Η Ασία θα απορροφήσει για πρώτη φορά τη μισή ηλεκτρική ενέργεια παγκοσμίως έως το 2025, με την Αφρική να συνεχίζει να καταναλώνει πολύ λιγότερο από το ποσοστό της στον παγκόσμιο πληθυσμό, σύμφωνα με τη νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA).
Μεγάλο μέρος της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ασία θα γίνει από την Κίνα που μετρά 1,4 δισ. πληθυσμό. Το ποσοστό της Κίνας στην παγκόσμια κατανάλωση θα αυξηθεί από το ένα τέταρτο που ήταν το 2015 στο ένα τρίτο μέχρι τα μέσα αυτής της δεκαετίας, ανέφερε ο IEA. «Η Κίνα θα καταναλώνει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ινδία μαζί», δήλωσε ο Keisuke Sadamori, διευθυντής ενεργειακών αγορών και ασφάλειας του IEA.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν αβεβαιότητες σχετικά με την κινεζική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας καθώς η χώρα χαλάρωσε πρόσφατα τους αυστηρούς περιορισμούς για τον κορωνοϊό και η πλήρης έκταση των οικονομικών επιπτώσεων παραμένουν ασαφής.
Από την άλλη, η Αφρική, η οποία φιλοξενεί σχεδόν το ένα πέμπτο των σχεδόν 8 δισ. κατοίκων του κόσμου, θα αντιπροσωπεύει μόλις το 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας το 2025. «Αυτό και ο ταχέως αυξανόμενος πληθυσμός σημαίνει ότι εξακολουθεί να υπάρχει τεράστια ανάγκη για αυξημένη ηλεκτροδότηση στην Αφρική», είπε ο Sadamori.
Κυριαρχία των ΑΠΕ
Η έκθεση του IEA προβλέπει επίσης ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα έχουν σημαντική συμμετοχή στο μίγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Εκτιμάται μάλιστα ότι η πυρηνική ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, θα συνεισφέρουν σημαντικά στην αύξηση της παγκόσμιας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας τα επόμενα τρία χρόνια, κάτι που θα αποτρέψει σημαντική αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον τομέα της ενέργειας.
Συγκεκριμένα, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο παγκόσμιο μείγμα παραγωγής ενέργειας προβλέπεται να αυξηθεί από 29% το 2022, σε 35% το 2025. Ως εκ τούτου, τα μερίδια του άνθρακα και του φυσικού αερίου πρόκειται να μειωθούν. Ως αποτέλεσμα, η ένταση CO2 της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα συνεχίσει να μειώνεται τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, η Ευρώπη διέλυσε αυτήν την παγκόσμια τάση πέρυσι. Η ένταση CO2 της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη αυξήθηκε ως αποτέλεσμα της υψηλότερης χρήσης άνθρακα και φυσικού αερίου εν μέσω απότομων πτώσεων της παραγωγής τόσο από την υδροηλεκτρική ενέργεια, λόγω ξηρασίας, όσο και από την πυρηνική ενέργεια, λόγω του κλεισίματος και της συντήρησης σταθμών. Αυτή η οπισθοδρόμηση θα είναι, ωστόσο, προσωρινή, καθώς οι εκπομπές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη αναμένεται να μειωθούν κατά μέσο όρο κατά περίπου 10% ετησίως έως το 2025.
Η ζήτηση το 2023
Συνολικά η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας επιβραδύνθηκε ελαφρά το 2022, παρά τους αντίθετους ανέμους από την ενεργειακή κρίση, και αναμένεται να επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια. Η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί κατά 3% ετησίως κατά την περίοδο 2023-2025 σε σύγκριση με το ρυθμό ανάπτυξης του 2022. Η συνολική αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως υπολογίζεται σε περίπου 2.500 τεραβατώρες (TWh) έως το 2025, και είναι διπλάσια από την τρέχουσα ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της Ιαπωνίας.
Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας τόσο από φυσικό αέριο όσο και από άνθρακα αναμένεται να παραμείνει γενικά σταθερή μεταξύ 2022 και 2025. Ενώ η παραγωγή αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπεται να μειωθεί, η σημαντική ανάπτυξη στη Μέση Ανατολή θα αντισταθμίσει εν μέρει αυτή τη μείωση. Ομοίως, η μείωση της παραγωγής άνθρακα στην Ευρώπη και την Αμερική θα συνοδεύεται από άνοδο στην Ασία-Ειρηνικό.
Ωστόσο, οι τάσεις στην παραγωγή εξακολουθούν να επηρεάζονται από τις εξελίξεις στην οικονομία, τα καιρικά φαινόμενα, τις τιμές καυσίμων και τις κυβερνητικές πολιτικές. Οι εξελίξεις στην Κίνα, όπου λαμβάνει χώρα πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής άνθρακα, θα παραμείνουν βασικός παράγοντας.
Εξάρτηση από τον… καιρό
Η έκθεση προειδοποιεί επίσης ότι η ζήτηση και η προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις καιρικές συνθήκες, ένα πρόβλημα που προέτρεψε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να προσπαθήσουν να το διαχειριστούν.
«Εκτός από την ξηρασία στην Ευρώπη, υπήρξαν κύματα καύσωνα στην Ινδία (πέρυσι)», δήλωσε ο Sadamori. «Ομοίως, η κεντρική και ανατολική Κίνα επλήγησαν από κύματα καύσωνα και ξηρασία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν επίσης σοβαρές καταιγίδες τον Δεκέμβριο, και όλα αυτά τα γεγονότα ασκούν τεράστια πίεση στα συστήματα ενέργειας αυτών των περιοχών».
«Καθώς επιταχύνεται η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, ο αντίκτυπος των καιρικών φαινομένων στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα ενταθεί λόγω της αυξημένης ηλεκτροδότησης της θέρμανσης, ενώ το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες θα συνεχίσει να αυξάνεται στο μείγμα παραγωγής», ανέφερε ο IEA. «Σε έναν τέτοιο κόσμο, η αύξηση της ευελιξίας των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας με παράλληλη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ανθεκτικότητας των δικτύων θα είναι ζωτικής σημασίας».
Παραμένει υψηλό το κόστος ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο
Σημειώνοντας ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άσκησε άνευ προηγουμένου πίεση ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές ενέργειας, ο ΙΕΑ αναμένει ότι το κόστος ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο αναμένεται να παραμείνει υψηλότερο συγκριτικά με τους ιστορικούς μέσους όρους μέχρι το 2025.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτιμάται ότι το κόστος ηλεκτροπαραγωγής με αέριο υπερδιπλασιάστηκε το 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (κατά μέσο όρο 325 ευρώ/μεγαβατώρα ) και το κόστος ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα σχεδόν διπλασιάστηκε (κατά μέσο όρο 177 ευρώ /μεγαβατώρα ). Η ισχυρή άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου παρέσυρε τις τιμές άνθρακα.
Παρά το υψηλό ρεκόρ, η παραγωγή φυσικού αερίου και άνθρακα αυξήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά περίπου 2% και 6% σε ετήσια βάση, αντίστοιχα, καθώς η χαμηλή παραγωγή υδροηλεκτρικής και πυρηνικής ενέργειας αύξησε τη ζήτηση.
Οι μελλοντικές καμπύλες στα τέλη Ιανουαρίου 2023 δείχνουν ότι, παρά τη μείωση, τόσο οι τιμές του φυσικού αερίου όσο και του άνθρακα παραμένουν πολύ πάνω από τους προ του 2021 ιστορικούς μέσους όρους μέχρι το 2025, στα 15-20 δολάρια ανά βρετανική μονάδα θερμότητας και 130-170 δολάρια ανά τόνο, αντίστοιχα.
Μέχρι το 2025 το κόστος παραγωγής από φυσικό αέριο αναμένεται να μειωθεί και να προσεγγίσει τα επίπεδα του κόστους παραγωγής από άνθρακα.
Η εικόνα το 2022
Οι τάσεις της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας διέφεραν ευρέως ανά περιοχή το 2022. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ινδία αυξήθηκε σημαντικά, ενώ στην Κίνα ήταν υποτονική λόγω της πολιτικής μηδενικών κρουσμάτων κορωνοϊού που επιβάρυνε την οικονομική δραστηριότητα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέγραψαν ισχυρή αύξηση της ζήτησης, λόγω της οικονομικής δραστηριότητας και της παραμονής στις κατοικίες εν μέσω θερμότερου καλοκαιριού και ψυχρότερου από το κανονικό χειμώνα.
Η ζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση συρρικνώθηκε λόγω του ασυνήθιστα ήπιου χειμερινού καιρού και της μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στον βιομηχανικό τομέα, η οποία περιόρισε σημαντικά την παραγωγή λόγω των υψηλών τιμών της ενέργειας και των διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα ως συνέπεια της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η μείωση κατά 3,5% της ζήτησης της ΕΕ ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ποσοστιαία πτώση της από την παγκόσμια οικονομική κρίση το 2009. Η μεγαλύτερη πτώση καταγράφηκε λόγω του σοκ της πανδημίας το 2020.
–