Τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν τη Δευτέρα (20 Μαρτίου) σε ένα σχέδιο για τη χορήγηση ενός εκατομμυρίου βλημάτων πυροβολικού στην Ουκρανία εντός 12 μηνών, χρησιμοποιώντας δικά τους αποθέματα, αλλά και συνεργαζόμενα, με στόχο την αγορά περισσότερων, σύμφωνα με έγγραφο που είδε η EURACTIV.
Η συμφωνία βασίζεται σε ένα προτεινόμενο από την ΕΕ σχέδιο τριών κατευθύνσεων για τη δαπάνη 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για βλήματα από αποθέματα και 1 δισεκατομμυρίου ευρώ επιπλέον για κοινή προμήθεια. Το έγγραφο καθορίζει ποσοστό επιστροφής για τα κράτη μέλη που παραδίδουν πυρομαχικά στο Κίεβο στο 50-60%.
Σύμφωνα με το έγγραφο, το οποίο είδε η EURACTIV, τα κράτη μέλη συμφώνησαν επί του σχεδίου «με στόχο, ιδίως, την επιτάχυνση της παράδοσης και της κοινής προμήθειας με στόχο ένα εκατομμύριο σφαίρες πυροβολικού για την Ουκρανία σε κοινή προσπάθεια εντός των επόμενων δώδεκα μηνών».
Ένα τρίτο κομμάτι έχει ως στόχο να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη αύξηση της ευρωπαϊκής παραγωγής πυρομαχικών και να ενισχύσει την παραγωγή στις αμυντικές τους βιομηχανίες, ώστε να συμβάλει στη συνέχιση των παραδόσεων με συνέπεια.
Ζητείται επίσης «η ταχεία υλοποίηση αυτών των τριών κατευθύνσεων, οι οποίες είναι αλληλένδετες και πρέπει να επιδιωχθούν παράλληλα και συντονισμένα».
Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν να «παραδώσουν επειγόντως πυρομαχικά εδάφους-εδάφους και πυροβολικού στην Ουκρανία και, εάν ζητηθεί, πυραύλους».
Τα κράτη μέλη που θα παραδώσουν πυρομαχικά θα αποζημιωθούν συνολικά έως και 1 δισ. ευρώ για την παράδοση πυρομαχικών από τα δικά τους αποθέματα στο Κίεβο.
Ζήτησαν «την επιστροφή των δωθέντων υλικών από τα υπάρχοντα αποθέματα ή από την αναπροσαρμογή των προτεραιοτήτων των υφιστάμενων παραγγελιών που παραδόθηκαν πριν από τις 31 Μαΐου 2023 και, ως εκ τούτου, τη διασφάλιση της αλληλεγγύης».
Αυτό θα αποτελούσε κίνητρο για τα κράτη μέλη να παράσχουν πυρομαχικά από τα αποθέματά τους μέχρι την ημερομηνία αυτή, δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ στη EURACTIV.
Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα, «τυχόν αχρησιμοποίητα κεφάλαια μπορούν να επιτρέψουν την επιστροφή όλου του φονικού εξοπλισμού, σύμφωνα με τις προτεραιότητες που καθορίζονται στον κατάλογο των απαιτήσεων της Ουκρανίας».
Τα κράτη μέλη συμφώνησαν επίσης να προμηθευτούν από κοινού πυρομαχικά 155 χιλιοστών «και, εάν, ζητηθεί, και πυραύλους» για την Ουκρανία «με τον ταχύτερο δυνατό τρόπο πριν από τις 30 Σεπτεμβρίου 2023 μέσω της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και της Νορβηγίας».
Κατά την υπουργική σύνοδο της Δευτέρας, μια ομάδα 17 κρατών μελών της ΕΕ – Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Κύπρος, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σουηδία – καθώς και η Νορβηγία υπέγραψαν ένα έγγραφο γνωστό ως συμφωνία έργου, το οποίο καθορίζει τους όρους αναφοράς για μια κοινή προσπάθεια αγοράς πυρομαχικών των 155 χιλιοστών, υπό την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας της ΕΕ (EDA).
Περισσότερα κράτη μέλη είναι πιθανό να συμμετάσχουν, λένε αξιωματούχοι της ΕΕ, με τον Μπορέλ να τονίζει ότι ορισμένα από αυτά δεν ήταν σε θέση να συμμετάσχουν «για πρακτικούς λόγους» ή λόγω της απουσίας των υπουργών τους.
Εκτός από τον EDA, τα κράτη μέλη θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να κινηθούν στο πλαίσιο του λεγόμενου «επικεφαλής έθνους» με κοινοπραξίες που αποτελούνται από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη (και τη Νορβηγία) για την προμήθεια πυρομαχικών για την Ουκρανία.
Ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας Μπόρις Πιστόριους δήλωσε ότι η χώρα του θα είναι μεταξύ εκείνων που θα συμμετάσχουν στην κοινή πρωτοβουλία προμηθειών, χαρακτηρίζοντάς την «νέο έδαφος» για την ΕΕ.
