Οι τράπεζες εκφράζουν ανησυχία για την μείωση του ενδιαφέροντος για νέα δάνεια, τόσο στον καταναλωτικό τομέα όσο και στον επιχειρηματικό τομέα.
Αν και προς το παρόν η οικονομική τους απόδοση παραμένει σε υψηλά επίπεδα λόγω της αύξησης των επιτοκίων στα υφιστάμενα δάνεια, ένα αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων της επόμενης τριετίας είναι η επιτάχυνση του ρυθμού της πιστωτικής επέκτασης.
Η επικείμενη έναρξη του κύκλου χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής, κατά πάσα πιθανότητα από το ερχόμενο καλοκαίρι, αναπόφευκτα θα πιέσει τα επιτοκιακά τους έσοδα από το απόθεμα των ανοιγμάτων τους.
Η αναπλήρωση αυτών των απωλειών είναι εφικτή μόνο δια της αύξησης των νέων εκταμιεύσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση θετικά θα λειτουργήσει η μείωση των παρεμβατικών δεικτών της ΕΚΤ.
Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να έχει τις εξής επιδράσεις:
- Πρώτον, θα βάλει οριστικό τέλος στις πρόωρες αποπληρωμές δανείων από αξιόχρεες επιχειρήσεις που έσπευσαν πέρυσι να μειώσουν τα έξοδα εξυπηρέτησης του χρέους τους, λόγω της υπέρμετρης ανόδου των επιτοκίων.
- Δεύτερον, θα καταστήσει τα δανειοδοτικά τους προγράμματα πιο ελκυστικά, οδηγώντας σε αύξηση της ζήτησης από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα στοιχεία της ΤτΕ
Ενδεικτικά των τάσεων που επικρατούν σήμερα είναι τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος.
Από αυτά προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
- Στα επιχειρηματικά δάνεια καταγράφηκε σταθεροποίηση της ζήτησης στο δ’ τρίμηνο του 2023 σε τριμηνιαία βάση.
Στο α΄ τρίμηνο αναμένεται να παραμείνει σχεδόν αμετάβλητη, αν και εκτιμάται πως θα αυξηθεί ως ένα βαθμό η ζήτηση μακροπρόθεσμων δανείων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κατά την Τράπεζα της Ελλάδος.
- Στα στεγαστικά δάνεια η ζήτηση μειώθηκε στο τελευταίο τρίμηνο της περυσινής χρονιάς.
Αυτό αποδίδεται τόσο στη διαμόρφωση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα, όσο και στη λήξη των επιχορηγούμενων από το Δημόσιο προγραμμάτων της κατηγορίας (Σπίτι μου).
Για το τρέχον τρίμηνο δεν αναμένεται μεταβολή στη ζήτηση.
- Στα καταναλωτικά δάνεια η ζήτηση παρέμεινε αμετάβλητη στο δ’ τρίμηνο του 2023, ενώ δεν αναμένεται να μεταβληθεί ουσιαστικά στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς.
Νέες προσφορές
Οι τράπεζες πάντως κάνουν ήδη προσπάθειες μέσω της επιτοκιακής τους πολιτικής για να τονώσουν το ενδιαφέρον νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, έχουν λανσάρει νέα στεγαστικά δάνεια με σταθερά επιτόκια, τα οποίο ξεκινούν από τη ζώνη του 3% και καλύπτουν μία περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας εκτιμάται ότι η νομισματική πολιτική θα χαλαρώσει σε αξιοσημείωτο βαθμό.
Με τον τρόπο αυτό θέλουν να προσφέρουν ασφάλεια στους δανειολήπτες πως για όσο διάστημα τα επιτόκια στην ευρωζώνη θα βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα, θα καταβάλλουν μειωμένες δόσεις.
Άλλες πηγές εσόδων
Ταυτόχρονα, οι τράπεζες στοχεύουν στην αντιστάθμιση των αναμενόμενων απωλειών στο επιτοκιακό τους εισόδημα μετά την μείωση των δεικτών της ΕΚΤ, μέσω εσόδων από μη τοκοφόρες πηγές.
Αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό με την ενίσχυση των εισπράξεων από προμήθειες.
Πρόκληση για τα πιστωτικά ιδρύματα αποτελεί η στροφή των καταθετών σε υπηρεσίες επαγγελματικής διαχείρισης των διαθεσίμων τους, καθώς πρόκειται για έναν τομέα στον οποίο βρίσκονται πολύ πίσω σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Επιπλέον έσοδα μπορούν να εξασφαλίσουν από τη διάθεση ασφαλιστικών προγραμμάτων, σε τομείς που δεν έχουν ακόμη ωριμάσει.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα προϊόντα ασφάλισης κατοικιών από φυσικές καταστροφές.
Μετά την εφαρμογή εκπτώσεων στον ΕΝΦΙΑ για όσους ιδιοκτήτες ασφαλίζουν τα ακίνητά τους, όλες οι τράπεζες ξεκίνησαν τη δυναμική προώθηση προγραμμάτων της κατηγορίας.
