brothers». Ανάλογες είναι οι κινήσεις στην Αυστρία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προκειμένου να αποφευχθεί μία αλυσιδωτή αντίδραση χρεοστασίων που θα «χτυπήσει» τελικά το τραπεζικό σύστημα.
Παρ’ όλα αυτά η ΕΚΤ φαίνεται να επιμένει στον μονόδρομο της απόσυρσης της νομισματικής χαλάρωσης σε μία ευρω-οικονομία, όπου ήδη η πλειονότητα των ΜΜΕ – που για την Ελλάδα είναι «μεγάλες» – αντιμετωπίζουν άμεσο πρόβλημα ρευστότητας.
Τα μεγέθη είναι πρωτοφανή και αναντίστοιχα των αντοχών που δημιούργησε το σύστημα μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers για να αντιμετωπίσει μελλοντικές κρίσεις. Και αυτό γιατί κανείς, ούτε οι Κεντρικές Τράπεζες, είχαν προετοιμασθεί για το τσουνάμι του πληθωρισμού ή τις συνέπειες της πανδημίας και των γεωπολιτικών αναταραχών. Το αντίθετο μάλιστα, με τις πρακτικές που υιοθέτησαν για την αντιμετώπισή τους έγιναν οι ίδιες μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης του.
Στις 21 Σεπτέμβρη η Fed καλείται να δώσει την δική της απάντηση στην νέα αυτή κατάσταση. Η επιλογή που θα κάνει αναπόφευκτα θα προκαλέσει ένα «τσουνάμι» συνακόλουθων κινήσεων από τις Κεντρικές Τράπεζες στον πλανήτη, αλλάζοντας την κίνηση των «ρευμάτων» ρευστότητας μέσα στις αγορές.
Το βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται να ακολουθήσει «πλημμύρα»…
Το αντίθετο μια ισχυρή άμπωτη ρευστότητας απειλεί να υπερβεί τα – ίσως – επιδιωκόμενα όρια μιας στρατηγικής της λεγόμενης «δημιουργικής καταστροφής», με συνέπειες που δεν θα μπορούν να συγκριθούν με εκείνες της δεκαετίας του 70’…