Είπε ότι η Γερμανία θα ανοίξει επίσης τις εθνικές συμβάσεις-πλαίσιο με την αμυντική βιομηχανία σε άλλους εταίρους, καθώς η ταχύτητα είναι το ζητούμενο.
«Στόχος μας πρέπει να είναι να στείλουμε μια σημαντική ποσότητα πυρομαχικών στην Ουκρανία πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους», δήλωσε.
Και οι δύο κινήσεις σηματοδοτούν ένα σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση της ΕΕ, καθώς οι αμυντικές προμήθειες στην ΕΕ βρίσκονταν σε μεγάλο βαθμό στα χέρια των κυβερνήσεων των επιμέρους κρατών μελών μέχρι σήμερα.
Ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ χαιρέτισε την έγκριση του σχεδίου από τους υπουργούς ως «ιστορική απόφαση».
«Αυτή είναι μια σαφής απόδειξη της αποφασιστικότητας της ΕΕ πίσω από το δικαίωμα της Ουκρανίας στην αυτοάμυνα», δήλωσε στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες.
Εξαιρούνται οι χώρες εκτός ΕΕ
Σύμφωνα με το έγγραφο, η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην προμήθεια συστημάτων μόνο σε χώρες της ΕΕ και στη Νορβηγία, σύμφωνα με το σχέδιο από το οποίο απουσιάζει η αναφορά στην ένταξη τρίτων χωρών.
Το θέμα ήταν αμφιλεγόμενο κατά την προετοιμασία της συνεδρίασης της Δευτέρας, καθώς δύο κράτη μέλη -η Ιταλία και η Ολλανδία- δεν μπόρεσαν να δώσουν την τελική τους έγκριση λόγω ανησυχιών.
Οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ΕΕ ζητούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει «συγκεκριμένες προτάσεις για την επείγουσα στήριξη της αύξησης των παραγωγικών δυνατοτήτων της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, την εξασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού, τη διευκόλυνση αποτελεσματικών διαδικασιών σύναψης συμβάσεων, την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε παραγωγικές δυνατότητες και την προώθηση των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης, κατά περίπτωση, της κινητοποίησης του προϋπολογισμού της Ένωσης».
Τα κράτη μέλη συμφώνησαν επίσης να εξετάσουν την περαιτέρω αύξηση του συνολικού χρηματοδοτικού ανώτατου ορίου της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης Ειρήνης (EPF) κατά 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ, η οποία είναι πιθανό να συζητηθεί από τους ηγέτες της ΕΕ σε σύνοδο κορυφής αργότερα αυτή την εβδομάδα.
Αυτό συμβαίνει αφού τα δύο πρώτα κομμάτια του σχεδίου θα εξαντλούσαν την αναπλήρωση που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο, η οποία επρόκειτο να καλύψει το 2023.
Ένα βήμα παραπέρα;
«Πρέπει να παραδεχτούμε ότι ένα εκατομμύριο βλήματα είναι το ελάχιστο από αυτό που χρειάζεται η Ουκρανία – αλλά αυτό απέχει πολύ από τις πραγματικές ανάγκες της Ουκρανίας για να κάνει τη διαφορά στο έδαφος και να υποστηρίξει την επίθεσή της», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας Ούρμας Ρεϊνσάλου στη EURACTIV.
Σύμφωνα με τον Ρεϊνσάλου , το συμφωνηθέν σχέδιο θα αποτελέσει παράδειγμα ότι η ΕΕ ακολουθεί πλέον μια «συστηματική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των ουκρανικών στρατιωτικών αναγκών».
«Έτσι, υπάρχει ανάγκη να συνδυαστεί αυτή [η πρωτοβουλία] με άλλες», δήλωσε ο Ρεϊνσάλου, αναφερόμενος σε περαιτέρω στρατιωτική στήριξη εκτός του τριμερούς σχεδίου της ΕΕ.
Ωστόσο, στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι η Ουκρανία είναι πιθανό να αντιμετωπίσει έναν παρατεταμένο πόλεμο φθοράς.
Ερωτηθείς νωρίτερα αυτό το μήνα εάν τα σχέδια κοινών προμηθειών για την εξασφάλιση γρήγορης παράδοσης πυρομαχικών θα μπορούσαν να υπερβούν τα βλήματα πυροβολικού και να κατευθυνθούν προς πιο βαριά όπλα, ο Μπορέλ δήλωσε ότι η ΕΕ «θα μπορούσε να είναι εξίσου γρήγορη για άλλες ανάγκες».
«Εάν αυτός ο τρόπος λειτουργίας αποδειχθεί λειτουργικός, θα μπορούσε να αναπαραχθεί για άλλους τύπους πυρομαχικών και άλλους τύπους όπλων», δήλωσε ο Ρεϊνσάλου.