Αποκλίσεις
Σημαντικές αποκλίσεις σε σχέση, τόσο με παλαιότερες, όσο και με τρέχουσες εκδόσεις διαφορετικών τραπεζών, προκύπτουν από τα κουπόνια των ομολόγων που εκδίδουν οι εγχώριοι συστημικοί Όμιλοι, προκειμένου να καλύψουν τις ελάχιστες απαιτήσεις για τα ίδια κεφάλαια και τις επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL).
Προς επίρρωση, σε διάστημα 10 ημερών δύο τράπεζες – η Τράπεζα Πειραιώς και η Eurobank – βγήκαν στις αγορές με δύο ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης (subordinated Tier 2). Στην πρώτη περίπτωση, συγκεντρώθηκαν κεφάλαια άνω του 1,6 δισ. ευρώ, με την Τράπεζα Πειραιώς να αντλεί τελικά 500 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά στο επιτόκιο της έκδοσης, αυτό διαμορφώθηκε στο 7,375% την ώρα που οι αρχικές σκέψεις για την τιμολόγηση του τίτλου το έθεταν στην περιοχή του 7,75%.
Στη δεύτερη περίπτωση, η συνολική ζήτηση για το ομόλογο της Eurobank έφτασε το 1,8 δισ. ευρώ, δίνοντας τη δυνατότητα να μειωθεί η απόδοση κατά 0,50% – από 6,875% που ήταν η αρχική προσφορά σε 6,375% – ενώ το ετήσιο τοκομερίδιο διαμορφώθηκε στο 6,25%.
«Το rating by Moody’s της Eurobank είναι ‘Baa3’ και της Τράπεζας Πειραιώς ‘Ba1’, ενώ το ομόλογο της δεύτερης αξιολογήθηκε ως B1. Οπότε ήδη υπάρχει κάποια απόκλιση αξιολόγησης, πιστωτικών δεικτών και χρηματιστηριακής αποτίμησης που δεν μπορεί να μην αντανακλάται και στην αποτίμηση των ομολόγων», τονίζουν αρμόδιες πηγές, για να προσθέσουν: «Επίσης, όπως έδειξε το παράδειγμα και της Εθνικής Τράπεζας, η κατοχή υψηλού μεριδίου από το κράτος τείνει να συνεπάγεται ένα μεγαλύτερο risk ή liquidity premium στην αποτίμηση κυρίως των μετοχών, αλλά και άλλων χρεογράφων».
Υπενθυμίζεται πως τον περασμένο Σεπτέμβριο (σ.σ. πριν, δηλαδή, πραγματοποιηθεί το πρώτο μέρος της αποεπένδυσης του Δημοσίου, μειώνοντας το ποσοστό του από περίπου 40% σε σχεδόν 18%), η ΕΤΕ είχε προχωρήσει σε μία έκδοση Tier 2, με το επιτόκιο να «κλείνει» στο 8% έναντι αρχικού guidance 8,375%, ενώ οι προσφορές ξεπέρασαν το 1,4 δισ. ευρώ, αντλώντας 500 εκατ. ευρώ. Η Eurobank ήταν η πρώτη που… αφαίρεσε το Δημόσιο από το μετοχικό της κεφάλαιο, επαναγοράζοντας η ίδια το 1,4% που αυτό κατείχε, ενώ στα τέλη Φεβρουαρίου δρομολογείται και η «έξοδος» από την Τράπεζα Πειραιώς, στην οποία το Δημόσιο κατέχει ποσοστό 27%. «Η ολοκλήρωση της αποεπένδυσης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) από τις τράπεζες, σε συνδυασμό με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, έχουν θέσει σε τροχιά το μηχανισμό της σύγκλισης», προσθέτουν οι ίδιες πηγές, σημειώνοντας πως ενδεχόμενη αποκλιμάκωση των επιτοκίων από την Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) (σ.σ. πιθανότατα το β’ εξάμηνο του 2024) θα έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη μείωση των επιτοκίων των εκδόσεων.
Πέραν των ανωτέρω, πάντως, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, οι οποίοι ενδέχεται να διατηρήσουν τις αποκλίσεις στις αποτιμήσεις, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Οικονομικοί αναλυτές, οι παράγοντες αυτοί σχετίζονται αφενός, με τους συγκριτικούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας, τις προοπτικές κερδοφορίας, αλλά και τον τρόπο διάθεσης του μεριδίου του Δημοσίου.
Ενδεικτικά, στην περίπτωση της Τράπεζα Πειραιώς συζητούνται δύο εκδοχές: η μία έχει να κάνει με τη διάθεση όλου του ποσοστού (27%), το οποίο, όπως, άλλωστε, προέκυψε και από τα πρόσφατα roadshows που διοργάνωσαν UBS και Goldman Sachs στο Λονδίνο, μπορεί να απορροφηθεί από τους επενδυτές και η άλλη με τη διάθεση ενός ποσοστού πέριξ του 17%, έτσι ώστε το Δημόσιο να διατηρήσει ένα 10%, το οποίο θα μπορούσε να διατεθεί σε δεύτερο χρόνο και σίγουρα έως το τέλος του 2025, οπότε και λήγει ο βίος του ΤΧΣ. Σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική που θα ακολουθηθεί είναι αυτή του book building, όπως, δηλαδή, έγινε και στην ΕΤΕ.