Οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ κατέληξαν σε μια «ιστορική» συμφωνία για τη μετανάστευση, όπως χαρακτηρίζεται από αξιωματούχους, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πληρώνουν 20.000 ευρώ για κάθε μετανάστη που αρνούνται να φιλοξενήσουν.
Η Σουηδή υπουργός Μετανάστευσης Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ, η οποία προήδρευσε των συνομιλιών στο Λουξεμβούργο την Πέμπτη (8 Ιουνίου), χαρακτήρισε τη συμφωνία ως «ιστορικό βήμα» που θα μπορούσε να ξεμπλοκάρει χρόνια εμπόδια στους κανόνες της Ένωσης για τη μετανάστευση και το άσυλο.
«Δεν πίστευα πραγματικά ότι θα καθόμουν εδώ και θα το έλεγα αυτό … αλλά υιοθετήσαμε γενικές προσεγγίσεις σχετικά με τον κανονισμό για το άσυλο, τη διαχείριση της μετανάστευσης και τον κανονισμό για τη διαδικασία ασύλου», δήλωσε η Μάλμερ Στένεργκαρντ.
Η συμφωνία σηματοδοτεί μια «ιστορική απόφαση για δύο πολύ δύσκολους και ευαίσθητους φακέλους», δήλωσε η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, προσθέτοντας ότι η διαδικασία ήταν ένας «μαραθώνιος»
Η συμφωνία επιτεύχθηκε μετά την εγκατάλειψη των αιτημάτων για «υποχρεωτική μετεγκατάσταση» των μεταναστών από χώρες πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Μάλτα. Αντί για αυτό επικράτησε η πρόταση για καταβολή ενός προστίμου 20.000 ευρώ για κάθε μετανάστη σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος δηλώνει ότι δεν μπορεί να φιλοξενήσει.
Τα εν λόγω χρηματικά ποσά θα κατευθύνονται σε ένα κοινό ταμείο της ΕΕ -που θα διαχειρίζεται η Επιτροπή- το οποίο θα έχει στόχο τη χρηματοδότηση έργων για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης, δήλωσαν αξιωματούχοι της ΕΕ.
Η μεταναστευτική πολιτική είχε «θεωρηθεί ένα τοξικό θέμα», δήλωσε η Επίτροπος στους δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου το βράδυ της Πέμπτης.
«Έχουμε σημειώσει τεράστια πρόοδο στο να ξαναχτίσουμε εμπιστοσύνη», είπε, προσθέτοντας ότι «η σημερινή ημέρα αποδεικνύει ότι υπάρχει εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών».
Η συμφωνία μεταξύ των υπουργών δεν σημαίνει ότι οι δύο φάκελοι είναι τελειωμένη υπόθεση. Οι ευρωβουλευτές εξακολουθούν να απαιτούν υποχρεωτική μετεγκατάσταση. Η Γιόχανσον δήλωσε «πεπεισμένη» ότι μπορεί να επιτευχθεί συμβιβασμός με τους ευρωβουλευτές σημειώνοντας ότι «δεν είναι η πρώτη φορά που το ΕΚ και το Συμβούλιο δεν συμφωνούν».
Ωστόσο, ο συμβιβασμός αυτός δεν έλαβε ομόφωνη στήριξη. Κατά την έναρξη της συνεδρίασης, ο Πολωνός υπουργός, Μπάρτος Γκροντέτσκι, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα αρνηθεί να πληρώσει «πρόστιμα» της ΕΕ για τη μη αποδοχή μεταναστών.
«Πολιτικά και ρεαλιστικά, αυτός ο μηχανισμός είναι απαράδεκτος για εμάς», δήλωσε.
Η Πολωνία έχει φιλοξενήσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες που εγκατέλειψαν την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας τον περασμένο Φεβρουάριο.
Μόνο η Ουγγαρία, αναμφισβήτητα η κυβέρνηση της ΕΕ με την ισχυρότερη αντιμεταναστευτική πολιτική, τάχθηκε μαζί με την Πολωνία κατά της συμφωνίας, επιβεβαιώνοντας αυτό που η Στένεργκαρντ περιέγραψε στους δημοσιογράφους ως «μια πολύ σταθερή ειδική πλειοψηφία».
Θα καθιερωθεί επίσης ένα νέο σύστημα για την ανακατανομή των μεταναστών, το οποίο θα θέτει αποτελεσματικές ποσοστώσεις για το πόσους ανθρώπους πρέπει να διεκπεραιώσουν τα κράτη πρώτης γραμμής πριν ζητήσουν βοήθεια.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να επεξεργάζονται τις αιτήσεις των μεταναστών εντός έξι μηνών, σε σύγκριση με το χρονοδιάγραμμα των 15 μηνών που είχε αρχικά προταθεί.
Σε άλλο σημείο, οι υπουργοί συμφώνησαν να δώσουν στις εθνικές κυβερνήσεις το δικαίωμα να αποφασίζουν -αντί να συμφωνούν σε κοινούς κανόνες της ΕΕ- σχετικά με τον ορισμό της «ασφαλούς» χώρας στην οποία μπορούν να επιστρέφονται όσοι τελικά δεν αποκτούν άσυλο και οι οικονομικοί μετανάστες. Θα απαιτείται να αποδεικνύουν «σύνδεση» με τη χώρα επιστροφής.
Ωστόσο, διπλωμάτες ανέφεραν ότι αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει σε χώρες όπως η Ιταλία, που η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι έχει ήδη θέσει τον έλεγχο της μετανάστευσης στην κορυφή της ατζέντας της, να μεταφέρει μετανάστες στην Τυνησία και σε άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής.
«Σήμερα είναι μια μέρα όπου κάτι αρχίζει. Δεν φτάνουμε σε ένα σημείο- (αλλά τώρα) ξεκινάμε», δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας, Ματέο Πιαντεντόζι.
Ωστόσο, η Γερμανία ανήκε σε μια ομάδα κρατών της ΕΕ που ήλπιζαν ότι η Ένωση θα έδειχνε μεγαλύτερη φιλοδοξία και η υπουργός Εξωτερικών του Βερολίνου Αναλένα Μπέρμποκ δεν έκρυψε την απογοήτευσή της.
Η συμφωνία «δημιουργεί μια προοπτική για τον τερματισμό των ανείπωτων δεινών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ» ανέφερε η Μπέρμποκ σε δήλωσή της.
«Η ειλικρίνεια επιβάλλει ότι εάν εμείς ως ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχαμε τη δυνατότητα να περάσουμε τη μεταρρύθμιση μόνοι μας, θα είχε διαφορετική εικόνα», πρόσθεσε.
«Το πικρό σημείο του συμβιβασμού είναι οι συνοριακές διαδικασίες στα εξωτερικά σύνορα για άτομα από χώρες με χαμηλό ποσοστό αναγνώρισης. Χωρίς αυτές τις συνοριακές διαδικασίες, όμως, κανείς άλλος εκτός από τη Γερμανία δεν θα συμμετείχε στον μηχανισμό κατανομής», δήλωσε η Μπέρμποκ.
Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών πρόσθεσε ότι η καταψήφιση του συμβιβασμού θα σήμαινε ότι «μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου που βασίζεται στην αλληλεγγύη θα ήταν νεκρό γράμμα για χρόνια. Και αντ’ αυτού, όλοι όσοι θέλουν να υψώσουν και πάλι εθνικά τείχη στην Ευρώπη με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο θα το κατάφερναν ξανά».
Τα σχέδια για την αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για το άσυλο κατέρρευσαν το 2015, όταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι -κυρίως από τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία- έφτασαν στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου.