Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα ανακοίνωση για τις αλλαγές στο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ.
Παραμένει το κριτήριο του ελλείμματος (κάτω από το 3% του ΑΕΠ), αλλά στο κριτήριο του χρέους (μείωση 1/20ο ετησίως αν ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ) εισάγεται ένας νέος δείκτης καθαρών πρωτογενών δαπανών. Αυτός ο δείκτης θα συνκαθορίζει αν το κριτήριο αυτό εκπληρώνεται.
Εισάγονται ωστόσο παράλληλα μία σειρά από μηχανισμοί επιβολής των στόχων αλλά και κυρώσεων διαφόρων ειδών. Στην πράξη προτείνεται μεγαλύτερη περίοδος δημοσιονομικής προσαρμογής, με «αντάλλαγμα» μία σειρά δεσμεύσεων, μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα υποστηρίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους.
Οι ανακοινώσεις
Αναλυτικά, στόχος είναι, όπως αναφέρει η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, ένα πλαίσιο απλούστερο, πιο διαφανές και αποτελεσματικό, με μεγαλύτερη εθνική ιδιοκτησία και καλύτερη δύναμη επιβολής, επιτρέποντας παράλληλα μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και μείωση των υψηλών δεικτών δημόσιου χρέους των κρατών «με ρεαλιστικό, σταδιακό και διαρκή τρόπο.
Προτείνεται η μετάβαση σε ένα πλαίσιο εποπτείας που θα διαφοροποιεί τις χώρες λαμβάνοντας υπόψη το ύψος και τη βιωσιμότητα του χρέους. Στο επίκεντρο θα είναι τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά και διαρθρωτικά σχέδια που θα ενσωματώσουν δημοσιονομικούς, μεταρρυθμιστικούς και επενδυτικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για την αντιμετώπιση μακροοικονομικών ανισορροπιών όπου χρειάζεται, σε ένα ενιαίο ολιστικό μεσοπρόθεσμο σχέδιο, δημιουργώντας έτσι μια συνεκτική και εξορθολογισμένη διαδικασία. Τα κράτη μέλη θα έχουν μεγαλύτερο περιθώριο για τον καθορισμό της πορείας τους στο πεδίο της δημοσιονομικής προσαρμογής, ενισχύοντας την εθνική ιδιοκτησία των δημοσιονομικών τους στόχων, αναφέρεται.
Εισάγεται ένας ενιαίος «επιχειρησιακός δείκτης», οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, δηλαδή οι δαπάνες που ελέγχονται από την κυβέρνηση. Θα είναι η βάση για τον καθορισμό της πορείας της δημοσιονομικής προσαρμογής και για την εκτέλεση της ετήσιας δημοσιονομικής εποπτείας, απλοποιώντας έτσι σημαντικά το πλαίσιο της ΕΕ.
Πώς θα λειτουργήσει
Η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια πορεία αναφοράς για τη δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία θα καλύπτει περίοδο τεσσάρων ετών, με βάση τη μεθοδολογία της ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους. Αυτή η πορεία αναφοράς θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το χρέος των κρατών μελών με σημαντικές ή μεσαίες προκλήσεις χρέους θα τεθεί σε μια εύλογη καθοδική πορεία και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει αξιόπιστα κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που ορίζεται στη Συνθήκη.
Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα υποβάλουν σχέδια που θα καθορίζουν τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική τους πορεία και τις δεσμεύσεις για τις μεταρρυθμίσεις που θα θέσουν σε προτεραιότητα, αλλά και τις δημόσιες επενδύσεις. Τα κράτη μέλη θα μπορούν αν θέλουν να προτείνουν μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής, επεκτείνοντας την πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής έως και τρία χρόνια, αν η πορεία αυτή βασίζεται σε σειρά δεσμεύσεων, μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα υποστηρίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους και θα ανταποκρίνονται σε κοινές προτεραιότητες και στόχους της ΕΕ.
Ως τρίτο βήμα, η Επιτροπή θα αξιολογεί τα σχέδια, παρέχοντας θετική αξιολόγηση εάν το χρέος είναι σε καθοδική πορεία ή παραμείνει σε συνετά επίπεδα και το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμείνει αξιόπιστα κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Το Συμβούλιο θα εγκρίνει τα σχέδια μετά από θετική αξιολόγηση από την Επιτροπή.
Τέλος, η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή των σχεδίων. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή των σχεδίων για τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής παρακολούθησης και τη διασφάλιση της διαφάνειας.
Επίσης, θα δοθεί μεγαλύτερη δυνατότητα στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό των δημοσιονομικών τους κατευθύνσεων.
Ταυτόχρονα, θα τεθούν σε εφαρμογή πιο αυστηρά εργαλεία επιβολής της ΕΕ για να διασφαλισθεί ότι θα εφαρμόζονται.
Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος με βάση το έλλειμμα (έως 3% του ΑΕΠ) θα διατηρηθεί, ενώ η διαδικασία που βασίζεται στο χρέος θα ενισχυθεί και θα ενεργοποιείται όταν ένα κράτος μέλος με χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ παρεκκλίνει από τη συμφωνημένη πορεία δαπανών.
Επιπροσθέτως, οι μηχανισμοί επιβολής θα ενισχυθούν: η χρήση οικονομικών κυρώσεων θα γίνει πιο αποτελεσματική με μείωση των ποσών με τα οποία συνδέονται. Θα υπάρχουν επίσης ισχυρότερες κυρώσεις συνδεδεμένες με την εικόνα του κράτους.
Οι μακροοικονομικές προϋποθέσεις για τα διαρθρωτικά ταμεία και για το Ταμείο Ανάκαμψης θα εφαρμοστούν με παρόμοιο πνεύμα, δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να ανασταλεί αν τα κράτη μέλη δεν λάβουν αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού τους ελλείμματος.
Επιπλέον, ένα νέο εργαλείο θα διασφαλίζει την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών δεσμεύσεων. Η αποτυχία υλοποίησης θα οδηγεί σε μια πιο περιοριστική δημοσιονομικά πορεία προσαρμογής και, για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων.